Różnorodność produkcji poligraficznej w ostatnich latach znacznie się zwiększyła, liczba wydawanych tytułów wzrosła i nadal rośnie, a przeciętne wysokości nakładów stale się zmniejszają. Coraz trudniejszą sytuację na rynku dodatkowo potęguje wzrost wymagań klientów co do jakości produkcji oraz skrócenia czasu wykonania zlecenia, i to w dodatku za niższą cenę. Trzeba przyznać, że takie warunki współpracy z klientem stwarzają wiele problemów zarówno drukarzom, jak i introligatorom.
Jedynym rozsądnym wyjściem z tej sytuacji, zapewniającym efektywną produkcję coraz mniejszych nakładów, jest usprawnianie procesów technologicznych, skrócenie czasu narządu maszyn i linii automatycznych oraz optymalne planowanie cyklu produkcyjnego: od przyjęcia zlecenia do wysyłki gotowej produkcji. Jest to osiągalne dzięki maksymalnej automatyzacji procesu produkcyjnego oraz integracji poszczególnych działów przedsiębiorstwa w jeden skomputeryzowany system zarządzania przepływem prac – Digital Workflow.
Według międzynarodowego stowarzyszenia Workflow Management Coalition (WfMC) pod pojęciem workflow (z angielskiego – „przepływ prac") rozumie się system zarządzania organizacją pracy automatyzujący procesy biznesowe, w których zadania, dokumenty lub informacje są przekazywane od jednego wykonawcy do następnego w ściśle określony przez logikę procesu sposób, według porządku zapisanego w definicji procesu. Inaczej mówiąc jest to system, za pomocą którego można zorganizować przepływ prac, opisać go i zarządzać nim za pomocą programów komputerowych, które interpretują opis procesu.
Jeszcze nie tak dawno znaczący producenci maszyn poligraficznych opracowywali własne koncepcje budowy systemów automatyzacji procesów technologicznych opartych na własnych standardach. Jednak po to, żeby w każdym momencie procesu produkcji poligraficznej istniała możliwość komunikacji i współpracy pomiędzy urządzeniami oraz maszynami różnych producentów, niezbędne było opracowanie uniwersalnego standardu wymiany informacji. Dlatego też w 2000 roku grupa składająca się z czterech firm: Adobe, Agfa, Heidelberg i MAN Roland zaproponowała format opisu zadań przepływu prac pod nazwą JDF (Job Definition Format), który później został zaakceptowany przez międzynarodowe konsorcjum CIP4 (International Cooperation for Integration of Processes in Prepress, Press and Postpress) jako uniwersalny standard w poligrafii do sposobu opisu zadań oraz przepływu informacji.
Przy opisie procesu w formacie JDF wykorzystywany jest tak zwany Job Ticket – elektroniczna karta przepływu prac, która zawiera wszystkie parametry zlecenia: od wymagań zamawiającego do sposobu organizacji procesu technologicznego. Standard JDF umożliwia zintegrowanie wszystkich części procesu technologicznego: prepress, press i postpress poczynając od przyjęcia i obsługi zlecenia, przygotowalni, poprzez drukowanie, obróbkę introligatorską, aż po wysyłkę gotowej produkcji do klienta z informacyjnym systemem zarządzania MIS (Management Information System) z możliwością współpracy z podwykonawcą oraz zamawiającym, o ile też posiadają ten system. Innymi słowy, format JDF umożliwia stworzenie bazy danych o przebiegu wykonania zlecenia w procesie produkcyjnym, pozwala wcześniej określać ustawienia maszyn, przechowywać informacje o pracy każdego operatora i przebiegu pracy każdej maszyny, zbierać dane o realnie zużytych materiałach. W celu umożliwienia komunikacji pomiędzy urządzeniami do specyfikacji JDF dodano jeszcze jeden format – JMF (Job Messaging Format), za pomocą którego odbywa się kontrolowanie pracy maszyn przez system zarządzania MIS. Dokładny opis formatu JDF i jego funkcji można znaleźć na stronie internetowej konsorcjum CIP4 www.cip4.org.
