Zmiany, jakie zachodziły w ostatniej dekadzie w poligrafii, dotyczš głównie etapu przygotowania pracy do druku oraz samego procesu drukowania. Wydaje się, że zapomniano już o etapie obróbki introligatorskiej (postpress), a przecież on decyduje w dużym stopniu o jakoci i estetyce finalnego produktu.
Celem wielu producentów maszyn stała się integracja wszystkich procesów (prepress, press, postpress), wynikiem czego jest powstanie formatu JDF. Format ten był niewštpliwym tematem przewodnim na tegorocznych targach drupa.
CIP4 (ang. Cooperation for Integration of Prepress, Press and Postpress) opracowało nowy standard kart technologicznych JDF (Job Definition Format Đ format definicji pracy). JDF jest plikiem niezależnym od producenta i systemu operacyjnego. Standard ten bazuje na formatach CIP3 PPF (Print Production Format Đ format prac drukarskich). Format JDF jest oparty na języku XML. Zapewnia przekazywanie informacji lub danych opisujšcych pracę pomiędzy różnymi procesami i systemami (od planowania, zamówienia do wysyłki gotowej produkcji). Między innymi zawiera on informacje dotyczšce formatu pracy, nakładu, złamywania, krojenia itp.
Większoć maszyn do oprawy prostej lub złożonej współpracuje z powyższym formatem. Stało się to możliwe dzięki dużej automatyzacji obsługi urzšdzeń i możliwoci połšczenia w linie produkcyjne. Czas narzšdu, zmiany zlecenia został znacznie zredukowany. Automatycznie można przeprowadzać operację zmiany formatu oprawy, zmianę aparatów klejowych, narzędzi obrabiajšcych grzbiet, urzšdzeń suszšcych. Na targach drupa można było zaobserwować doć różnorodnš ofertę maszyn do oprawy. Producenci próbujš dostosowywać swoje urzšdzenia do potrzeb i możliwoci finansowych klienta. Zaprezentowano maszyny poczšwszy od prostych agregatów klejowych po rozbudowane linie produkcyjne.
Urzšdzenia do oprawy prostej
Firma Dynic na targach drupa pokazała maszynę BP 300. Urzšdzenie to ma wielkoć kserokopiarki i przeznaczone jest do biura. Wszystkie funkcje maszyny sš zautomatyzowane, dzięki czemu może jš obsługiwać niewyszkolony personel. Wydajnoć tej maszyny jest niska i wynosi ok. 225 opraw na godzinę. BP 300 jest przystosowana do klejenia opraw w formatach od A5 do A4 i gruboci 1,5-20 mm. Stosuje się klej topliwy, który doprowadzany jest automatycznie. Zamontowano również odpowiednie filtry, które zatrzymujš nieprzyjemne zapachy.
Natomiast firma Horizon zaprezentowała automatycznš linię produkcyjnš CABS5000 (Computer Aided Binding System). Składa się ona ze zbieraczki do składek MG-60H, oklejarki SB-15 i trójnoża HT-100. Linia CABS5000 osišga maksymalnš wydajnoć 5200 egz./h. Zbieraczka MG-60H może zawierać 12, 18, 24, 30 lub 36 stacji zbierajšcych. Umożliwia ona kompletowanie wkładów z pojedynczych kartek lub składek (maks. 32-stronicowych). Odpowiedni system wychwytuje sklejone bšd uszkodzone składki. W opcji dostępny jest dla każdej stacji zbieraczki system optycznego czytania właciwej orientacji sygnatury. Oklejarka SB-15 wyposażona jest w pulpit sterujšcy, który stanowi dotykowy ekran. Umożliwia on automatyczne ustawienie parametrów maszyny do danego zlecenia. Skróciło to czas narzšdu do 3 minut. Głębokoć frezowania, prędkoć obrotowa tarcz i iloć nacięć mogš być regulowane za pomocš pulpitu kontrolnego. Magazyn okładek wyposażony jest w czujnik (kamera CCD) wychwytujšcy uszkodzone lub sklejone okładki. Sekcja przegniatajšca składa się z noży kršżkowych, które mogš wykonać 4 przegniecenia (bigi) w okładce (okładki przylegajšce i zakrywajšce). Aparat klejowy może być podzielony na dwie oddzielne sekcje, co pozwala użyć dwóch rodzajów klejów w celu polepszenia jakoci klejenia. W opcji dostępny jest m.in. stół pomiarowy, za pomocš którego wprowadza się do pamięci wymiary oprawy. Można również dokupić pojemniki na cinki. Linia pozwala oprawiać wkłady o formatach od A6 do B4 i gruboci 2-50 mm. CABS5000 ma możliwoć podłšczenia do cyfrowego systemu przepływu prac (workflow) w drukarni i automatycznie pobiera dane do zlecenia z pliku JDF.
