Papiery publikacyjne
Stefan Jakucewicz
Wprowadzenie
Określenie „Papiery publikacyjne” to kalka językowa angielskiego określenia „Publication Papers” określającego zbiorczo papiery do drukowania kolorowych czasopism oraz papiery gazetowe ulepszone (INP, SINP i VAC). Wszystkie papiery publikacyjne przeznaczone są do drukowania kolorowych: czasopism, gazet, tygodniowych dodatków do gazet (np. kolorowych programów TV) oraz w ograniczonym zakresie do drukowania kolorowych katalogów. Są one (praktycznie z jednym wyjątkiem) produkowane w odmianie drzewnej, mieszanej lub w 100% makulaturowej.
W ostatnich latach pojawiło się kilka nowych rozwiązań dotyczących produkcji i właściwości papierów publikacyjnych. Na te nowości zostanie zwrócona szczególna uwaga.
Poniżej przedstawiono opisy papierów publikacyjnych w grupach papierów przeznaczonych do drukowania kolorowych czasopism.
Papiery zwojowe przeznaczone do drukowania kolorowych czasopism (ang. Magazine Papers)
Papiery SC (Supercalendered) superkalandrowane (mocno
satynowane), drzewne:
wersja SCO (Offset) – offsetowy,
SC/S specjalny do drukowania katalogów,
SC Matt – wersja matowa,
SCA + (SCA plus), SCA, SCB i SCC,
wersja SCR (Rotogravure) – wklęsłodrukowy,
SC bezdrzewny oraz SC bezdrzewny powlekany 1-2 g/m2.
Papier SC jest cienkim niepowlekanym papierem drzewnym lub z udziałem makulatury, ewentualnie w 100% papierem makulaturowym. Papier ten jest zaklejany, mocno wypełniany, poddany procesowi silnego kalandrowania (satynowania) – superkalandrowania. Jest stosowany do zwojowego drukowania czasopism w technice HSWO lub rotograwiury, sporadycznie gorsze jego odmiany stosowane są do drukowania CSWO.
Papiery SC są produkowane w gramaturach 40-80 g/m2. Najczęściej spotykane gramatury to 52-60 g/m2 – ostatnio SCR jest produkowany w gramaturze poniżej 40 g/m2. Mogą mieć powierzchnię z połyskiem lub półmatową określaną jako „satinÓ. Papiery SC przeznaczone są wyłącznie do drukowania na maszynach zwojowych.
Papier SC w skali przemysłowej produkowany jest od dwudziestukilku lat. Jest on zamiennikiem powlekanych papierów LWC i ULWC. Ma niższe od nich parametry jakościowe, jest też znacznie tańszy.
Papier SC produkowany jest w dwóch podstawowych rodzajach:
papier SCO (Offset),
papier SCR (Rotogravure).
Nowe papiery SC – A Plus produkowane są także przez zastosowanie specjalnych kalandrów OMC (Offline Multirip Calandered) o jakości zbliżonej do jakości papierów LWC: białość ISO 75-80%, nieprzezroczystość 92% (dla 56 g/m2), połysk Hunter 75ˇ–52%.
Papiery SC – A Plus przeznaczone są obecnie zarówno do drukowania wklęsłego (SCR), jak i offsetowego HSWO (SCO). Do produkcji papierów SC – A Plus niestosowana jest jeszcze masa z odzysku (makulaturowa).
Papiery klasy SC – A stosowane są obecnie także zarówno do wklęsłodruku (SCR), jak i do offsetu (HSWO). Do ich produkcji także nie jest stosowana masa makulaturowa.
W wielu przypadkach papiery SC klasy A Plus i A stosowane są wymiennie (ten sam papier) zarówno do wklęsłodruku, jak i do offsetu HSWO.
Papiery SC klasy B stosowane są do drukowania offsetowego HSWO i niektóre sporadycznie do drukowania offsetowego CSWO.
Do produkcji papierów bywa stosowana masa makulaturowa.
Ze 100% masy makulaturowej udało się wyprodukować papier SC o właściwościach pośrednich między A i B – papier ten nazwano SC B Plus. Nadaje się on wymiennie do HSWO i wklęsłodruku.
Do papierów klasy B i C jest stosowany dodatek masy makulaturowej lub są one w 100% wykonywane z makulatury.
Różnica pomiędzy papierem danej klasy przeznaczonym do drukowania wklęsłego i offsetowego polega na tym, że przeznaczony do wklęsłodruku ma niższą szorstkość, mniejszy stopień zaklejenia, niższą spoistość powierzchni i wyższą z reguły białość.
