Akrylowe lakiery dyspersyjne

6 Dec 2016 14:43

Lakiery dyspersyjne majš już ugruntowanš pozycję w palecie œrodków do uszlachetniania druków. Ich zalety to: łatwoœć użycia w różnych technikach nanoszenia, niska cena, duża gama o różnych właœciwoœciach, minimalny wpływ na œrodowisko i zdrowie człowieka, brak zapachu lub znikomy zapach na produkcie, dobre rezultaty lakierowania. Od lakieru oczekujemy, że naniesiony na podłoże utworzy trwałš błonę silnie zwišzanš z powierzchniš arkusza i nada tej powierzchni właœciwy wyglšd oraz odpornoœć na œcieranie, zabrudzenia, wodę lub olej. Lakier dyspersyjny jest emulsjš, czyli zawiesinš mikrokropelek żywicy akrylowej w wodzie. Kropelki otoczone doœć mocno przywartymi czšsteczkami wody i dodatkowo obdarzone ładunkiem elektrycznym unikajš kontaktu ze sobš, dzięki czemu nie tworzy się jedna wielka kropla żywicy. Po naniesieniu na podłoże częœć wody wsiška, częœć odparowuje. Kropelki żywicy łšczš się i powstaje zasychajšca, nierozpuszczalna powłoka lakieru. Tak prosto wyglšda to tylko w uproszczonym modelu. Woda stanowišca noœnik i chronišca kropelki lakieru jest skomplikowanym roztworem wielu różnych substancji. Do najważniejszych należy amoniak zapewniajšcy dyspersji żywicy odpowiedni ładunek elektryczny. Amoniak NH3 w czasie schnięcia lakieru ulatnia się. Jest bardzo ważne, aby w obszarze lakierowania i suszenia zapewniona była dobra wentylacja, ponieważ ten gaz w nieprzewietrzanych pomieszczeniach może podrażniać oczy i układ oddechowy. Oprócz amoniaku woda zawiera œrodki ułatwiajšce zwilżanie podłoża i œrodki uszczelniajšce lakierowanš powierzchnię (ogranicza to wsiškanie wody mogšcej uszkodzić drugš stronę arkusza oraz zmniejsza straty lakieru). Chociaż woda stanowi ok. 50% składu lakieru, dużym błędem jest wyobrażenie, że można bezkarnie rozcieńczać lakier dyspersyjny wodš, która jest tania i łatwo dostępna. Każda dodana kropla wody wymaga bowiem dodatkowej energii do odparowania (to kosztuje). Każda porcja wody zmienia lepkoœć lakieru (czasem bardzo radykalnie i zawsze nieodwracalnie), co wišże się z tworzeniem cieńszych powłok, o większej porowatoœci i gorszym połysku. Powiększa się też ryzyko uszkodzenia drugiej strony arkusza migrujšcš wodš. Producenci zalecajš, aby w koniecznych przypadkach stosować do zmniejszania lepkoœci lakieru dodatek roztworu izopropanolu w wodzie (1:1) w iloœci nie większej niż 5%. Do lakierów przeznaczonych do lakierowania dwustronnego nie powinno się niczego dodawać. Lepkoœć gamy lakierów obejmuje bardzo szeroki zakres. Jest to rezultat stosowania żywic o różnych długoœciach łańcuchów i ich rozgałęzianiu oraz użycia odpowiednich emulgatorów. Dzięki temu możemy nanosić je z układu farbowego maszyny offsetowej (postać pasty) lub technikš sitodrukowš albo z użyciem wałka z systemem kałamarzyków jak do wklęsłodruku (lakier musi zawierać œrodki przeciwpienne), a te najrzadsze Đ z układu wodnego. Żywica akrylowa w postaci mikrokropelek bardzo często jest skomplikowanym kopolimerem (wynik polimeryzacji pochodnych kwasu akrylowego z innymi monomerami). Zapewniajš one powłoce wysokš elastycznoœć (gdy chcemy arkusz obrabiać introligatorsko) lub odpornoœć na żółknięcie pod wpływem œwiatła bšdŸ ochronę przed powstawaniem siateczki spęknięć (jak na starych, werniksowanych obrazach). Jeœli do żywicy dodano maleńkie kropelki oleju parafinowego lub drobny proszek mineralny, to uzyskamy lakier matowy. Gdy w kroplach będzie silikon, powłoka zyska dodatkowy połysk. Dodatek wosków i teflonu zapewni lakierowanej powierzchni odpornoœć na œcieranie i dobrš œliskoœć. Jeœli wprowadzimy specjalne pigmenty perłowe lub interferencyjne, uzyskamy lakier doskonały do opakowań i druków reklamowych. Te lakiery mieszczš się w grupie lakierów specjalnych różnišcych się od standardowych szczególnymi cechami, np.: lakier termotopliwy służšcy do zgrzewania z kartonowym podłożem kształtek ze sztywnej folii Đ tzw. blistrów, lakier do kart zawierajšcy specjalne œrodki zapewniajšce mu wysokš œliskoœć (ważne przy tasowaniu!), lakiery do podłoży zadrukowanych wrażliwymi farbami, lakiery wolne od własnego zapachu (do opakowań papierosów i innych używek), lakiery z mikrokapsułkami termoczułymi lub zawierajšcymi œrodki zapachowe, lakiery chronišce autentycznoœć dokumentów. Ważnym zastosowaniem lakieru z tej grupy (primer) jest ochrona podłoży przeznaczonych do lakierowania UV, zadrukowanych wrażliwymi farbami. Uzyskuje się jednolitš powierzchnię podkładu z dobrš izolacjš farb i podłoża, na które mógłby niekorzystnie oddziaływać lakier UV. Tu konieczna jest uwaga: ten lakier (primer) nie może być zastšpiony rozcieńczonym lakierem standardowym. Nie zawiera on wosków, silikonu i innych dodatków zwykle utrudniajšcych dobrš przyczepnoœć lakieru UV do podłoża. Lakiery dyspersyjne wykazujš tolerancję dla wielu błędów. Trzeba jednak chronić je przed mrozem, który niszczy je nieodwracalnie. Nie należy mieszać różnych rodzajów lakierów ani nadmiernie rozcieńczać ich wodš. Trzeba dobierać starannie lakier do rodzaju podłoża i przeznaczenia lakierowanego użytku. Zawsze warto zrobić próbę przed polakierowaniem całego nakładu, zwłaszcza gdy farba lub podłoże należy do wrażliwych (przede wszystkim na podwyższone pH). Ułatwi pracę skrupulatne mycie elementów maszyny stykajšcych się z lakierem dyspersyjnym niezwłocznie po zakończeniu lakierowania. Zygmunt M. Wilewski Dyrektor techniczny Grafikus Đ systemy graficzne Sp. z o.o.