Nowš linię do oprawy miękkiej zaprezentowały wspólnie na tegorocznych targach drupa firmy Ferag i Kolbus.
Linia ta jest w pełni zautomatyzowana, Składa się ona z sekcji zbierajšcej (RollStream System) firmy Ferag oraz zmodyfikowanej oklejarki KM 410 firmy Kolbus. Zastosowano innowacyjne połšczenie pomiędzy zbieraczkš Ferag RollStream a sekcjš klejšcš. Składki przenoszone sš w kršżšcych kieszeniach, które odchylajš się o 90Ą i wprowadzajš wkład do oklejarki. Linia osišga prędkoć do 20 000 egz./h. Wyposażona jest w pulpit sterujšcy, który stanowi dotykowy ekran. Poszczególne stacje można łatwo dostosowywać nawet podczas pracy maszyny.
Podobnie też przedstawione maszyny do oprawy firmy Mller Martini były kompatybilne z formatem JDF. Wród pokazanych urzšdzeń była maszyna do oprawy klejonej Bollero. Służy ona także do przygotowania wkładu ksišżkowego do oprawy złożonej. Czas przygotowania linii do nowego zlecenia został zredukowany do minimum przez dotykowy panel sterujšcy. Cały proces jest kontrolowany i monitorowany włanie z powyższego panelu. Umożliwia on wprowadzanie zleceń z pamięci, dokonywanie korekty w czasie produkcji. W razie koniecznoci dostępna jest cyfrowa instrukcja obsługi. Maszyna Bollero charakteryzuje się wród urzšdzeń tej klasy największym zakresem rozmiarów wykonywanych opraw (wysokoć oprawy do 510 mm). Można oklejać wkłady o gruboci od 2 do 80 mm. Umożliwia zastosowanie różnych technologii zaklejania grzbietu wkładu: klejenie jednoprocesowe i dwuprocesowe klejem topliwym, dyspersyjnym oraz klejem PUR. Lampy IR używane do suszenia grzbietu wkładu przy klejach dyspersyjnych uruchamiane sš indywidualnie z panelu sterujšcego.
Ciekawostkš na stoisku szwajcarskiej firmy Mller Martini była wiatowa premiera linii SigmaLine. Stanowi ona rozwišzanie w przemysłowej produkcji opraw na żšdanie (book on demand). Uczestnicy pokazu mogli zobaczyć przezbrojenie maszyny z jednego formatu na inny w czasie 1 minuty. Cała maszyna jest kontrolowana z pulpitu sterujšcego SigmaControl. Produkcję w linii rozpoczyna cyfrowa maszyna zwojowa SigmaPress. Za każdym obrotem cylindra drukujšcego powstaje nowy obraz, który przechodzi na zadrukowywanš wstęgę papieru. SigmaPress zadrukowuje papier dwustronnie i jednobarwnie. Następnie wstęga jest cięta i złamywana w agregacie SigmaFolder. Złamane składki mogš być dalej kompletowane we wkład jednoskładkowy do oprawy zeszytowej Đ SigmaSticher lub we wkład wieloskładkowy do oprawy klejonej Đ SigmaCollator. Gruboć wykonywanych opraw klejonych mieci się w zakresie 3-40 mm. Po zebraniu i skompletowaniu wkładu składka na składkę przekazywany jest on do agregatu oklejajšcego SigmaBinder o wydajnoci 1000 egz./h, który ma budowę typu karuzelowego. Do zaklejenia grzbietu stosuje się klej topliwy. Po przyklejeniu okładki oprawa transportowana jest do wieży chłodzšcej SigmaTower. Pionowa budowa wieży oszczędza miejsce. Po wyschnięciu kleju ksišżka przekazywana jest do krajarki nożowej SigmaTrimmer, która ma ciekawe rozwišzanie konstrukcyjne: trzy niezależne od siebie noże okrawajš kolejno boki ksišżki. W pełni zautomatyzowana linia SigmaLine umożliwia wykonywanie za każdym taktem oprawy o różnej gruboci i różnych formatach.