Papiery SC – C stosowane są wyłącznie do drukowania offsetowego HSWO.
Produkowane są trzy specyficzne rodzaje papierów SC przeznaczone wyłącznie do drukowania wklęsłego zaliczane do klasy A Plus. Są to:
SC ESA (Electrostatic Assist) do wspomagania elektrostatycznego.
SC/S (Speciality) lub SC Cat (Catalogue) do drukowania wysokojakościowych katalogów domów wysyłkowych w systemie reklamy bezpośredniej (direct mail).
SC Matt o powierzchni półmatowej zwanej „satin” uzyskiwanej w specjalnym procesie superkalandrowania.
Na rynkach japońskim i amerykańskim występują także papiery SC w wersji bezdrzewnej niepowlekane i powleczone powłoką pigmentową o gramaturze 1-2 g/m2.
Na rynkach brytyjskim i niemieckim występuje odmiana papieru SC – A o składzie innym od tradycyjnego, powierzchniowo zaklejana i mocno satynowana. Te papiery produkowane są w gramaturach 40-70 g/m2 i noszą nazwy WSOP (Web Sized Offset Paper) oraz B – Stoff Papier.
Zastosowanie papierów SC:
Do drukowania barwnych i kolorowych czasopism.
Do drukowania gazet reklamowych supermarketów.
Do drukowania katalogów.
Do drukowania materiałów reklamowych, w tym tzw. reklamy bezpośredniej – direct mail.
Do drukowania wkładek kolorowych do gazet.
Do drukowania prospektów reklamowych.
Uwaga – papiery SC są zamiennikami papierów ULWC i LWC, ale przy ich drukowaniu należy stosować rastry o niższej liniaturze niż dla ULWC i LWC, tj. 48–56 linii/cm.
Papiery MFC Offset
(Machine Finished Coated)
Papiery MFC Offset (Machine Finished Coated) to papiery drzewne dwustronnie 1–krotnie powlekane matowe przeznaczone do drukowania offsetowego zwojowego HSWO.
Gramatura 45-90 g/m2, gramatura powłoki 7 g/m2 na jedną stronę.
Duża sztywność i duży wolumen.
Stosowane do drukowania gazet telewizyjnych, czasopism, komiksów, reklamy bezpośredniej.
Bywają produkowane w odmianach nadających się do drukowania zwojowego HSWO, a po pocięciu na arkusze offsetem arkuszowym (tylko wyższe gramatury 80-90 g/m2).
Papiery MFP
(Machine Finished Pigmented)
Papiery MFP (Machine Finished Pigmented) to drzewne papiery zwojowe pigmentowane roztworem skrobi zawierającej 10-15% pigmentu.
Gramatura powłoki pigmentowej wynosi najczęściej 2-4 g/m2.
Papiery matowe o gramaturze 45-90 g/m2.
Przeznaczone do drukowania HSWO, czasopism i gazet, reklamy bezpośredniej.
Papiery FCO
(Film Coated Offset)
Papiery FCO to specyficzny rodzaj powlekanego konturowo papieru LWC przeznaczonego dla techniki offsetowej zwojowej HSWO.
Dwie generacje papieru. I generacja powstała w 1994 roku w Finlandii w fabryce w Kirkniemi, II generacja (dwukrotnie dwustronnie powlekany) także w Kirkniemi w 1996 roku. Produkowane są najczęściej przez połączenie metody wałkowej (prasa klejarska lub specjalna powlekarka) z powlekaniem metodą natrysku.
Brak mottlingu podczas drukowania wielobarwnych ilustracji (taka sama lub zbliżona grubość powłoki).
Papiery drzewne produkowane w gramaturach 45-60 g/m2.
Papiery ULWC (Ultra–Light-
weight Coated) i LWC
(Lightweight Coated)
Papiery ULWC (Ultra–Lightweight Coated) to superniskogramaturowe powlekane papiery drzewne w wersji do wklęsłodruku ULWR i do offsetu ULWCO (HSWO), matowe lub z połyskiem.
Gramatura powłoki ok. 7 g/m2, dla papieru ULWCR około 5 g/m2.
Produkowany w gramaturach: ULWCO 37-48 g/m2, ULWCR 35-48 g/m2.
ULWCO ma wyższą odporność powierzchni na zrywanie i większy stopień zaklejenia.
Papiery LWC (Lightweight Coated) to niskogramaturowe papiery powlekane drzewne lub makulaturowe, matowe lub z połyskiem, w wersji LWCO do offsetu i LWCR do wklęsłodruku.
