14 listopada br. w hotelu Intercontinental w Warszawie odbyła się druga edycja konferencji „Bezpieczne Opakowanie” zorganizowanej przez redakcje „Opakowania” i „Poligrafiki”. Partnerami były firmy: Heidelberg, Michael Huber Polska, Iggesund Holmen Group, Kodak, Reprograf i Videojet.
Podczas konferencji wygłoszono 8 bardzo ciekawych referatów przeplatanych sesjami pytań i odpowiedzi.
Tematyka wystąpień została precyzyjnie dobrana. Jako osoba prowadząca dotychczasowe trzy konferencje mogę stwierdzić, że prezentowana obecnie tematyka była najciekawsza i na wysokim poziomie merytorycznym.
W nawiązaniu do tytułu konferencji każdy z referentów zajmował się innym wycinkiem bezpieczeństwa opakowań. W związku z tym powstało pluralistyczne spojrzenie na bezpieczne opakowanie – rozumiane przez każdego referenta inaczej.
Jako pierwszy Jacek Galiński z firmy Netflex będącej partnerem Kodak Polska przedstawił prezentację „Bezpieczne opakowanie – druk zgodny z oczekiwaniami. Kodak Flexcel NX”. Tematyka wystąpienia dotyczyła zabezpieczenia zgodności graficznej i kolorystycznej opakowań drukowanych techniką fleksograficzną z wzorem opakowania (projektem). Parafrazując można powiedzieć, że bezpieczne opakowanie to tożsame graficznie i kolorystycznie w całym jego nakładzie. Technologia Kodak Flexcel NX była szczegółowo opisywana na łamach Poligrafiki. Pozwala ona na drukowanie farbami procesowymi z możliwością konwersji kolorowych barw Pantone do CMYK-a i uzyskanie w ten sposób zgodności graficznej i kolorystycznej w całym nakładzie.
Kolejnym referentem był Paweł Szpil z firmy Reprograf. Jego wystąpienie „Kontrola jakości druku bez kompromisu” dotyczyło praktycznie tych samych zagadnień, co jego przedmówcy, tj. zgodności graficznej i kolorystycznej drukowanych opakowań, ale z punktu widzenia kontroli jakości i eliminowania wadliwych druków – w zamyśle twórców kontroli pełnej, stąd w tytule referatu określenie „bez kompromisu”. Leitmotivem tego wystąpienia była myśl: „jeśli usuniemy niezgodne graficznie i kolorystycznie druki, to będziemy mieć poprawne, czyli bezpieczne opakowania”. Prelegent przedstawił konkretne systemy kontroli w procesie drukowania
(on line) offsetowego umiejscowione na maszynie offsetowej oraz tzw. systemy off line, czyli urządzenia do kontroli pracujące poza maszyną drukującą. Oba systemy są świetne, choć niestety dość drogie, ale powinny być stosowane (i są) przy drukowaniu banknotów i papierów wartościowych oraz przy drukowaniu opakowań leków i ulotek dotyczących ich stosowania.
Po tych dwóch niezmiernie interesujących referatach nastąpiła dyskusja, a w zasadzie cisza, którą z powodzeniem próbował rozruszać wasz konferansjer. W końcu się udało, aczkolwiek dyskusja sprowadziła się do pytań o konkretne systemy kontroli jakości. W odczuciu waszego konferansjera na sali nie było uczestników gotowych na superwysublimowaną technologię Kodaka. Fleksografia wciąż wlecze się jeszcze u nas w ogonie.
Następna para referatów była poświęcona, najogólniej mówiąc, zabezpieczeniom opakowań w druku.
Pierwszym mówcą tej sesji był Hubert Borzym (Heidelberg Polska), który przedstawił referat pt. „Metody uszlachetniania i zabezpieczania etykiet i opakowań”. Prelegent omówił potrzebę zabezpieczania opakowań i rodzaje zabezpieczeń biorąc za podstawę podróbki lekarstw i środków medycznych, żywności oraz innych produktów markowych. Mówiąc o zabezpieczeniach podczas produkcji etykiet przedstawił system 100 proc. kontroli z wzorcem podczas drukowania wraz z możliwością identyfikacji błędów na początku procesu drukowania lub w jego trakcie. W dalszej części scharakteryzował rodzaje możliwych do aplikacji na maszynie Gallus ECS 340C zabezpieczeń takich jak: hologramy odbiciowe, farby świecące w promieniowaniu UV, farby czułe na różnego rodzaju markery oraz zabezpieczenia ukryte, możliwe do odczytu przy zastosowaniu specjalnych czytników lub narzędzi. Stwierdził także, iż dobrym zabezpieczeniem w procesie drukowania jest stosowanie kombinowanych technik drukowania wzbogaconych złoceniami tak na zimno, jak i na gorąco. Jako przykład zabezpieczonej etykiety przedstawił etykietę farmaceutyczną drukowaną w technologii cyfrowej na maszynie Heidelberg Linoprint L i przetwarzaną (zabezpieczaną) na maszynie Gallus ECS 340 C.
