Przejcie od systemów reprodukcji lat 80. do modułowych rozwišzań DTP z lat 90. oznaczało nowe wyzwania dla przygotowalni, zwišzane z kalibracjš barw. Systemy zarzšdzania barwš tworzš profile skanerów, aparatów cyfrowych, monitorów i urzšdzeń wyjciowych, zapewniajšc wiernš reprodukcję barw oryginałów podczas produkcji poligraficznej. W cišgu zaledwie dziesięciu lat zarzšdzanie barwš uległo wielkiej przemianie Đ z technologii eksperymentalnej w niezbędny element nowoczesnego przemysłu mediów.
Obecnie, w roku 2004, zarzšdzanie barwš osišgnęło wysoki stopień dojrzałoci. W dziesięć lat po pojawieniu się na rynku profile ICC stały się koniecznym składnikiem rozwišzań przygotowalni danych (premedia). Działanie systemów cyfrowych wydruków próbnych byłoby wręcz niemożliwe bez nowoczesnych rozwišzań tego typu. Nie będzie też przesadš twierdzenie, że systemy zarzšdzania barwš zrewolucjonizowały rynek odbitek próbnych. Jedynie dzięki odpowiednim przekształceniom kolorymetrycznym typowe drukarki i plotery firm Canon, Epson, HP czy innych dostawców, spotykane dotychczas głównie w biurach, mogš służyć jako wzorce barw w przygotowalni. Duża liczba nowicjuszy na rynku poligraficznym ma w swojej ofercie inteligentnš kombinację rasteryzera PostScript z wbudowanymi funkcjami zarzšdzania barwš. Jakoć druku tych (względnie) tanich systemów osišgnęła taki poziom, że nawet ostrożni klienci akceptujš takie wydruki w roli kontraktowej odbitki próbnej. Nowoczesne rozwišzania tego typu często zdobywajš czołowe miejsca w testach systemów cyfrowych wydruków próbnych organizowanych przez ECI (European Color Initiative) wraz z niemieckim stowarzyszeniem bvdm (Bundesverband Druck und Medien e.V.).
Tylko profile sš standardowe
W chwili obecnej dostępna jest już czwarta wersja specyfikacji profilu ICC. Niewiele osób wie jednak, że jak dotychczas jedynie same profile sš przedmiotem specyfikacji Đ a więc de facto standardem Đ ICC. Funkcje drugiego istotnego składnika systemu zarzšdzania barwš, tzw. przelicznika przestrzeni barwnych (CMM Đ Color Management Module), nie zostały jeszcze dokładnie opisane przez ICC. W pewnym zakresie funkcje przelicznika można wywieć ze specyfikacji profilu, ale nie jest to możliwe dla wszystkich operacji. W przeszłoci różne podejcia do tego zadania powodowały wizualnie istotne różnice w efekcie przekształceń. Przykładowo, różne algorytmy interpolacji mogš w rezultacie dać drobne różnice wartoci tonalnych w tym samym punkcie obrazu. W większoci typowych sytuacji nikt tego nie zauważy. Jednak jeli np. zamiast wartoci 0 (kolor podłoża) z przeliczenia wyjdzie wartoć 2% czerni (neutralnej szaroci), dla wielu klientów będzie to poważny problem. Obrazy trzeba będzie korygować ręcznie, co oznacza często poważnš stratę czasu i koszty dodatkowej pracy. Ogólnie mówišc, przeliczniki oferowane przez różnych dostawców systemów zarzšdzania barwš sš w bardzo dużym stopniu zgodne ze sobš Đ rzadko można powiedzieć, że kłopoty spotykane w codziennej pracy sš spowodowane błędami w module CMM. Jednak nie ma jeszcze normy ISO opisujšcej metody zarzšdzania barwš. Wersja robocza takiej normy jest już gotowa i w roku 2003 wspólna grupa ISO oraz ICC podjęła prace nad przeniesieniem rezultatów prac ICC do oficjalnej normy ISO.