Na targach Ipex 2006 praktycznie wszyscy producenci maszyn poligraficznych, w tym introligatorskich, przedstawili nowoczesne rozwiązania swoich urządzeń wyposażonych w systemy workflow, opartych na standardzie JDF. Rozpatrzmy kilka przykładów stosowania systemów zarządzania przepływem prac w maszynach introligatorskich.
Firma Mźller Martini, współzałożyciel konsorcjum CIP4, wszystkie swoje nowe maszyny wyposaża w możliwość pracy w sieci w formacie JDF. Zlecenie rozpoczyna się w Management Information System (MIS) poprzez zlecenie elektroniczne JobTicket w formacie JDF (rys. 1). Sporządzana jest elektroniczna karta zawierająca wszystkie wymagania klienta (tytuł, nakład, typ produktu, rodzaj i gramatura papieru, okładka, data dostarczenia i in.). Dzięki przesłanym danym odbywa się automatyczne narządzanie maszyny. Dane produkcyjne w formacie JMF na bieżąco są przesyłane do MIS (rys. 2). Stanowią one bazę danych do stale aktualizowanego planowania produkcji w MIS. Po zakończeniu pracy przesyłany jest z powrotem do MIS zamknięty plik w formacie JDF ze wszystkimi aktualnymi danymi produkcyjnymi (rys. 3), które stanowią bazę dla końcowej kalkulacji i dalszych analiz. Końcowy plik jest archiwizowany i może być dowodem prawidłowo wykonanego zlecenia przy ewentualnej reklamacji klienta. Według informacji firmy cyfrowy workflow z prawidłowo zbudowanymi procedurami zarządzania jest w stanie praktycznie wyeliminować ewentualne reklamacje. Wyjątkiem mogą być uszkodzenia mechaniczne związane z logistyką (tego jeszcze workflow nie może na dzień dzisiejszy kontrolować).
Firma Kolbus również wyposaża swoje maszyny w system zarządzania pod nazwą Kolbus 3*60. Hasło 3*60 symbolizuje otwartość systemu firmy Kolbus na 360 stopni dla wszystkich innych systemów. System workflow Kolbus 3*60 może pracować w sieci, dzięki czemu istnieje możliwość podglądu i kontroli parametrów pracy każdej maszyny w zakładzie z każdego miejsca na świecie, gdzie jest podłączenie do internetu. Oprogramowanie posiada możliwość importowania i eksportowania danych współpracujących z programem Excel w celu wykonywania w jak najbardziej dostępny sposób analiz produkcyjnych.
Firma Heidelberg wyposaża maszyny introligatorskie w program FCS100, który składa się z modułów Compufold oraz Compustich odpowiadających za integrację złamywarek oraz linii oprawiania zeszytowego z systemem workflow Prinect – jednolitym systemem zarządzania od prepress do postpress opracowanym przez firmę Heidelberg (rys. 4). W programie Compufold kolejność złamywania można określić za pomocą specjalnego programu graficznego lub uzyskać z bazy danych, co znacznie skraca czas przygotowania maszyny oraz eliminuje błędy operatora. Z pomocą programu Compustich istnieje możliwość wykorzystywania bezpośrednio danych z prepress do automatycznej zmiany ustawień linii, co znacznie skraca czas przezbrojenia maszyny na nowe zamówienie. Szybkobieżne krajarki jednonożowe Polar wyposażane są w pakiet programowy Compucut, który dzięki P/Net Compucut może być połączony z systemem zarządzania Prinect. W pakiecie Polar Compucut program krojenia stosu przekazywany jest przez sieć od komputera do krajarki. Program posiada funkcję optymalizatora cięcia, zmiana zamówienia następuje bez przerwania procesu, a następne zlecenie jest przedstawiane w postaci gra-
ficznej.
