Naukowe spotkania księgoznawców

6 Dec 2016 14:42

W œrodowisku księgoznawców odbywa się w ostatnim czasie dyskusja o przyszłoœci tradycyjnej formy ksišżki. Naukowcy zapraszajš do wspólnych rozważań praktyków: poligrafów, wydawców, grafików albo też programistów. Właœciwa prognoza rozwoju ksišżki jest o tyle ważna, że w obliczu szybkich zmian współczesnej technologii trzeba na nowo okreœlić obszar badań bibliologicznych i działań dydaktycznych na uczelniach. Zainteresowanie bibliologów siłš rzeczy skupia się na problematyce kształtowania formy materialnej współczesnej ksišżki. Chodzi tutaj zarówno o ksišżkę jako przedmiot o okreœlonych cechach fizycznych i estetycznych, jak i o jej funkcję Đ miejsce wœród nowoczesnych œrodków komunikacji intelektualnej. Typografia komputerowa. Prepress. Perspektywy i zagrożenia Pod takimi hasłami odbywała się w dniach 17-19 paŸdziernika 2002 w Lšdku Zdroju międzynarodowa konferencja naukowa przygotowana przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Dyrektorem i moderatorem tej ciekawej i dobrze zorganizowanej konferencji był prof. Janusz Sowiński, a sprawnym sekretarzem dr Marta Pękalska. Wœród referentów i dyskutantów zaproszonych przez wrocławski Instytut i jego dyrektora Đ prof. Małgorzatę Komzę Đ znaleŸli się specjaliœci z różnych dziedzin i oœrodków akademickich. Bibliologów z Uniwersytetu Jagiellońskiego reprezentował prof. Jan Pirożyński, Uniwersytet Łódzki Đ prof. Janusz Dunin, a Politechnikę Warszawskš dr Ewa Mudrak Đ dyrektor Instytutu Poligrafii. Szczególnymi goœćmi byli profesorowie Ihor Myklushka, Ihor Shabliy i Orest Khamula ze Lwowa, z Ukraińskiej Akademii Drukarstwa. Przygotowali oni trzy referaty dotyczšce nowoczesnych wydawnictw medialnych, ogólnoeuropejskiego programu ăTempus TacisÓ oraz sporo wnieœli do dyskusji o dydaktyce. W lwowskiej Akademii Drukarstwa rozwijane sš zajęcia z przedmiotów technicznych i technologicznych równolegle z przedmiotami dotyczšcymi projektowania graficznego i typografii (m.in. projektowania pism drukarskich). A oto niektóre z referatów tej konferencji: Ľ Czy rzeczywiœcie koniec ery Gutenberga. Uwagi o perspektywach tradycyjnej formy ksišżki Đ Jana Pirożyńskiego; Ľ Komunikacja w Internecie Đ Agnieszki Tomczak; Ľ Czy Gutenberg był pierwszym detepowcem Đ Janusza Sowińskiego; Ľ Metody wizualizacji dokumentów XML Đ Rafała Lewandowskiego; Ľ Formaty przyszłoœci dla wydawnictw medialnych Đ Ihora Myklushki; Ľ Przeszłoœć i przyszłoœć kształcenia edytorów w Polsce Đ Marty Pękalskiej; Ľ Muzeum Drukarstwa Warszawskiego Đ Michała Horoszewicza; Ľ Muzea sztuki ksišżki Đ Małgorzaty Komzy; Ľ Współczesna typografia komputerowa Đ Henryka Żeligowskiego; Ľ Badania procesów naœwietlania w prepress Đ Oresta Khamuli; Ľ O fontach komputerowych Đ Andrzeja Tomaszewskiego; Ľ Niewidoczne sygnatury w zabezpieczaniu dokumentów elektronicznych i drukowanych Đ Arkadiusza Libera; Ľ Typografia współczesna w kontekœcie historii i tradycji Đ Joanny i Artura Bielów. Zapraszajšc na konferencje organizatorzy pisali: ăObserwujemy pewnš dezintegrację œrodowisk zajmujšcych się redagowaniem i kształtowaniem dokumentów. [...] Założeniem jest umożliwienie wymiany poglšdów wszystkich tych, którzy współtworzš współczesny dokumentÓ. Otóż okazało się, że całe gremium wręcz garnie się do integracji i przynajmniej w tym względzie cel spotkania został osišgnięty. Pomogły w tym: życzliwoœć i sympatia uczestników, doskonałe warunki pobytu, przepiękna sudecka jesień i właœciwe merytoryczne przygotowanie wszystkich bioršcych udział w sesjach. Uczestnicy konferencji chętnie wymieniali swoje poglšdy nie tylko na sali posiedzeń, ale też w kuluarach, nawet podczas pięknej wycieczki do Jaskini NiedŸwiedziej w masywie Œnieżnika. Materiały z konferencji zostanš wkrótce opublikowane drukiem przez wrocławski Instytut Bibliotekoznawstwa. Fama niesie, że konferencja ma szansę stać się imprezš cyklicznš. Współczesna sztuka ksišżki Niewiele póŸniej, 5 listopada 2002 odbyła się w Warszawie w gmachu