Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, który 8 czerwca 2022 został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu, to projekt, który ma przede wszystkim wprowadzić do Kodeksu pracy pracę zdalną jako rozwiązanie stałe.
O proponowanych zmianach w tym zakresie informowaliśmy w Poligrafice 6/2022. Projekt ma nadto umożliwić pracodawcom kontrolę trzeźwości pracowników oraz kontrolę na obecność narkotyków w organizmie pracownika. Właśnie ten pomysł budzi najwięcej kontrowersji.
Projektodawca postanowił wprowadzić do polskiego porządku prawnego prawo przeprowadzania przez pracodawcę – gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia – prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach. Wydaje się więc, że kontrola nie będzie mogła dotyczyć wszystkich pracowników zatrudnianych przez pracodawcę, a tylko tych, których praca wykonywana w stanie po użyciu alkoholu lub po użyciu środków działających podobnie do alkoholu może zagrażać życiu i zdrowiu samego pracownika lub innych osób, a także zagrażać mieniu pracodawcy (tj. grozić szkodą w tym mieniu).
Należy zaznaczyć, że dotychczas pracodawca miał obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodziło uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Na jego żądanie lub na żądanie pracownika badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadzał uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Uprawnienie to wynikało z ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W projekcie ustawy projektodawca przewidział jednak dodatkowo, że to pracodawca ma prawo do przeprowadzenia przedmiotowej kontroli oraz że obejmuje ona także kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu (narkotyków). Do tej pory brak było podstawy na przeprowadzenie takiej kontroli i na niedopuszczenie pracownika do pracy z tego powodu.
Kontrola trzeźwości ma objąć badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie (alkomat). Określenia grupy lub grup pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposobu przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaju urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czasu i częstotliwości jej przeprowadzania, pracodawca będzie miał obowiązek dokonać w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie będzie objęty układem zbiorowym pracy lub nie będzie obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca będzie miał obowiązek poinformowania pracowników nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowa- dzania (nie będą to zatem kontrole wyrywkowe). W uzasadnieniu projektu wskazano, że sposób przeprowadzania kontroli nie będzie mógł mieć charakteru dyskryminacyjnego. Dopiero po niedopuszczeniu pracownika do pracy, na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadzać będzie uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Co ciekawe, ustawa wprowadza możliwość przeprowadzania kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu także przez przedsiębiorców niebędących pracodawcą, zatrudniających osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy (np. na podstawie umów zlecenia, umów o dzieło) lub osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek.
Projekt ustawy będzie musiał przejść teraz cały proces legislacyjny w Parlamencie. Przepisy przejściowe ustawy przewidują, że zmiany wejdą w życie w ciągu 14 dni od publikacji w Dzienniku Ustaw.
Podczas 57. posiedzenia Sejmu (23 czerwca) odbyło się I czytanie Projektu ustawy. W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu. Do głosowania nad tym wnioskiem Sejm przystąpi na następnym posiedzeniu.
Patrycja Dados
radca prawny w Grabowski i Wspólnicy
Kancelaria Radców Prawnych sp.k.
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
