Alkohol izopropylowy w roztworach nawilżajšcych

6 Dec 2016 14:44

Stosowanie alkoholu izopropylowego (IPA) w systemach nawilżania maszyn offsetowych wišże się z istnieniem realnego zagrożenia. Alkohol, zwišzek łatwo lotny i zapalny, stwarza poważne ryzyko pożaru. W dodatku jego pary przenikajš do krwi w płucach, a zwišzki powstajšce w wyniku jego metabolicznych przemian w organizmie sš toksyczne. Od wielu lat trwa proces ograniczania, a nawet całkowitej eliminacji IPA ze składu roztworów nawilżajšcych w druku offsetowym. Obecnie wszystkie firmy zaopatrujšce poligrafię w preparaty do drukowania majš w swojej ofercie wiele produktów zastępujšcych alkohol lub umożliwiajšcych ograniczenie jego udziału do kilku procent. Stosuje się różne rozwišzania. Najstarsze oparte sš na substytutach izopropanolu takich jak gliceryna i różne glikole. Majš one zdolnoœć obniżania napięcia powierzchniowego roztworów, co ułatwia zwilżanie płyty offsetowej. Ponieważ składniki roztworu parujš znacznie wolniej niż alkohol, płyta nie wysycha zbyt szybko i wystarcza znacznie mniejsza iloœć roztworu, by prawidłowo przyjmowała farbę. Ułatwia to utrwalanie farby, chroni jš przed utratš połysku i zmniejsza ryzyko niestabilnego pasowania. Wadš tego rozwišzania jest utrata funkcji stabilizacji temperatury układu farbowego zwišzana z parowaniem alkoholu z powierzchni płyty. Parujšcy alkohol i jego azeotropowe mieszaniny z wodš pobierajš duże iloœci ciepła wywišzujšcego się w czasie rozcierania i transportu farby z kałamarza na płytę offsetowš i obcišg. Niektóre zamienniki alkoholu (np. glikol etylenowy) sš toksyczne, mogš również, gdy przekroczy się ich bezpiecznš iloœć, uszkadzać warstwę drukujšcš płyty (mięknienie i szybsze wycieranie). Sposobem na zachowanie chłodzšcej funkcji roztworu nawilżajšcego jest pozostawienie w jego składzie małej (ograniczonej do kilku procent) iloœci IPA oraz dodanie trudno lotnych œrodków wspomagajšcych obniżenie napięcia powierzchniowego. Uzyskuje się w ten sposób możliwoœć zredukowania iloœci alkoholu do 1/3 iloœci pierwotnie dozowanej. Oznacza to, że zamiast 12-15% w roztworze znajdzie się 4-5% IPA. Równoczeœnie dzięki lepszemu nawilżeniu i niskiemu parowaniu ogranicza się iloœć płynu kierowanego na płytę (redukcja o 40-60%). To oznacza 10-krotne zmniejszenie iloœci alkoholu poprzednio potrzebnego do wydrukowania nakładu. Jest to ogromnie ważne dla œrodowiska naturalnego, zdrowia pracowników i kieszeni właœciciela drukarni. Warto więc podejmować decyzje o wdrażaniu roztworów radykalnie ograniczajšcych iloœć zużywanego alkoholu izopropylowego. Wyprowadzenie z drukarni beczek i kanistrów ze 100% wysoce łatwo palnym alkoholem, przy przelewaniu którego łatwo może dojœć do pożaru, powinno nastšpić w wyniku œwiadomej decyzji osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie drukarni. Oczekiwanie, że zmiana nastšpi pod wpływem przepisów wprowadzanego prawa, jest mniej pewne, ponieważ nie ma prawa, które byłoby respektowane powszechnie. Skuteczniej zadziała œwiadomoœć ryzyka pozostawienia IPA w drukarni i łatwy do przeprowadzenia rachunek zysków zwišzanych z jego eliminacjš. Przy podejmowaniu każdej decyzji o wprowadzeniu nowych materiałów do stosowania w produkcji należy wnikliwie analizować informacje zapisane w Kartach Charakterystyki Preparatu (MSDS). Zdarzajš się bowiem przypadki, że nowy, rewelacyjny produkt wišże się np. z powstaniem ryzyka kontaktu ze zwišzkami rakotwórczymi. Rzadko dostawca uprzedza o tym, gdy zachwala swój towar. Zawsze informacje o zagrożeniach można znaleŸć w Karcie Charakterystyki. Warto jš dokładnie obejrzeć (szczególnie punkty 2 i 3 mówišce o składzie i niebezpieczeństwach zwišzanych z preparatem).