Markowe i podrabiane

6 Dec 2016 14:56

Noże stosowane w poligrafii są dziś powszechnie dostępne. Można je kupić w kraju lub za granicą. W celu osiągnięcia dobrej jakości w post-princie należy jednak zapewnić właściwe wykonanie noży introligatorskich, ich najlepszy materiał, profesjonalne ostrzenie oraz oczywiście odpowiednią krajarkę i wykwalifikowany personel obsługi. Właściwa praca noża jest związana z kątem ostrza Niewłaściwy kąt może powodować złą jakość cięcia, pofalowania na ciętym papierze oraz wpływa na to, że nawet najlepsze noże będą się szybko tępić, wyszczerbiać czy w skrajnym wypadku pękać. W każdej z takich sytuacji warto skonsultować się ze specjalistą w zakresie nowych noży i serwisu szlifierskiego. Porada przyczyni się do bezpiecznej pracy na maszynie i pozwoli uniknąć nadmiernych kosztów regeneracji oraz częstszego zakupu nowych narzędzi. Na rynku europejskim producenci noży oferują wszystkie noże do cięcia papieru o jednolitym kącie 22°. W zależności od ciętego materiału konieczne jest jednak wybranie innego kąta lub kątów. Należy uwzględnić ponadto materiał samego noża, np. dla noża ze stali narzędziowej kąt jest inny niż dla noża z ostrzem z węglika spiekanego (WC). Różnica wynika z różnej twardości i wytrzymałości tych materiałów. Noże widiowe (z wkładką WC) są bardziej twarde, lecz zarazem kruche, z tego względu standardowo oprócz fazy głównej nadaje się im przedfazę. Dobranie właściwego kąta jest możliwe tylko w oparciu o doświadczenia i próby z uwzględnieniem rodzaju ciętego materiału, samego noża oraz typu maszyny. Stosowane kąty ostrza do noży ze stali narzędziowych i szybkotnących to najczęściej zakres od 21° do 24°, rzadko stosuje się kąty mniejsze lub większe. Inny jest też kąt dla noży do krajarek trójnożowych. Ponadto niektóre krótkie noże posiadają krawędzie o kącie prostym. Dobranie kąta uniwersalnego może być problemem w przypadku cięcia na jednej maszynie zróżnicowanych materiałów takich jak papier kredowy, offsetowy i karton. Zawsze jednak po założeniu nowego noża na maszynie zaleca się wykonanie kilku pierwszych cięć na papierze o niskiej gramaturze. Dla pewności warto w tej kwestii zwrócić się do renomowanego serwisu, dostarczającego noże lub wykonującego ich regenerację. Wartość noża mierzy się jego trwałością Realna wartość noża jest oceniana na podstawie jego trwałości. Można ją określić na przykład liczbą cykli cięcia pomiędzy szlifowaniem lub pracą całkowitą mierzoną od zakupu do pełnego zużycia. Jakość ostrza i usługi szlifierskiej może być niewystarczająca dla uzyskania dobrej jakości cięcia przy zastosowaniu słabego – niewłaściwego materiału noża. Do produkcji noży stosowanych w poligrafii używa się zasadniczo kilku gatunków materiałów; są to: HSS –stal szybkotnąca, CRG, CRK – stal chromowa, SS – stal narzędziowa, HM – wkładki z węglika wolframu. Często używane w Polsce stale szybkotnące są oznaczane jako HSS, czyli high speed steel. Pozwalają one na wykonanie dużej liczby cięć w krótkim czasie. Jednocześnie noże te stosunkowo łatwo się szlifuje. Podczas obróbki szlifierskiej zachowują się one stabilnie, bez występowania tzw. efektu sypania się drobin materiału. Dzięki temu ich odporność na mikrowykruszenia jest wyższa. Poza tym popularne są noże ze stali chromowych, zawierających od półtora do kilkunastu procent tego pierwiastka stopowego, wpływającego na związanie ich struktury i w rezultacie na uzyskiwanie wyższej trwałości narzędzia. Także spiek metalurgiczny (WC), tzw. widia, jest wykonywany w różnych gatunkach charakteryzujących się określonym składem procentowym poszczególnych elementów, które wpływają na np. większą ciągliwość, a tym samym odporność na wykruszenia. Znaczenie ma także wielkość ziarna węglika wolframu. Najwyższą jakość cięcia i trwałość ostrza zapewniają węgliki drobnoziarniste, o wielkości ziarna 0,0012 mm. Gatunki te ograniczają tworzenie mikroszczelin na ostrzu, powodujących smugi i szybkie tępienie noża. Bardzo ważnym elementem w procesie produkcji noży jest ich obróbka cieplna. Właściwie przeprowadzony proces obróbki cieplnej wpływa znacząco na jakość i żywotność narzędzi. Ostrzenie powinno przywrócić oryginalne własności i jakość noży Idealna krawędź po szlifowaniu stanowi gwarancję dużej trwałości noża. Niski poziom usługi ostrzenia (mikrowyszczerbienia na krawędzi noża) znacznie ją obniża, powodując potrzebę wcześniejszego zakupu i częstszej regeneracji noży. Jednymi z najważniejszych czynników, wpływających na własności fizyczne narzędzi tnących, są maszyna szlifierska i doświadczenie osoby ją obsługującej. Szlifierka musi posiadać odpowiednią sztywność i być pozbawiona wszelkich luzów. Istotne jest zachowanie właściwych parametrów szlifowania takich jak prędkość i posuw. Wymagane jest ponadto stosowanie właściwego, wysokiej jakości chłodziwa. Istotną rolę odgrywają także stosowane kamienie szlifierskie. Do różnych jakości materiału noży dopasowuje się inne ściernice o dokładnie sprecyzowanym ziarnie, wypełnieniu i jakości. Do noży widiowych stosuje się kamienie diamentowe, w tym szczególnie drobne ziarno do tworzenia powierzchni lustrzanej. Profesjonalny serwis szlifierski zajmuje się także czyszczeniem, polerowaniem, konserwowaniem noży i przywracaniem ich pierwotnej geometrii. Typowe wady szlifowania odbiegającego od standardu to przegrzania, powodujące szybsze tępienie się noża oraz sierpowatość krawędzi, wpływające na szybsze zużycie i wykrzywienia, które mogą prowadzić do dużego wyszczerbienia lub pęknięcia noża. Artykuł sponsorowany