Gumowy obcišg jest jednym z najważniejszych elementów w offsecie, gdyż jest on elastycznym porednikiem niezbędnym do przeniesienia farby z płyty na papier.
Gumowe obcišgi sš zbudowane z warstw; obecnie stosowane sš w większoci obcišgi, które pod wierzchniš warstwš majš warstwę ciliwš (zmieniajšcš swš objętoć). Proces drukowania oraz geometria odtaczania między cylindrami sš znacznie bardziej precyzyjne włanie dzięki tego rodzaju obcišgom.
Od kilku lat obok gumowych obcišgów, które jako podstawę majš warstwę mocnej tkaniny, stosowane sš gumowe tuleje oraz gumowe płyty, których nonikiem jest cienka metalowa blacha. Przy tych nowych rozwišzaniach nadal w potocznym języku fachowym mówi się o obcišgu gumowym czy cylindrze obcišgowym, mimo że elementem konstrukcyjnym obcišgu nie jest już tkanina, a jego forma jest inna.
Stosowane obecnie obcišgi sš fabrycznie oprawione w listwy, umieszczone na obu krawędziach mocujšcych obcišg na cylindrze. Generalnie jest to słuszna zasada, gdyż wtedy wymiana obcišgów jest o wiele szybsza i prostsza. Sš jednak i mankamenty: każdy typ maszyny wymaga innych listew i producent obcišgów musi się do tego dostosować. Musi on więc dostarczyć nie tylko odpowiedni typ obcišgu, właciwy format i gruboć (która na szczęcie została znormalizowana i sš tylko dwie wartoci), lecz także musi zakładać na obcišg odpowiednie listwy mocujšce. Czasem jeden producent maszyn stosuje kilka rodzajów listew. Gdy wemie się więc pod uwagę różnych producentów, różne typy maszyn oraz różne ich modele i warianty, to otrzyma się ponad 100 różnych listew. Czy rzeczywicie potrzebna jest tak wielka iloć? Przecież na jakoć drukowania majš wpływ jedynie powierzchnia obcišgu i jego ciliwoć.
Trwałoć obcišgu zależy nie tylko od iloci wydrukowanych odbitek, lecz także od tego, czy dopuci się do tworzenia dużych zanieczyszczeń i jak dokładnie będzie się czycić obcišg.
Ważnym kryterium, niezależnym od drukarni, jest trwałoć mocowania listew. Zbyt słabe połšczenie listwy z obcišgiem może doprowadzić do bardzo poważnych uszkodzeń maszyny. Wszystko zależy od producenta obcišgów, dokładnoci jego pracy i regularnej kontroli.
Jak wyglšda takie połšczenie obcišgu z listwš mocujšcš?
Najczęciej jest to połšczenie klejone, czasem dodatkowo wzmacniane nitami. Takie połšczenie obcišgu z listwš jest często problematyczne. Obcišg nie jest przecież materiałem jednorodnym, lecz składa się z warstw. Tylko mocna bazowa warstwa tkaniny może przejšć siły, które powstajš przy naprężaniu obcišgu wokół cylindra. Inne warstwy Đ wierzchnia i ciliwa Đ tej siły przejmować nie mogš.
Gumowe obcišgi sš materiałem eksploatacyjnym, który wytrzymuje kilka milionów odbitek. Gdy obcišgi sš właciwie konserwowane, tzn. w czasie drukowania regularnie myte, to wytrzymujš dłużej. Często jednak stajš się bezużyteczne, np. na skutek zgniecionego papieru czy, przy maszynach zwojowych, papieru nawiniętego na cylinder.
Niejednokrotnie przyczynš wczeniejszego końca eksploatacji obcišgu w drukowaniu akcydensowym jest to, że przy dużym nakładzie krawęd papieru odciska się na obcišgu, co przy póniejszym drukowaniu na większym formacie obniża jakoć. Innym słabym punktem jest wysokie obcišżenie obcišgu na krawędzi kanału cylindra, co może doprowadzić do pękania obcišgu.
