Rozwój i wyzwania branży poligraficznej w Polsce
Współczesny przemysł poligraficzny odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu polskiej gospodarki. Ta gałąź przetwórstwa przemysłowego przyczynia się do wzrostu eksportu, kreowania miejsc pracy oraz wdrażania innowacji technologicznych. Raport przygotowany przez ekspertów Pekao SA przedstawia szczegółowy obraz bieżącej sytuacji w sektorze, ukazując jego potencjał, bariery rozwoju oraz przyszłe perspektywy.
Znaczenie sektora poligraficznego w gospodarce
Polski przemysł poligraficzny, choć stosunkowo niewielki w porównaniu z innymi sektorami przetwórstwa przemysłowego, zajmuje silną pozycję na rynku europejskim. Wartość produkcji sprzedanej branży w 2023 r. osiągnęła 19 mld złotych, co odpowiada 1 proc. całkowitej produkcji przetwórstwa przemysłowego w Polsce. Ta imponująca liczba została wygenerowana przez ponad 9 tys. firm, z których tylko 300 to przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 10 osób i prowadzące pełną sprawozdawczość. Reszta rynku pozostaje mocno rozdrobniona, co podkreśla charakter sektora jako otwartego na małych i średnich przedsiębiorców.
Polska zajmuje obecnie piąte miejsce w Unii Europejskiej pod względem wielkości produkcji poligraficznej oraz trzecie miejsce jako eksporter produktów poligraficznych. To wyróżnienie jest szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, że eksport w tej branży stanowi 40 proc. całkowitych przychodów. Na uwagę zasługuje również fakt, że polskie przedsiębiorstwa stanowią 9 proc. wszystkich firm poligraficznych w UE i zatrudniają aż 10 proc. pracowników sektora na całym kontynencie. Oznacza to, że nasz kraj ma istotny wpływ na funkcjonowanie branży w Europie.
Struktura branży pozostaje jednak wyzwaniem. Mimo że udział dużych firm w przychodach wynosi 47 proc., jest to nadal wynik znacznie poniżej średniej dla przetwórstwa przemysłowego, gdzie duże podmioty generują prawie 75 proc. przychodów. To pokazuje, że małe i średnie przedsiębiorstwa odgrywają kluczową rolę w polskim przemyśle poligraficznym, choć ich zdolności eksportowe są ograniczone.
Dynamika rozwoju branży poligraficznej
Rozwój polskiej poligrafii w ostatnich dekadach był stabilny, choć nie oszałamiający. Od 2010 r. wartość produkcji sprzedanej wzrastała średnio o 6 proc. rocznie (CAGR), co jest wynikiem solidnym, lecz poniżej tempa wzrostu innych sektorów przemysłu. W 2023 roku wartość produkcji sprzedanej wyniosła 18,6 mld złotych, co stanowiło wzrost o 2 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Kluczowym wyzwaniem dla branży były jednak niekorzystne trendy cenowe, które ograniczały możliwości zwiększania przychodów.
Eksport jest niewątpliwie głównym motorem napędowym polskiego przemysłu poligraficznego. W latach 2015-2023 wartość eksportu wzrosła trzykrotnie szybciej niż sprzedaż na rynku krajowym. Udział eksportu w obrotach wzrósł z 30 proc. do ponad 40 proc., co podkreśla znaczenie rynków zagranicznych.
Branża boryka się jednak z wyzwaniami strukturalnymi. Mimo że ożywienie w 2024 r. przyniosło wzrost produkcji w miesiącach letnich, dynamika rozwoju wciąż pozostawała poniżej średniej dla całego przetwórstwa przemysłowego. Ograniczona aktywność inwestycyjna i rosnące koszty dodatkowo utrudniają utrzymanie konkurencyjności na rynku międzynarodowym.
Wyzwania i bariery rozwoju
Rosnące koszty wynagrodzeń są jednym z największych wyzwań dla przemysłu poligraficznego. W latach 2023-2024 relacja kosztów osobowych do przychodów w branży poligraficznej wzrosła o 6 punktów procentowych. Presja płacowa, wynikająca z niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej, zmusza firmy do szukania oszczędności w innych obszarach działalności.
Niski poziom inwestycji w branży poligraficznej stanowi poważne ograniczenie dla jej rozwoju. W latach 2020-2023 stopa inwestycji była znacznie niższa niż w innych sektorach przetwórstwa przemysłowego. To utrudnia przedsiębiorstwom wdrażanie nowoczesnych technologii i zwiększanie efektywności produkcji.
Problemy finansowe
Raport Pekao SA wskazuje, że aż 13 proc. firm poligraficznych postrzega trudności finansowe jako barierę w prowadzeniu działalności. Jest to jeden z najwyższych wyników w przetwórstwie przemysłowym, co odzwierciedla trudną sytuację części najsłabszych podmiotów.
Po pierwsze, branża poligraficzna mierzy się z rosnącymi kosztami operacyjnymi, szczególnie w obszarze wynagrodzeń oraz cen energii. Rosnąca presja płacowa, wynikająca z niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej, wymusza na przedsiębiorstwach podnoszenie wynagrodzeń, co znacząco obciąża budżety firm. Jednocześnie ceny energii, które są jednym z kluczowych kosztów produkcji, utrzymują się na wysokim poziomie, co jeszcze bardziej pogłębia trudności finansowe.
Dodatkowo ograniczony dostęp do kapitału oraz wyższe koszty finansowania w związku z rosnącymi stopami procentowymi sprawiają, że przedsiębiorstwa mają trudności z inwestowaniem w rozwój i modernizację technologii. Brak inwestycji w innowacje ogranicza ich konkurencyjność na dynamicznie zmieniającym się rynku, co z kolei wpływa na spadek przychodów i marż.
Nie bez znaczenia są także zatory płatnicze, które w branży poligraficznej występują częściej niż w innych sektorach przetwórstwa przemysłowego. Wielu klientów, zwłaszcza z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, opóźnia płatności, co powoduje problemy z płynnością finansową wśród dostawców usług poligraficznych.
Perspektywy na 2025 r.
Prognozy na 2025 r. są umiarkowanie optymistyczne. Eksperci przewidują ożywienie gospodarcze w Unii Europejskiej, co przełoży się na wzrost popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego. Niższe stopy procentowe mogą z kolei zmniejszyć koszty finansowania nowych projektów, co zwiększy aktywność inwestycyjną firm.
Branża poligraficzna ma szansę umocnić swoją pozycję jednego z liderów na rynku unijnym. Jednocześnie wyzwaniem pozostaje spełnianie coraz bardziej restrykcyjnych wymogów ekologicznych, takich jak redukcja emisji CO2 i zwiększanie poziomu recyklingu.
Polski przemysł poligraficzny stoi więc przed wieloma wyzwaniami, od rosnących kosztów pracy po ograniczoną aktywność inwestycyjną. Jednocześnie ma solidne fundamenty, takie jak wysoka pozycja w europejskim eksporcie i dynamiczny wzrost w wybranych segmentach. Kluczem do dalszego rozwoju będzie poprawa efektywności operacyjnej oraz inwestowanie w innowacje technologiczne. Współpraca między sektorem prywatnym, instytucjami finansowymi i administracją publiczną może znacząco przyczynić się do umocnienia pozycji Polski na rynku międzynarodowym.
Opracowano na podstawie materiałów Banku Pekao SA
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
