Drukarnia z czasów okupacji

6 Dec 2016 14:44

27 lipca, tuż przed 61. rocznicš zrywu warszawskich powstańców, została otwarta nowa sala w Muzeum Powstania Warszawskiego: drukarnia, której wystrój Đ maszyny drukujšce, półki z farbami, stoły zecerskie Đ naœladuje wnętrze tajnego zakładu poligraficznego z czasów okupacji. Mieœci się ona na parterze pod Audytorium im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Większoœć urzšdzeń pochodzi od prywatnych kolekcjonerów, z likwidowanej drukarni WAT i innych drukarń oraz z zasobów Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, które służyło również pomocš merytorycznš przy urzšdzaniu sali. Wszystkie maszyny obsługuje oddelegowany z Muzeum Drukarstwa drukarz Andrzej Zaborowski, z poligrafiš zwišzany od 1968 roku. Na tzw. bostonce, czyli talerzowej maszynie dociskowej, którš wyprodukowano w latach 40. w ZSRR, drukuje dla zwiedzajšcych reedycję obwieszczenia o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego. Z kolei na typograficznej maszynie arkuszowej firmy MAN z lat międzywojennych drukowany jest Biuletyn Informacyjny z 2 sierpnia 1944 roku, ogłaszajšcy rozpoczęcie walk w stolicy. Otrzymujš go jednak nieliczni, ponieważ zadrukowany jest dwustronnie, a farba schnie bardzo wolno. Trzecim urzšdzeniem, które można podziwiać w Muzeum, jest żeliwna prasa z ręcznie przesuwanym wałkiem pochodzšca, podobnie jak ăbostonkaÓ, z lat 40. Tajne drukarnie odegrały znaczšcš rolę w czasach okupacji: ăOd 1940 w Warszawie działa największy w okupowanej Europie podziemny koncern poligraficzny Đ Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze KG AK. ČWarsztatyÇ drukujš ksišżki, podręczniki, fałszywe dokumenty, ulotki, czasopisma. Z maszyn schodzi kilka milionów egzemplarzy pism, ponad milion broszur i in. druków zwartych, ok. miliona ulotek. Od grudnia 1943 nasilajš się aresztowania. Każda ČwpadkaÇ oznacza œmierć dla drukarzy i kolporterów. Podczas powstania koncern działa jawnie, ma kilka drukarni. Na poczštku wrzeœnia bombardowania, a potem utrata elektrowni ograniczajš ich działalnoœćÓ. Również po wojnie drukarnie miały znaczšcy wkład w historię: ăDo okupacyjnej tradycji niezależnego drukarstwa nawišzuje antykomunistyczna konspiracja powojenna. Wydaje ok. 200 broszur i 450 gazetek. Rozległš działalnoœć wydawniczš prowadzi opozycja w latach 1976-89. W konspiracji publikuje ok. 6 tys. ksišżek i 3 tys. czasopism. Istotnš rolę wœród nich odgrywajš publikacje odkłamujšce fałszowanš przez komunistów historię. Poza cenzurš ukazujš się m.in. ksišżki Władysława Bartoszewskiego, Tadeu-sza Bora-Komorowskiego, Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Pobóg-Malinowskiego. Dzięki nim Polacy dowiadujš się prawdy o II wojnie œwiatowej i powstaniuÓ Đ możemy przeczytać na œcianach drukarni. Muzeum Powstania Warszawskiego, mieszczšce się przy ulicy Grzybowskiej 79, udostępnia drukarnię zwiedzajšcym przez jeden dzień w tygodniu Đ w sierpniu jest to niedziela. *** W weekend poprzedzajšcy 61. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego muzeum było wyjštkowo oblegane przez zwiedzajšcych. Zaskoczyła bardzo duża iloœć młodzieży. Dzięki temu, że organizatorzy wszystkie informacje podali także w języku angielskim, muzeum odwiedziło wiele grup z zagranicy. Również drukarnia cieszyła się ogromnym zainteresowaniem Đ Andrzej Zaborowski i jego ăbostonkaÓ pracowali bez wytchnienia. AN