Linie potokowe do oprawy złożonej
W oprawach złożonych połšczenie wkładu z okładkš jest realizowane przez wyklejki, bez połšczenia grzbietu wkładu z grzbietem okładki. Przy oprawianiu konieczne jest wykonanie dużej iloci różnych operacji technologicznych, w czym pomagajš automatyczne linie potokowe. Stanowiš one połšczenie maszyn i urzšdzeń do wykonywania kilku operacji technologicznych w jednym cišgu (inline). Poszczególne maszyny wchodzšce w skład linii mogš też pracować jako samodzielne agregaty wykonujšce okrelone operacje.
Niemiecka firma Bielomatik, specjalizujšca się w maszynach do oprawy w spiralę, w segmencie urzšdzeń do oprawy złożonej przedstawiła linię BookMaster 360. Jest to linia przeznaczona do małych nakładów o wydajnoci 360 egz./h, w pełni zautomatyzowana. Możliwe jest zintegrowanie urzšdzenia w cyfrowy proces produkcji. Konstrukcja pozwala na wykonywanie opraw o formatach w zakresie od A6 do B4 i gruboci 6-60 mm. Ciekawostkš jest to, że w linii tej można wykonywać oprawy proste i złożone.
Natomiast firma Kolbus zaprezentowała ăodnowionšÓ linię typu Compact Đ model BF 511. Producenci poprawili jej wyglšd zmieniajšc konstrukcję. W maszynie poddawane sš obróbce bloki klejone, szyte nićmi, szyte nićmi termoplastycznymi i lamowane. Linia Compact BF 511 składa się z urzšdzeń do zaokršglania i oporkowania, do oklejania, wstawiania wkładów w okładkę oraz maszyny do rowkowania i prasowania. Istnieje możliwoć podłšczenia trójnoża HD na poczštku linii potokowej oraz urzšdzenia do zakładania obwolut SU i układarki BS na końcu linii. Uzupełnienie linii stanowiš maszyny do montowania okładek, np. DA 270, automat do tłoczenia okładek PE 312, maszyna do przyklejania zakładek LEH.
Pokazana linia potokowa osišga wydajnoć mechanicznš do 30 T/min. Obniżenie wydajnoci maszyny spowodowało jej niższš cenę, ale jakoć produktu pozostaje ta sama. Ofertę tę skierowano na rynki Europy rodkowo-Wschodniej. Ponadto zredukowano iloć częci wymiennych (np. płyty kształtowe do oporkowania), co znacznie skróciło narzšd maszyny przy zmianie zlecenia. Maszyny wchodzšce w skład linii Compact BF 511 majš wspólny napęd, dzięki czemu łatwiejsza jest automatyczna kontrola. Maszyna do rowkowania i prasowania gotowych opraw została zintegrowana z resztš linii. Wg producenta najcieńsze oprawy, jakie można wykonać, majš gruboć 3 mm.
Kolbus Copilot System umożliwia obsłudze kierowanie całš liniš z jednego centralnego pulpitu. Pozwala na automatyczne dostosowanie się poszczególnych elementów transportowych (przenoniki tamowe, łuki, zwrotnice) do parametrów pracy, formatów i wydajnoci. Poprzez kolorowe grafiki i zdjęcia elementów maszyny obsługa może uzyskać informacje o każdym jej elemencie, jak również otrzymuje raporty o błędach. Wymiary bloku i okładki przygotowanych do danego zlecenia mierzy się na stole pomiarowym za pomocš suwaka. Dane te automatycznie przekazywane sš do systemu sterujšcego maszynš. Według nich narzšdzana jest cała linia. Gruboć bloku mierzona jest po zaokršgleniu, w trakcie prasowania, przy czym można dokonywać drobnej korekty w ustawieniach maszyny. W czasie produkcji można wykonać pomiary do kolejnego zlecenia. Dzięki temu skraca się czas przezbrojenia maszyny. Możliwe jest również wprowadzenie już zapisanych danych przy powtórnym wykonaniu zlecenia.
Firma Mller Martini, z należšcš do jej grupy firmš VBF, oferuje introligatorniom przemysłowym pełny zestaw urzšdzeń: od maszyn zbierajšcych po obwolutujšce. Wszystkie agregaty w linii potokowej można łšczyć w dowolnej konfiguracji (zgodnie z technologiš wykonywania opraw), w zależnoci od wymagań klienta i produkcji. Na swoim stoisku targowym firma Mller Martini zademonstrowała linię do oprawy złożonej Diamant. Pokazana konfiguracja linii zawierała dodatkowo maszynę do oklejania wkładów Colibri, trójnóż Merit i agregat do obwolutowania opraw Jack Plus. Uzupełnieniem sš maszyna do szycia nićmi Ventura, maszyna do przyklejania wyklejek oraz maszyna do przyklejania zakładek.