Celowe i przypadkowe ăniezgodnociÓ
Niezależnie od tego, że ICC włożyło wiele pracy w przygotowanie standardu profilu urzšdzeń, nadal potencjalne ródła błędów tkwiš w programach korzystajšcych z tych profili. Przykładowo, przekształcenie barw wg algorytmu percepcyjnego (Perceptual Rendering Intent Đ PRI) podczas przygotowania wycišgów barwnych może dać znaczšco różne wyniki podczas używania programów kalibrujšcych od dwóch różnych dostawców.
Na rys. 1 pokazano przykład neutralnego barwnie pliku zapisanego w przestrzeni ECI RGB dla druku offsetowego przekształconego z użyciem algorytmu PRI w dwóch programach. Istotne różnice w wyniku reprodukcji tego samego pliku przy użyciu teoretycznie identycznego algorytmu w różnych programach sš poważnym problemem produkcyjnym. Aby go uniknšć, można np. Đ zwłaszcza w wydawnictwach otrzymujšcych pliki reklamowe od różnych autorów i dšżšcych do jednolitego standardu reprodukcji Đ przejć na algorytm kolorymetryczny z przeliczeniem koloru podłoża (Relative Colorimetric) i włšczyć funkcję kompensacji czerni w programie Adobe Photoshop; wymaga to jednak pewnego dowiadczenia w korzystaniu z systemów zarzšdzania barwš. W takim przypadku pokazane wczeniej różnice znikajš, a wynik jest bardzo dobrš reprodukcjš oryginału (por. rys. 2).
ICC czasami odpowiada na proby użytkowników. Po wspomnianych dowiadczeniach z programem Photoshop, podobne rozwišzanie będzie dostępne wkrótce jako ogólny standard ICC. Na dłuższš metę jednak potencjalne problemy mogš być rozwišzywane poprzez zmiany w architekturze ICC.
Umiejętnoci pracy z profilami: problematyczne
Choć technologia zarzšdzania barwš osišgnęła już wysoki stopień dojrzałoci, tego samego nie da się powiedzieć o wszystkich użytkownikach. Praca z kolorem i systemami produkcyjnymi korzystajšcymi z zarzšdzania barwš nadal jest poważnym ródłem problemów. Nie jest przypadkiem, że tylko systemy wydruków próbnych sš dla wielu użytkowników jedynym miejscem wykorzystania technologii ICC, gdyż ich stosowanie ogranicza się do jednego miejsca. W praktyce działanie takich systemów jest wyjštkowo proste; potrzebne sš (przeważnie) dwa profile Đ jeden opisujšcy przestrzeń barwnš docelowego urzšdzenia wyjciowego i drugi, charakteryzujšcy samš drukarkę. Jeli oba profile dotyczš rzeczywistych parametrów pracy konkretnego urzšdzenia, wyniki sš wymienite. Jednak operatorzy doć często (i pochopnie) zakładajš, że ich proces dokładnie odpowiada warunkom przygotowania standardowego arkusza testowego (ISO 12647-2). Jeli cyfrowy wydruk próbny nie jest wiernš kopiš tego, co schodzi z maszyny drukujšcej, pierwsze, co należy sprawdzić, to sam proces drukowania. Zbyt często przyjmuje się, że warunki drukowania sš zgodne ze standardem, a profil pobrany z Internetu można bez zastrzeżeń zastosować w naszej produkcji.
Photoshop jest przykładem
Istotnym krokiem rozszerzajšcym użycie technologii zarzšdzania barwš jest powszechne dzi zastosowanie mechanizmów ICC w programach stosowanych do obróbki danych cyfrowych dla mediów. Szczególnš uwagę należy zwrócić na program Adobe Photoshop, dominujšce narzędzie do retuszu barwnego. Po wielu podejciach, wersja 7.0 jest powszechnie uznawana za model dobrze przemylanego wdrożenia systemu zarzšdzania barwš opartego na standardzie ICC. Użytkownicy potrafišcy pracować z profilami znajdš w Photoshopie wszystkie narzędzia do przekształceń barwnych oraz działania na profilach. Interesujšce, że twórcy Photoshopa dodali także pewnš liczbę funkcji nieznajdujšcych się jeszcze w standardzie ICC, ale bardzo przydatnych w nowoczesnych systemach produkcyjnych. Jednym z przykładów jest wspomniana wyżej funkcja kompensacji czerni, często potrzebna do tego, by wyniki reprodukcji barwnej z użyciem zarzšdzania barwš stały się łatwo przewidywalne.
