Temat rodowiska naturalnego, jego ochrony i szeroko rozumianej ăekologicznociÓ produktów jest coraz częciej podejmowany zarówno przez producentów, jak i przez konsumentów. I jest to trend bardzo pozytywny. Większoć z nas chciałaby zrobić co dla ochrony rodowiska naturalnego, żyć wiadomie, w sposób jak najbardziej przyjazny dla otaczajšcej nas przyrody. To nasz obowišzek wobec przyszłych pokoleń. ăZiemi nie odziedziczylimy po przodkach, ale pożyczylimy od naszych wnukówÓ.
Co zatem możemy zrobić? W jaki sposób odróżnić produkty ekologiczne? Jak znaleć wytwórców, którzy dbajš o ochronę rodowiska?
Jednym z elementów, który pomoże nam w odpowiedzi na powyższe pytania, sš certyfikaty. Certyfikat, mówišc najprociej, to dokument wydany przez notyfikowanš jednostkę certyfikujšcš potwierdzajšcy, że usługa, wyrób lub proces jego wytwarzania sš zgodne z okrelonymi wymaganiami. Zgodnoć ta jest zwykle kontrolowana przez jednostkę certyfikujšcš za pomocš audytu, czyli przeprowadzanego okresowo procesu weryfikacji.
Istnieje wiele certyfikatów i instytucji, które je przyznajš. Dotyczš one najczęciej jakoci, bezpieczeństwa oraz włanie rodowiska i jego ochrony. Najbardziej popularne i znane certyfikaty to te przyznawane za spełnianie norm okrelonych przez International Organisation of Standardization (ISO, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna). Coraz więcej przedsiębiorstw na naszym rynku szczyci się posiadaniem certyfikatów ISO z serii 9000. Dzięki nim mamy pewnoć, że firma, która takie certyfikaty zdobyła, stosuje się do wiatowych norm w zakresie zarzšdzania jakociš. System wg normy ISO 9001:2000 jest obecnie najbardzej rozpoznawalnym systemem zarzšdzania jakociš w Europie. Z kolei certyfikaty ISO z serii 14000 dotyczš systemu zarzšdzania rodowiskowego. Wdrożenie takiego systemu przez przedsiębiorstwo zapewnia m.in. redukcję zanieczyszczeń i ograniczenie degradacji rodowiska naturalnego oraz obniżenie kosztów przez zmniejszenie nadmiernego zużycia zasobów. Istotne jest również to, że odbiorcy już posiadajšcy ISO majš obowišzek oceny dostawców. Obecna tendencja skłania te przedsiębiorstwa do zaopatrywania się u producentów, którzy sami posiadajš uznany system zarzšdzania jakociš oraz rodowiskiem. Tak powstaje cały ăłańcuchÓ firm posiadajšcych odpowiednie certyfikaty. Wybierajšc ich produkty czy usługi mamy większš gwarancję zarówno jakoci, jak i tego, że powstały one w sposób przyjazny dla rodowiska.
I tu dochodzimy do certyfikatu FSC, który działa na podobnej zasadzie. Istotna różnica polega na tym, że certyfikat ten dotyczy wyłšcznie gospodarki lenej i produktów otrzymywanych bezporednio lub porednio z drewna.
Certyfikacja lasów rozpoczęła się we wczesnych latach 90. jako odpowied organizacji pozarzšdowych na niekontrolowanš degradację i niszczenie lasów na wiecie. Utrata ważnych terenów lasów tropikalnych w latach 80. była impulsem do podjęcia międzynarodowej dyskusji, która zaowocowała przyjęciem wišżšcych postanowień na Szczycie Ziemi w Rio, w 1992 roku. Niestety inicjatywy rzšdowe okazały się niewystarczajšce Đ nie zrobiono nic konkretnego, co mogłoby powstrzymać rosnšce zagrożenie. Dlatego największe organizacje pozarzšdowe, takie jak Friends of the Earth (FoE, Przyjaciele Ziemi), Greenpeace oraz World Wide Fund for Nature (WWF, wiatowy Fundusz na rzecz Przyrody) zaproponowały opracowanie systemu certyfikacji lasów. Miał on na celu stworzenie popytu rynkowego na produkty ekologiczne i wsparcie odpowiedzialnej społecznie gospodarki lenej. Ekologiczne i społeczne organizacje pozarzšdowe wierzyły, że zwiększona wiadomoć rodowiskowa konsumentów i popyt na produkty certyfikowane wpłynš na drugi koniec łańcucha produkcyjnego i zatrzymajš proces niszczenia lasów tropikalnych.
