Ponieważ farba jest podstawą każdego druku, to właściwości farb muszą być dostosowane do wymagań stawianych przez technikę drukowania offsetowego, tak aby zapewnić ich właściwe przenoszenie poprzez formę drukową na podłoże.
Lepkość i zdolność płynięcia (cd.). Jeśli natomiast lepkość jest zbyt niska, to farba wykazuje tendencję do spływania z wałków, a jej rozdzielanie i przenoszenie również nie może być właściwe.
Na lepkość bardzo duży wpływ ma temperatura. Przyjmuje się, że wzrost temperatury o 1°C może powodować spadek lepkości farby w granicach 9-10 proc. Jest to ważne szczególnie na początku procesu drukowania, kiedy maszyna jest zimna. Nierównomierne rozgrzanie zespołów maszyn wielokolorowych może prowadzić do nierównomiernego przenoszenia farby, a tym samym zmian kolorystycznych druku.
Lepkość farby powiązana jest z tzw. zdolnością i granicą płynięcia.
Pod pojęciem granicy płynięcia rozumie się siłę, jaka jest potrzebna, aby przenieść farbę z fazy spoczynku w ruch. Zaburzona zdolność płynięcia może powodować na przykład nieobracanie się farby w kałamarzu. Świadczy to o niskiej lepkości i wysokiej wartości granicy płynięcia.
Farby, które dobrze obracają się w kałamarzu, charakteryzują się albo wysoką lepkością i wysoką wartością granicy płynięcia, albo niską lepkością i niską wartością granicy płynięcia.
Lepkość i zdolność płynięcia farby reguluje się za pomocą doboru odpowiednich spoiw. Pewną rolę odgrywają również rodzaj zastosowanego pigmentu, jego koncentracja i stopień zdyspergowania, a także środki pomocnicze, szczególnie wypełniacze.
Od farb arkuszowych wymaga się, aby posiadały wyższą lepkość i dobrą charakterystykę płynięcia.
Tiksotropia. Określenie „tiksotropia” oznacza zdolność zmiany konsystencji substancji ze stałej na płynną w stałej temperaturze pod wpływem ruchu i ponowny powrót do pierwotnego stanu po pozostawieniu jej w stanie spoczynku. Pod wpływem ruchu dochodzi do zmian wewnętrznej struktury układu tworzonego przez ciało stałe w postaci pigmentów z płynnym spoiwem i zmniejszenia się tarcia wewnętrznego płynu. Oznacza to, że farba poddana działaniu siły przyjmuje formę płynną, natomiast pozostawiona w spoczynku stopniowo powraca do stanu stałego.
Podczas procesu drukowania farba o właściwościach tiksotropowych zmienia swoją konsystencję pod wpływem rozcierania na wałkach farbowych tak, że w momencie nadawania jej na podłoże drukowe jest bardziej płynna niż w kałamarzu.
Pigmenty i spoiwa tworzą ze sobą stosunkowo sztywną strukturę, ale jej trwałość zależy od rodzaju zastosowanych surowców, ilości wiązań, jakie ze sobą wzajemnie tworzą i stopnia dyspersji. Np. cząsteczki sadzy mają dużą skłonność do tworzenia trwałych struktur, a dwutlenek tytanu w bieli kryjącej praktycznie ich nie tworzy.
Trwałość struktury farby arkuszowej generalnie nie jest zbyt wysoka. Wystarczy farbę energicznie zamieszać, aby z postaci sztywnej przekształciła się w bardziej plastyczną.
Ciągliwość farby (tack). Ciągliwość farby lub tack (nazwa przyjęta z języka angielskiego) charakteryzuje ogólne właściwości adhezyjno-kohezyjne farby. Określa siły występujące przy rozdziale warstwy w układzie farbowym i przenoszeniu jej na formę drukową, a następnie na podłoże.
Na ogólną ciągliwość farby składają się dwa rodzaje sił:
– adhezja, czyli siła przyciągania farby do powierzchni, z którą się ona styka,
– kohezja – wewnętrzna siła międzycząsteczkowa, czyli opór, jaki stawia warstwa farby podczas jej rozdziału pomiędzy dwie powierzchnie.
Ciągliwość farby zależna jest od zastosowanych do jej produkcji spoiw i rozcieńczalników.
W druku offsetowym korzystne jest stosowanie farb o dość wysokiej ciągliwości, ponieważ powodują:
– mniejszy przyrost punktu rastrowego w czasie drukowania,
n– wyższą ostrość punktu,
– stabilność równowagi farbowo-wodnej,
– korzystne rozdzielanie się i przenoszenie farby.
Należy jednak pamiętać, że farba o zbyt wysokiej ciągliwości może powodować wyrywanie włókien z powierzchni podłoża drukowego, zwłaszcza kiedy ma ono niewystarczającą spoistość. Ponadto może wywoływać zjawisko zwijania się podłoży o niskiej gramaturze, a także osadzanie się farby na obciągu i cylindrze drukowym.
Natomiast farba o zbyt niskiej ciągliwości może nie obracać się prawidłowo w kałamarzu. Przechodząc przez wałki farbowe zamiast się właściwie rozdzielać, będzie raczej schodzić na dolne wałki i powodować ich poślizg. W takiej farbie siły adhezji do podłoża przewyższają wewnętrzne siły kohezji.
Stopień ciągliwości wpływa również na przyjmowanie kolejnych warstw farby. cdn.
Ewa Rajnsz
Artykuł sponsorowany
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