Microsoft: z dala od ICC
Ponieważ Microsoft w ostatnich latach trzymał się trochę z dala od standardu ICC, firma Adobe stworzyła własny interfejs do systemów zarzšdzania barwš, nazwany ACE Đ oparty na standardach ICC, który jest przez wielu ekspertów uznawany za wdrożenie referencyjne. Produkty Adobe, które sš bardzo istotne dla dzisiejszego przemysłu poligraficznego, obecnie korzystajš ze wspólnej platformy zarzšdzania barwš we wszystkich programach i we wszystkich systemach operacyjnych. Niezgodnoci zwišzane z platformš systemowš (częsta wymówka uzasadniajšca problemy w programach) można w ten sposób niemal całkowicie wyeliminować, przynajmniej jeli chodzi o produkty firmy Adobe Đ a oznacza to także bardzo istotne interfejsy do tworzenia plików PostScript i PDF.
Informacja na temat zarzšdzania barwš jest obecnie powszechnie dostępna w największej bibliotece wiata Đ na stronach WWW w Internecie. Jednak trzeba do niej podchodzić ostrożnie; jedynie nieliczne ródła można traktować jako kompletne i dokładne. Zainteresowani użytkownicy powinni zapisać się na listy dystrybucyjne ECI (www.eci.org Đ w językach angielskim i niemieckim) oraz Apple (www.apple.com/colorsync, w języku angielskim) Đ gdzie można zasięgnšć rady bardzo fachowej międzynarodowej społecznoci użytkowników.
Zarzšdzanie barwš coraz ważniejsze
Nowoczesna technologia przygotowalni coraz bardziej będzie się oddalać od typowego modelu, zajmujšcego się wyłšcznie obróbkš danych dla druku offsetowego. Jednak przygotowanie danych dla wielu kanałów dystrybucji cišgle jest w powijakach. Bardzo dużo prac Đ np. katalogi firm takich jak Neckermann czy IKEA Đ na życzenie użytkowników przetwarza się oddzielnie dla każdego kanału dystrybucji, wychodzšc od pojedynczego zestawu plików ăneutralnych medialnieÓ (tj. przygotowanych bez informacji o docelowym sposobie wykorzystania). Zarzšdzanie barwš w takich procesach produkcyjnych jest kluczowym elementem i jego znaczenie będzie cišgle rosnšć.
ICC ma nadal wiele do zrobienia w zakresie funkcji zarzšdzania barwš. Wyniki wiatowej ankiety przeprowadzonej wród użytkowników wskazujš, że najbardziej potrzebne sš zmiany w przetwarzaniu danych CMYK, lepsza przewidywalnoć wyników transformacji barwnych oraz łatwiejsza, bardziej przyjazna obsługa. Lars Borg, ekspert w dziedzinie systemów zarzšdzania barwš w firmie Adobe i aktualny przewodniczšcy ICC, usilnie pracuje nad dalszym rozwojem standardu. Krytyka i pomysły użytkowników trafiajš do członków konsorcjum oraz grup roboczych i wkrótce powinnimy zobaczyć ulepszenia będšce odzewem na potrzeby użytkowników.
Profesor Stefan Bres jest wykładowcš na Uniwersytecie w Wuppertalu i odegrał istotnš rolę przy tworzeniu komitetu ICC oraz rozwoju standardu ICC podczas swojej wczeniejszej pracy w FOGRA. brues@uni-wuppertal.de
Tłumaczenie: Jacek Hamerliński