Następnie wystąpił Michał Pietraś z firmy Videojet Technologies z referatem pt. „Zapewnienie integralności kodów i bezpieczeństwa opakowania”. Kody drukowane na opakowaniach zawierają wiele danych opisujących opakowany w nie produkt, w tym m.in. datę produkcji i datę przydatności do stosowania. Niedokładne lub źle wykonane kody mogą prowadzić do konieczności wycofywania produktów z rynku. Firma Videojet Technologies proponuje systemy kontrolne wychwytujące błędy i niedokładności kodów, a także systemy optymalizujące ilość stosowanych opakowań zbiorczych oraz ilość etykiet. Systemy przedstawione przez firmę Videojet Technologies są zwykle niedoceniane, jednak ich stosowanie pozwala na zabezpieczenie się przed koniecznością wycofywania produktów z rynku.
Dyskusja i w tej sesji wymagała wspomagania. Później posypały się pytania dotyczące głównie elementów zabezpieczających w procesie drukowania, choć nie brakowało również pytań dotyczących poprawności kodów drukowanych na opakowaniach. Uczestnicy konferencji byli ciekawi konkretnych systemów sprawdzających kody oraz optymalizujących ilość opakowań zbiorczych i towarzyszących im etykiet.
Kolejnym mówcą była dr inż. Kazimiera Ćwiek-Ludwicka z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, która przedstawiła referat „Opakowania do żywności. Zmiany w regulacjach prawnych w aspekcie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia konsumenta”. Pani doktor jest chyba jedyną osobą, która nadąża za działalnością Unii Europejskiej w kwestii wymagań dla opakowań żywności. Ubiegłoroczne wystąpienie dr Ćwiek-Ludwickiej spotkało się z dużym zainteresowaniem – czytaj: dużą liczbą pytań. W związku z tym zmieniliśmy program dając szansę uczestnikom na zadawanie pytań bezpośrednio po wystąpieniu. W swojej prezentacji prelegentka skupiła się na zmianach dotyczących limitów migracyjnych dla opakowań z tworzyw sztucznych. Omówiła zmiany zasad badania migracji oraz nowe płyny modelowe. Nowe Rozporządzenie UE nr 10/2011 dotyczące tworzyw sztucznych ma zastosowanie: do opakowań z tworzyw sztucznych (jednowarstwowych), opakowań z tworzyw sztucznych wielowarstwowych łączonych klejami lub w inny sposób, opakowań z tworzyw sztucznych z powłokami lub nadrukiem na zewnątrz, warstw lub powłok z tworzyw sztucznych umieszczonych pod kapslami i innymi zamknięciami, wreszcie do
opakowań wielowarstwowych, wielomateriałowych z udziałem tworzyw sztucznych. Przytoczone rozporządzenie zawiera nowe listy substancji dopuszczonych. Została przedstawiona sprawa stosowania bisfenolu A w butelkach dla niemowląt z poliwęglanu, które
zostaną zastąpione butelkami szklanymi. Niektóre państwa wydały zakaz produkcji tego typu butelek. Jednocześnie w związku ze szkodliwym oddziaływaniem bisfenolu A został znacznie zmniejszony jego limit migracyjny. Podobnie jak w zeszłym roku referat wywołał długą ożywioną dyskusję.