Gumowe tuleje
Przed dziesięciu laty przy maszynie zwojowej Sunday Press po raz pierwszy zaprezentowano gumowe tuleje (tzw. sleeves). Taka tuleja to cienkocienna rura pokryta warstwami gumy, nakładana na cylinder gumowy. Wystarczy sprężone powietrze, aby tuleję tak rozszerzyć, że szybko i łatwo może być nasunięta na cylinder. Wymiana tulei trwa jedynie 30 sekund.
Z rozmów przeprowadzonych z użytkownikami maszyn z tulejami wynika, że żywotnoć tulei jest znacznie dłuższa niż konwencjonalnych obcišgów. Jest to zrozumiałe chociażby dlatego, że nie występuje liniowe osłabienie na brzegu kanału cylindra Đ tego kanału po prostu nie ma. Poczštkowo tuleje przesuwały się na boki, lecz zapobieżono temu prostymi działaniami konstrukcyjnymi. Słyszy się jednak, że tuleje przesuwajš się w kierunku drukowania; jeden z producentów podaje wartoć 0,25 mm na 1000 obrotów cylindra. Drukarze sš zdania, że to bardzo nieznaczne przesuwanie się tulei na cylindrze jest nawet korzystne, gdyż zapobiega zbieraniu się zanieczyszczeń na obcišgu. Tuleja jest jednak tak samo wrażliwa na zgnieciony lub nawinięty papier i na odgniatanie się krawędzi arkuszy.
Gumowe płyty
Na pierwszy rzut oka konstrukcja i nanoszenie różnych warstw gumy na cienkš metalowš blachę wydajš się proste. Nakleja się lub wulkanizuje na tę blachę gumowy obcišg (z tkaninš lub bez niej), dzięki czemu powstaje nierozdzielne połšczenie. Do mocowania gumowej płyty na cylindrze jej przednia i tylna krawęd nie sš pokrywane gumš. Oba końce blachy sš zaginane, podobnie jak przy płytach drukowych. Analogicznie jak przy płytach drukowych następuje mocowanie gumowej płyty na cylindrze. Różnica polega na tym, że kanał na cylindrze gumowym jest w tym przypadku bardzo wšski, gdyż nie ma listew mocujšcych, tylko cienkie końce płyty. Taka konstrukcja mocowania nazywa się Minigap lub Mikrogap.
Tę technikę można stosować przy dużych prędkociach jedynie przy wšskich cylindrach, aby nie powstawały drgania wytwarzane przez kanał. Wynika to z faktu, że przy kanale wšskim na kilka milimetrów gumowa płyta nie jest naprężana, lecz tylko mocowana.
Także przy tej technice występujš pewne problemy. Czasem zdarza się, że guma oddziela się od blachy i to nie tylko na krawędziach, lecz także w rodku. Wynika to nie tylko z wadliwego klejenia lub wulkanizowania, ale również z tego, że płyta niezbyt dokładnie przylega do cylindra. Jest to zjawisko znane drukarzom przy maszynach arkuszowych: nieprzyleganie płyty drukowej lub obcišgu do cylindra powoduje względny ruch w czasie drukowania i dublowanie, a także pękanie płyty lub przedwczesne zużycie gumy. Tak więc płyty gumowe, podobnie jak płyty drukowe, muszš być naprężane, aby dokładnie przylegały do powierzchni cylindra.
Konieczne sš więc obserwacje i badania obu nowych rozwišzań technicznych: gumowych tulei i gumowych płyt, aby dokładnie zbadać przyczyny przesuwania się tulei i nieprzylegania płyt. Trzeba też zbadać, czy nie należy zmienić obecnie stosowanych urzšdzeń zaciskowych na cylindrach, aby poprawić naprężanie.
Na podstawie ăDruck-Medien-MagazinÓ nr 12/2002 opracował ZZ
