Lakiery olejowe są najprostsze do stosowania na maszynach arkuszowych. Wykorzystuje się je najczęściej w celu zabezpieczania druków przed oddziaływaniem sił i obciążeń mechanicznych. Rzadziej używane są w celach zdobienia druków, ponieważ przy ich zastosowaniu nie można osiągnąć zbyt atrakcyjnych efektów wizualnych. W procesie drukowania stosuje się je identycznie jak farby, aplikując z zespołu farbowego maszyny drukującej.
Lakiery olejowe można stosować do uszlachetniania różnego rodzaju podłoży i oczekuje się od nich następujących właściwości:
– zabezpieczania powierzchni druku,
– dobrej odporności na ścieranie,
– zwiększenia stopnia gładkości powierzchni druku,
– efektu połysku lub matu,
– odporności na działanie ługu (lakier specjalny).
Skład lakierów olejowych
Lakiery olejowe pod względem budowy chemicznej są prawie identyczne jak konwencjonalne farby offsetowe, z tą różnicą, że nie posiadają w składzie pigmentów barwnych. Różnica w recepturze polega na nieco innym doborze surowców, które powinny gwarantować tworzenie przez lakier cienkich, przezroczystych warstw o minimalnym zabarwieniu własnym.
W skład lakierów olejowych wchodzą następujące składniki:
– żywice twarde (naturalne – np. kalafonia, szelak),
– żywice miękkie (np. alkidowe),
– oleje roślinne schnące,
– oleje mineralne,
– suszki,
– substancje pomocnicze (np. woski).
Wady i zalety lakierów olejowych
Lakiery olejowe mają wiele zalet, które wynikają w większości z ich podobieństwa w budowie do farb offsetowych arkuszowych:
– nie jest konieczne specjalne wyposażenie maszyny drukującej ani jej przezbrajanie;
– aplikacja jest identyczna jak w przypadku farb – z kałamarza farbowego;
– nie zawierają związków alkalicznych i spirytusowych, dlatego od stosowanych do drukowania farb nie wymaga się specjalnych cech odpornościowych;
– stosuje się takie same środki pomocnicze jak do farb;
– lakierowanie może się odbywać bez problemów mokro na mokro i mokro na sucho;
– warstwa lakieru wykazuje wysoką elastyczność, w związku z tym nie występują problemy podczas bigowania i falcowania arkuszy;
– są odporne na działanie alkoholu;
– istnieje łatwość stosowania lakierów do lakierowania wybiórczego;
– są bezpieczne dla środowiska, nie emitują żadnych związków lotnych;
– lakierowane podłoże zachowuje stabilność wymiarową, co umożliwia stosowanie ich do papierów o niskiej gramaturze (<90 g/m2).
Poza wymienionymi zaletami lakiery olejowe charakteryzują się pewnymi wadami, co ogranicza możliwości ich zastosowań. Są to:
– stosunkowo niski efekt połysku lub matu,
– dość długi czas schnięcia,
– tendencja do żółknięcia,
– niebezpieczeństwo sklejania papieru lub kartonu w stosie przy drukowaniu bez proszkowania,
– możliwość powodowania zmian właściwości organoleptycznych pakowanych towarów przy drukowaniu opakowań towarów wrażliwych sensorycznie (czekolada, tytoń).
Schnięcie lakierów olejowych
Lakier olejowy ma za zadanie tworzyć warstwę, która będzie stabilna pod względem mechanicznym i nie będzie klejąca. Warstewka lakieru musi powstawać stosunkowo szybko, a czas jej schnięcia od momentu polakierowania do dalszej obróbki nie powinien przekraczać kilku godzin.
Mechanizm schnięcia lakierów drukowych jest procesem kompleksowym, przebiegającym w kilku etapach, niemal identycznie jak w przypadku farb arkuszowych.
Rozróżnia się dwa etapy schnięcia lakierów olejowych: fizyczne przez wsiąkanie w podłoże i chemiczne przez oksydację.
Schnięcie fizyczne
Pierwszym etapem schnięcia lakierów jest wsiąkanie płynnych składników lakieru w podłoże. To proces czysto fizyczny, a jego przebieg zależy od charakterystyki lakieru i podłoża drukowego.
Zasadniczy wpływ na przebieg procesu wsiąkania mają:
– wsiąkliwość podłoża,
– struktura kapilarna papieru (ilość i przekrój porów),
– zdolność zwilżania i powlekania (wrażliwość na wodę i oleje),
– ciągliwość lakieru,
– zdolność rozdzielania się płynnych składników spoiwa.
W lakierze olejowym znajdują się żywice, które są rozpuszczone w oleju mineralnym. Tworzą one swoiste „kłębuszki” otoczone wolnym olejem i innymi składnikami. Przy nanoszeniu lakieru na podłoże wolny olej mineralny natychmiast wsiąka w kapilary powierzchni podłoża, natomiast „kłębuszki” molekuł pozostają na jego powierzchni. Następuje oddzielenie fazy płynnej lakieru od stałej.
Z lakieru ubywa stopniowo wolnego rozpuszczalnika, a cząsteczki pozostałe na powierzchni stykają się ze sobą i łączą. Powstaje w ten sposób galaretowata struktura, która stanowi wstępną fazę zmiany stanu lakieru z płynnego na stały.
Czas wiązania jest w dużym stopniu uzależniony od chłonności podłoża drukowego. Na podłożach wsiąkliwych proces ten trwa kilka minut. Trochę inaczej jest z podłożami o niskiej chłonności, gdzie schnięcie następuje w głównej mierze przez polimeryzację i w związku z tym trwa dłużej. cdn.
Ewa Rajnsz
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