W ostatnim bloku konferencji wygłoszono trzy referaty. Jako pierwszy zabrał głos Aleksander Rostocki z Iggesund Paperboard Europe, który przedstawił bardzo interesującą prezentację „Kartony i laminaty Invercote – gwarancja bezpieczeństwa i jakości dla opakowań rynku spożywczego”. Notabene mówca wskrzesił „karton”, który już dawno nie istnieje w nomenklaturze technicznej zarówno polskiej, jak i światowej. Referat dotyczył wielowarstwowych tektur celulozowych litych (których warstwy były łączone bezklejowo) oraz celulozowych tektur laminowanych (sklejanych na sucho za pomocą kleju). Referent przedstawił zagadnienia dotyczące bezpośredniego kontaktu z żywnością tekturowych opakowań (pudełek) wykonanych z tektury celulozowej wielowarstwowej na przykładzie opakowań czekolady. Pokrótce omówił także wymagania dotyczące papieru i tektur do kontaktu z żywnością. Stwierdził, że nie ma jeszcze w tym zakresie prawa unijnego, jak to jest w przypadku opakowań z tworzyw sztucznych, ale są wytyczne tożsame z XXXV rekomendacją BfR (Bundesinstitut für Risikobewertung) – Paper and board for food contact z 01.01.2012 roku. Następnie omówił zakres produkcji celulozowych tektur wielowarstwowych i laminowanych w Iggesund Paperboard w Szwecji, a także funkcjonalność barier z tworzyw sztucznych w laminowanych nimi tekturach. Aleksander Rostocki przedstawił testy na zapach i smak wykonywane organoleptycznie przez zespoły eksperckie (test Robinson). Takie testy plus dodatkowo testy na migrację są przeprowadzane dla produkowanych w Iggesund Paperboard tektur wielowarstwowych celulozowych.
Kolejnym prelegentem był Marcin Marchewka z firmy Michael Huber Polska, który wygłosił referat „NewV pack MGA – rewolucyjny system farb i lakierów UV do produkcji bezpiecznych opakowań spożywczych”. Jeszcze rok temu nikt nie mówił, że jest możliwość opracowania farb i lakierów utrwalanych promieniowaniem UV o niskiej migracji, które będzie można stosować w produkcji opakowań przeznaczonych do pakowania środków spożywczych. Jest to olbrzymi sukces koncernu hubergroup. Opracowano farbę i lakier, które utrwalają się dzięki kontrolowanej reakcji fotopolimeryzacji (tj. kontrolowanej reakcji polimeryzacji rodnikowej spowodowanej promieniowaniem UV). Rozwiązanie jest rewolucyjne, ale to dopiero początek drogi: migracja globalna na poziomie 50 proc. dopuszczalnego limitu; obecnie tylko farby offsetowe; konieczność stosowania specjalnych dodatków i źródeł UV; ograniczona paleta barw. W przyszłym roku podobno mają dołączyć farby fleksograficzne. Póki co, system do najtańszych nie należy.
Ostatni referat pt. „Czas sezonowania a bezpieczeństwo opakowań” przedstawił Maciej Karłowicz, dyrektor działu badań i rozwoju Drukpol Flexo. Rzeczywisty czas sieciowania klejów rozpuszczalnikowych i bezrozpuszczalnikowych gwarantujący bezpieczeństwo opakowania jest z reguły różny (zwykle dłuższy) od podawanego przez producenta w karcie technicznej. Dział badań i rozwoju firmy Drukpol Flexo przeprowadził badania czasu sezonowania opakowań, który w przypadku produkcji folii wielowarstwowych (laminatów) jest związany głównie z sieciowaniem klejów. Klient zamawiając wielowarstwowy materiał klejony chce go mieć natychmiast, producent zaleca sezonowanie, czyli magazynowanie produktu przed jego wydaniem. Według badań wykonanych w firmie Drukpol Flexo niezbędny czas sezonowania zależy od tego, co i w jakiej postaci jest pakowane w wyprodukowany laminat. W przypadku zbyt krótkiego czasu sezonowania opakowanie przestaje być bezpieczne – ma niezgodną sensorykę i migrację pierwszorzędowych amin aromatycznych (które są kancerogenne – spowodowane to jest sieciowaniem kleju w złych warunkach lub brakiem pełnego usieciowania) oraz brak szczelności zgrzewu (słabe siły związania warstw). Wszystkie te procesy zostały sparametryzowane przez badania wykonane w firmie Drukpol Flexo.
Dyskusja po tym panelu referatów była ożywiona i praktycznie wszystkich prelegentów pytano o wszystko, co było związane z tematyką ich wystąpień.
Powyższy tekst to uwagi konferansjera – moderatora spowodowane wygłoszonymi referatami i dyskusją nad nimi. Znając praktycznie w całości referaty przed ich wygłoszenie mogłem się przygotować do roli moderatora. Przedstawiana tematyka była bardzo złożona
nawet dla mnie, mimo że od lat param się techniczno-naukowymi aspektami produkcji opakowań drukowanych. Oceniając widownię, czyli uczestników mogę stwierdzić, iż większość przedstawionych problemów była dla nich nowością. Szkoda, że w konferencji nie uczestniczyło więcej osób związanych z drukowaniem fleksograficznym.