Dzięki synchronizowanemu sterowaniu wszystkimi połšczonymi agregatami, bardzo krótkim czasom przezbrajania oraz systemowi buforowania możliwa jest jednoczesna obróbka wkładów w dwóch różnych formatach. Przy kończšcej się produkcji o okrelonym formacie można przezbrajać linię do nowego formatu produktu. Linia ta pracuje z wydajnociš do 60 T/min.
W sekcji oporkujšcej grzbiet jest podwójnie oporkowany (szczęki wykonujš dwukrotnie ruch wahadłowy), co wzmacnia trwałoć i wytrzymałoć oprawy. Maszyna ta odróżnia się tym od konkurencyjnych rozwišzań firmy Kolbus. Ponadto agregat EP 680 służšcy do wypalania rowka i prasowania oprawy ma budowę typu karuzelowego, a nie liniowego jak w opisanej linii Compact. Zaletš tego rozwišzania jest oszczędnoć miejsca. Poza tym oprawa jest stale trzymana przez jedne szczęki i w tym czasie wykonuje się operację wypalania rowka. Polepsza to jakoć wykonania oprawy. W linii Diamant można wykonywać oprawy z okładkami łšczonymi (jednorodne i kombinowane), z tworzyw sztucznych (np. PCV) i oprawy zintegrowane (z okładkš kartonowš z przegniatanymi zawinięciami).
Cała linia wyróżnia się lokalizacjš wszelkich punktów nastawiania po jednej stronie. Ograniczono iloć częci wymiennych (dotyczy to szczególnie listwy zakładanej w zespole zaokršglajšcym grzbiety). Dzięki komputerowemu systemowi operacyjnemu cała linia potokowa może być kierowana z pulpitu centralnego. Dane do zlecenia wprowadzane sš przez ekrany dotykowe. Możliwa jest również obsługa za pomocš CIP4. System komputerowy umożliwia dostęp obsługujšcego do dodatkowych informacji, ustalenie przyczyn błędów i sposobów ich usunięcia, a także danych dotyczšcych wydajnoci. Poprzez automatycznš pamięć danych produkcyjnych można wprowadzić stare zamówienia.
Mniej znana na polskim rynku szwajcarska firma Short Run Solutions AG zaproponowała półautomatycznš linię ShortRunBook. Linia ta przeznaczona jest do opraw z prostym lub zaokršglonym grzbietem. Maszyna Short-RunBook może być również dostarczona w skróconej wersji, wyłšcznie do wstawienia wkładu w okładkę przy oprawach z prostym grzbietem. Firma SRS AG oferuje też automatyczne maszyny do wykonywania okładek twardych ShortRunCASE typ HEKTOR II, do oklejania grzbietu ShortRunBind, trójnóż ShortRunTRIM oraz maszynę do układania gotowych produktów w stosy ShortRunSTACK. Wymienione maszyny, oprócz ShortRunBook, majš możliwoć podłšczenia do cyfrowego przepływu prac ShortRunFlow opierajšcego się na plikach JDF.
Mimo tego maszyna ta wyróżnia się brakiem jakichkolwiek częci wymiennych przy zmianie formatu. Mieci się ona na niewielkiej powierzchni i może jš obsługiwać jeden operator. Wydajnoć mechaniczna linii ShortRunBook sięga 20 T/min. Poza tym ma ona możliwoć oprawiania wkładów o gruboci 4-60 mm (przy prostym grzbiecie, w opcji 3 mm) z okładkami z tworzyw sztucznych (o gruboci maks. 0,5 mm).
Podsumowujšc, stosowanie odpowiedniego modelu linii potokowej jest uzależnione od wielkoci nakładów przeważajšcych w danym zakładzie. Przy tworzeniu optymalnego systemu produkcji inline dla danego zakładu ważne sš możliwoci techniczne i produkcyjne planowanej linii.
Większoć producentów maszyn introligatorskich stara się być konkurencyjnymi poprzez zintegrowanie za pomocš CIP4 swoich urzšdzeń w cyfrowy przepływ prac. Dzięki temu umożliwiajš automatyczne przekazywanie danych poprzez odpowiednie oprogramowanie do poszczególnych modułów produkcji. Niektórzy producenci proponujš własny workflow, np. firma Horizon Đ i2i. Coraz większego znaczenia nabierajš komunikacja i przepływ danych między kolejnymi etapami produkcji.
Autorzy sš studentami Instytutu Poligrafii Politechniki Warszawskiej