Nowy system zarządzania przepływem prac i2i System firmy Horizon pozwala połączyć nowoczesne maszyny introligatorskie (krajarki, złamywarki, zbieraczki, maszyny oprawiające i in.) w jedną lokalną sieć z urządzeniami prepress i maszynami drukującymi (rys. 5). Podstawą tego systemu jest serwer introligatorni (Control PC) odpowiedzialny za przejmowanie zleceń po wydrukowaniu zamówienia i organizację pracy poszczególnych maszyn. Końcowym półproduktem działu druku jest stos zadrukowanych arkuszy i plik JDF. Następnie, na podstawie danych pliku JDF, serwer wytwarza dane i drukuje Job Ticket w postaci arkusza z kodem kreskowym, który jest odczytywany przez skaner jednostki komputerowej (Satellite PC) obsługującej konkretną maszynę. Każda maszyna pracująca w systemie workflow i2i posiada taką jednostkę. Następnie przywoływane są parametry produkcyjne danego zlecenia i wysyłane do maszyny, gdzie następują ustawienie i przygotowanie maszyny do pracy. Maszyny wysyłają informacje dotyczące stanu produkcji i właściwości pracy najpierw do swojej jednostki komputerowej, a ona przesyła dane dalej do głównego serwera. Serwer gromadzi informacje odnośnie do wszystkich maszyn i postępu pracy wszystkich zleceń. Z kolei serwer introligatorni za pośrednictwem formatu JMF może wysyłać dane do MIS, który kontroluje całkowity przepływ danych produkcyjnych w systemie i2i. Po wykonaniu zamówienia serwer gromadzi informacje o przebiegu pracy i zestawia dane do dyspozycji administratora. Dzięki temu przebieg prac jest przejrzysty, co ułatwia ostateczne kalkulacje i sprzyja dokładnemu ustaleniu kosztów.
Wykorzystując systemy workflow można znacznie skrócić czas obiegu dokumentów w przedsiębiorstwie, zapewnić realizację prac zgodnie z założonym przebiegiem, wyrównać obciążenie poszczególnych wykonawców, stale monitorować proces produkcyjny, operować bazami danych, prowadzić gospodarkę materiałową, przeprowadzać kalkulację kosztów i in. w najważniejszym celu, którym jest optymalizacja procesu produkcyjnego przy mniejszych kosztach i wysokiej efektywności produkcji.
Wskutek specyfiki procesów introligatorskich postęp w wyposażaniu maszyn introligatorskich w komputerowe systemy zarządzania przepływem prac jest nieco skromniejszy w porównaniu na przykład z prepress. Jednak biorąc pod uwagę, że w procesach prepress i press cyfrowy workflow zadomowił się na dobre, efektywna produkcja bez integracji maszyn introligatorskich z elektroniczną siecią przedsiębiorstwa jest już niemożliwa. Nowoczesne zakłady poligraficzne coraz częściej stosują informacyjne systemy zarządzania. Udział klientów, którzy stosują dane cyfrowe, ciągle wzrasta i będzie im zależało na zlecaniu prac drukarni, która posiada zautomatyzowaną introligatornię.
Jurij Chwedczyn jest profesorem Ukraińskiej Akademii Drukarstwa we Lwowie, Jerzy Petriaszwili – adiunktem w Instytucie Poligrafii PW, a Krzysztof Jędrasik – studentem V roku tego Instytutu
Literatura:
1. Digitaler Workflow in der Buchbinderei. „BindereportÓ. 2005, 02. s. 30-31.
2. Macht der digitale Workflow in der Buchbinderei Sinn? „BindereportÓ. 2005, 02. s. 16-18.
3. Materiały informacyjne firmy Kolbus.
4. http://www.heidelberg.com
5. Materiały informacyjne firmy Derya.
6. http://www.horizon.co.jp