Inicjatywa ta zaowocowała powstaniem Forest Stewardship Council (FSC, Rada Zrównoważonej Gospodarki Lenej) jako niezależnej, niedochodowej organizacji pozarzšdowej. Wród założycieli byli WWF, Rainforest Alliance (RA), Woodworkers Alliance for Rainforest Protection (WARP), kilka amerykańskich fundacji i kilka firm handlowych, m.in. B&Q i największy na wiecie sprzedawca mebli Đ IKEA.
FSC zostało formalnie założone w Toronto w padzierniku 1993 roku. Celem tej organizacji jest ustanowienie standardów dla odpowiedzialnej i uzasadnionej ekonomicznie gospodarki lenej na całym wiecie oraz promocja produktów certyfikowanych dzięki wprowadzeniu specjalnych oznaczeń. Rada FSC jest nadzorowana przez wybierany zarzšd, składajšcy się z przedstawicieli przemysłu, grup ekologicznych, ludnoci rdzennej oraz innych zainteresowanych instytucji. W celu zwiększenia niezależnoci FSC nie prowadzi certyfikacji, ale działa jako jednostka centralna, która zatwierdza i dokonuje przeglšdu krajowych i regionalnych standardów FSC. Prócz tego jedynie FSC ma prawo akredytacji firm przyznajšcych certyfikaty.
Przemysłem, który opiera się w dużej mierze na surowcach drzewnych, jest oczywicie przemysł papierniczy. Aby uwiadomić sobie iloć zużywanego drewna, przyjrzyjmy się liczbom. Do wyprodukowania 1 tony papieru potrzeba ok. 1,5 m3 drewna. W samej tylko Europie wyprodukowano w 2004 roku 99,5 mln ton papieru i tektury przy zużyciu 153 mln m3 drewna [1]. Jeli do tego dodamy informację, że przemysł papierniczy zużywa ok. 20% globalnej produkcji drewna, a w cišgu ostatnich 20 lat iloć produkowanego rocznie papieru wzrosła niemal dwukrotnie, widać, że jest to olbrzymi i cišgle zwiększajšcy się rynek [2]. Niektórzy eksperci szacujš, że w cišgu kolejnych 10 lat wzrost ten osišgnie ponad 30%. Sytuacja ta nie mogła pozostać niezauważona przez FSC. Rada Zrównoważonej Gospodarki Lenej rozpoczęła od przekonywania do certyfikatu autorów oraz wydawców ksišżek, a ci ostatni zwrócili się do papierników. Po meblach, parkietach, drzwiach i oknach przyszła kolej na papiery z certyfikatem FSC. Niestety wcišż sporym problemem jest dostępnoć odpowiedniej celulozy. FSC wymaga, aby pochodzenie drewna certyfikowanego było możliwe do okrelenia w całym łańcuchu produkcji. W tym celu wprowadzono certyfikację kontroli pochodzenia produktu (ang. chain-of-custody), która gwarantuje, że pochodzenie każdego produktu oznakowanego logiem FSC może zostać okrelone wstecz Đ aż do certyfikowanego lasu. Papier, żeby mógł uzyskać certyfikat FSC, musi zostać wyprodukowany przy użyciu minimum 50% celulozy, która również taki certyfikat posiada. Warunek ten stanowi na razie głównš barierę dla rozwoju produkcji papierów z certyfikatem, ale jeli będzie na nie zapotrzebowanie, z pewnociš wzronie również iloć dostępnego surowca, tym bardziej, że stale ronie liczba producentów celulozy posiadajšcych certyfikat. Decydujšc się na wybór konkretnego papieru pamiętajmy, że certyfikacja samego wyrobu i materiałów, z których powstaje, powinna ić w parze z przyjaznym dla rodowiska procesem produkcji.
Obecnie certyfikat FSC w połšczeniu z certyfikatami i systemami zarzšdzania rodowiskowego posiadanymi przez papiernie (np. ISO 14000, EMAS) jest gwarancjš, że produkcja papieru, który kupujemy, w możliwie najmniejszym stopniu obcišża rodowisko naturalne.
Literatura
1. Dane na podstawie ăCEPI Annual Statistics 2004Ó
2. Dane na podstawie ă2003-2004 Pulp and Paper Global Fact & Price BookÓ