goœcinnej Biblioteki Narodowej konferencja Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego, Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundacji Info XXI. Konferencję otworzyła prof. Barbara Bieńkowska Đ prezes PTB, podkreœlajšc przełomowy dla historii ksišżki rozwój technologiczny obecnej doby. Pierwszš sesję, którš poprowadził dr Jacek Puchalski, rozpoczęła prof. Małgorzata Komza referatem Współczesna sztuka ksišżki Đ problematyka bibliologiczna. Znakomitym uzupełnieniem tego teoretycznego wywodu było wystšpienie znanego grafika Đ prof. Lecha Majewskiego Współczesna sztuka ksišżki Đ problematyka artystyczna. Demonstrujšc kilkadziesišt projektowanych przez siebie ksišżek, Lech Majewski przedstawiał własne założenia projektowe i estetyczne, a także uwarunkowania w poligraficznej produkcji ksišżek artystycznych. Trzeba tu z przykroœciš stwierdzić, że większoœć z nich została wydrukowana za granicš. Piękna ksišżka we współczesnym œwiecie, czyli diabeł tkwi w szczegółach to tytuł kolejnego referatu Michała Hilchena Đ znanego księgoznawcy-bibliofila. Następnie Marianna Banacka mówiła o Roli estetyki w upowszechnianiu ksišżki. Pierwszš sesję zakończyła ożywiona dyskusja na temat estetycznego stanu polskiej ksišżki i jakoœci krajowej poligrafii. Drugš sesję prowadziła prof. Małgorzata Komza oddajšc głos praktykom. Jako pierwsza mówiła graficzka Małgorzata Karkowska, która przedstawiła Założenia estetyczne w działalnoœci wydawniczej Bertelsmann Media. To dobrze przygotowane i ilustrowane przykładami okładek wystšpienie sprowokowało burzliwš dyskusję na temat kompleksowego projektowania ksišżek. Takiego projektowania, w którym liczš się nie tylko oszczędnoœć produkcji i zysk wydawcy, ale także komfort czytania i kształtowanie czytelniczych gustów. Znana ilustratorka ksišżek Krystyna Lipka-Sztarbałło w referacie Słoń a sprawa polska czyli o ăBologna ChildrenŐs Book Fair 2003Ó przedstawiła bolšczki œrodowiska krajowych grafików-ilustratorów i ich własne działania promocyjne, konieczne na zdominowanym przez kiczowate zagraniczne przedruki rynku ksišżek ilustrowanych. Mówiła o konkursie ăPro BoloniaÓ zainicjowanym już w 2000 roku i innych staraniach w celu stworzenia wystawy dzieł polskich ilustratorów podczas Targów Ksišżki Dziecięcej w Bolonii, gdzie Polska ma być honorowym goœciem, i biurokratycznych kłopotach z tym zwišzanych. Wreszcie na koniec Jadwiga Tryzno w swoim referacie Znaczenie Muzeum Ksišżki Artystycznej w Łodzi, słuchanym przez wszystkich z wielkš uwagš, omówiła formy działalnoœci tej niezwykłej placówki kulturalnej założonej przez Jadwigę i Janusza Tryznów. Jednym z najważniejszych przejawów artystycznej działalnoœci Tryznów i ich przyjaciół sš ksišżki wydawnictwa Correspondance des Arts. Czytelnicy Poligrafiki mogš się z nimi zapoznać poprzez ładnie i zręcznie zaprojektowanš stronę internetowš Muzeum Đ www.book.art.pl. Czy można już dzisiaj podsumować w jakiœ sposób dwie imprezy? Czy rzeczywiœcie okreœliły, choćby z grubsza, rzeczywiste zagrożenia czyhajšce na ksišżkę w dzisiejszych czasach? Chyba jednak nie do końca się to udało. Na temat formy przyszłej ksišżki różnice zdań były doœć znaczne. Ale inaczej być nie mogło, bowiem futurologiczne przewidywania majš w sobie więcej z wróżbiarstwa niż z nauki. Jednoczeœnie u prognozujšcych było widać różnice w œmiałoœci wizji i często odmienny punkt widzenia. Natomiast w nauce niezwykle istotne i ważne jest postawienie pytania Đ kwestii do wyjaœnienia oraz jasne sprecyzowanie założeń wstępnych dyskusji i stanowisk dyskutantów. I tutaj obie konferencje pewnie spełniły oczekiwania uczestników. Przy tym okazało się, że projektowanie wydawnicze i ksišżka artystyczna majš się całkiem dobrze. Korzystajš one z nowoczesnych narzędzi prepress i technologii poligraficznych, o jakich się naszym antenatom nie œniło. Rzecz w tym, aby robić to fachowo i dobrze, nie zapominajšc przy tym, że ksišżka jest nie tylko obiektem estetycznym, ale przede wszystkim służy do czytania.