Metody zabezpieczania opakowań produktów wartościowych

6 Dec 2016 14:45

„Piractwo marek” jest zjawiskiem bardzo szeroko rozpowszechnionym i nie ulega wątpliwości, że poza samymi uregulowaniami prawnymi jedną z dróg, która może próbować je ograniczyć, jest stosowanie odpowiednich zabezpieczeń oryginalnych produktów. Zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z produktami wartościowymi lub wymagającymi wysokiego poziomu zabezpieczenia przed kopiowaniem takimi jak na przykład kosmetyki, leki, dobra luksusowe. Coraz częściej stosuje się techniki stosowane dotychczas tylko przy produkcji dokumentów, papierów wartościowych itp. Oczywiście najczęściej zabezpieczenie polega na zastosowaniu specjalnej technologii lub kilku technologii równocześnie przy produkcji opakowania produktu. Szacuje się, że straty firm dotkniętych piractwem to ok. 25 mld euro w gospodarce niemieckiej, a w skali światowej 300-400 mld euro rocznie. Oczywiście dochodzą do tego innego rodzaju „straty”, które trudno zmierzyć: np. osobiste szkody tych, którzy zażyli niewłaściwe lekarstwo. Zjawisko „piractwa” jest szczególnie silne w Chinach, gdzie firmy podrabiające towary nie tylko zaopatrują w nie rynek wewnętrzny, ale również eksportują je na cały świat. Skala zjawiska jest tak duża, a ochrona prawna tak mało skuteczna, że jedyne rozsądne wyjście to poznanie nowoczesnych rozwiązań w zakresie zabezpieczeń opakowań. W chwili obecnej możliwe jest zastosowanie wielu technologii pozwalających na zabezpieczenie opakowania. Nad licznymi nowymi pracuje się w innych ośrodkach badawczo-rozwojowych na całym świecie. Wiele osób zapewne słyszało takie określenia jak nanotechnologie, farby optycznie zmienne, lakiery i farby zawierające DNA, nitki i włókna zabezpieczające, mikrodruk, hologramy, etykiety RFID, ukryte obrazy itd. Jedną z możliwości jest zabezpieczenie opakowania przez użycie w procesie drukowania farb optycznie zmiennych (ang. optical variable inks). Jest to już dobrze znana i szeroko rozpowszechniona technologia stosowana głównie przy produkcji banknotów i papierów wartościowych. Tzw. efekt kątowy utrudnia lub wręcz uniemożliwia odtworzenie obrazu za pomocą technik kopiowania czy skanowania oryginału. Innym sposobem jest wstawienie w zrastrowany obraz określonego przez producenta wzoru zabezpieczającego, który widoczny jest tylko przy dużym powiększeniu rysunku, w znanym nam miejscu. Może to być celowe zaburzenie rastra, lokalne obrócenie punktów rastrowych, wstawienie określonego układu punktów: Jednym z ciekawszych sposobów zabezpieczeń są etykiety diagnostyczne DNA. Zabezpieczenie tą metodą polega na wykorzystaniu schematu „klucz-zamek”. Pierwszym komponentem jest etykieta z nadrukowaną sekwencją syntetycznego DNA, a drugim substancja reagująca z pierwszą w określony sposób. Po zaaplikowaniu substancji na etykietę fakt zajścia odpowiedniej reakcji (a więc i identyfikacji oryginału) sprawdza się przez użycie odpowiedniego czytnika. Bardzo ciekawym sposobem zabezpieczenia opakowania jest stworzenie tzw. ukrytych obrazów przez zastosowanie technologii CIT (ang. concealed image technology). Metoda polega na specyficznej i kontrolowanej modyfikacji rastra w taki sposób, aby wykorzystując efekt mory można było ukryć obraz (grafika lub tekst), który może być odczytany przy użyciu prostego dekodera optycznego w postaci plastikowej karty z rastrem liniowym: Zastosowanie tej metody wymaga modyfikacji rastra dla poszczególnych separacji barwnych. Metoda ta daje bardzo dobre rezultaty już przy standardowo stosowanych rozdzielczościach obrazów. Ich zwiększanie poprawia jakość ukrytych obrazów: W roku 2004 po raz pierwszy zaprezentowano technologię ukrytych obrazów CIT wykorzystujących połączenie drukowania i tłoczenia. Ukrywany obraz tłoczony jest za pomocą specjalnie przygotowanego cylindra na wcześniej zadrukowanym podłożu (papier, skóra, tektura, plastik itd.). W wyniku tego uzyskujemy powierzchnię z widocznym delikatnym tłoczeniem, która kryje niewidoczną informację. W przypadku maszyn drukujących możliwe jest rozwiązanie zintegrowane: zespół tłoczący jako ostatni zespół maszyny drukującej. Elementy zabezpieczające (np. ukryte obrazy) mogą być tłoczone inline na podłożu drukowym przez cylinder tłoczący lub sleeves: Podczas produkcji na maszynie drukującej elementy zabezpieczające można w procesie inline również nadrukowywać. Obraz ukryty jest uzyskiwany przez drukowanie farbami CMYK, choć można również zastosować w tym celu lakiery UV lub lakiery offsetowe. Obrazy 2D można uzyskać technikami drukowania offsetowego, flekso i wklęsłodruku. Tłoczony ukryty obraz 3D nie daje się zeskanować, co zapewnia lepszą ochronę produktu. Drukarnie inwestując w odpowiednie rozwiązania sprzętowe pozwalające np. na aplikację zabezpieczeń typu CIT inline na maszynie drukującej rozszerzają swoje możliwości i mogą zdobywać nowych, wymagających klientów potrzebujących odpowiednio zabezpieczonych opakowań. Karl-Heinz Walther jest dyrektorem w firmie Heidelberger Druckmaschinen AG, Niemcy. Odpowiada za prowadzenie dużych projektów związanych z zastosowaniami specjalnymi maszyn drukujących i rozwój technologii na tym polu. Powyższy tekst, opublikowany w materiałach Konferencji Poligraficznej 2006, został przedrukowany za zgodą Polskiej Izby Druku.