Gramatury 51-70 g/m2 (czasami do 80 g/m2).
Gramatura powłoki na jedną stronę 9-12 g/m2.
LWC produkowany jest obecnie także jako dwukrotnie dwustronnie powlekany.
Możliwość drukowania z rastrem powyżej 60 linii/cm.
Papiery LWCO przeznaczone są do drukowania HSWO. Mają one niską wilgotność bezwzględną i względną oraz niską sztywność, w związku z czym nie nadają się po pocięciu do drukowania na maszynach offsetowych arkuszowych.
Papier LWCO w stosunku do LWCR ma wyższą spoistość powierzchni, większy stopień zaklejenia oraz większą szorstkość.
Główne przeznaczenie papierów LWC to drukowanie kolorowych czasopism. Efekty jakościowe są znacznie lepsze niż w przypadku papierów SC.
Papiery HWC
(Heavy Weight Coated)
HWC (Heavy Weight Coated) to papiery drzewne trzykrotnie lub wielokrotnie dwustronnie powlekane.
Powleczenie do 15-20 g/m2 na jedną stronę.
Gramatury 65-115 g/m2,
Głównie połysk lub silk.
Przeznaczenie: HSWO i wklęsłodruk zwojowy.
Papiery MWC
(Medium Weight Coated)
Papiery MWC (Medium Weight Coated) to papiery drzewne dwukrotnie powlekane, matowe lub z połyskiem do drukowania offsetem.
MWC to synonim papieru dwustronnie dwukrotnie powlekanego, produkowanego obecnie w wersji drzewnej o takich samych parametrach jak bezdrzewny (poza trwałością).
Powłoki 5-10 g/m2 i 20-25 g/m2.
W wersji zwojowej nadaje się do CSWO, HSWO i wklęsłodruku.
Produkowany w gramaturze 100-170 g/m2.
Różne wykończenia powierzchni: mat, półmat, satin, silk mat, połysk.
Papiery matowe przeznaczone są głównie do drukowania książek
Papiery WSOP
(Web Sized Offset Paper)
Papiery WSOP (Web Sized Offset Paper) to papiery drzewne zaklejane powierzchniowo, podobne do papieru SCA do drukowania offsetowego (HSWO), lecz o specjalnej recepturze.
Ulepszone papiery
gazetowe
Papier gazetowy standard jest papierem drzewnym lub z włókien z odzysku (z masy makulaturowej) produkowanym najczęściej w zakresie gramatur 28-65 g/m2 przeznaczonym do drukowania gazet.
W Europie najczęściej stosowane są gramatury 40, 45 i 48,8 g/m2. Poniżej 40 g/m2 to tzw. papier gazetowy niskogramaturowy. Powyżej 50 g/m2 produkowany jest obecnie w zasadzie tylko papier gazetowy ulepszony mający większy zakres zastosowań niż zwyczajne drukowanie gazet.
Do produkcji współczesnych papierów gazetowych obok niewielkiej ilości celulozy coraz powszechniej stosowane są nowe masy mechaniczne takie jak np. TMP (ThermoMechanical Pulp – masa termomechaniczna) czy też CTMP (Chemi-ThermoMechanical Pulp – masa chemotermomechaniczna) zamiast powszechnie stosowanego do niedawna ścieru białego. Współcześnie znaczna część papierów gazetowych wyrabiana jest z włókien z odzysku (masy makulaturowej) lub z ich udziałem.
O wydzieleniu z papierów gazetowych grupy standard decyduje ich wartość Y. Wartość Y dla papierów gazetowych standard wynosi zwykle od 62 do 65, przy nieprzezroczystości 90-96%. Bywają także produkowane papiery o wartości Y wynoszącej 60.
Zazwyczaj papier gazetowy standard dla techniki offsetowej stosującej farby utrwalane przez odparowanie wysokowrzącego rozpuszczalnika, czyli stosującej tzw. farby heatset (HSWO) ma wartości Y od 62 do 64 przy nieprzezroczystości 90-95%, zaś papier gazetowy standard dla techniki stosującej farby utrwalane przez wsiąkanie, czyli tzw. farby coldset (CSWO) ma wartości Y od 63 do 65, przy nieprzezroczystości 91-96%.
Papiery gazetowe MFS, czyli maszynowo satynowane (gładzone) na softkalandrze są zadrukowywane także w wielu przypadkach, oprócz techniki offsetowej stosującej farby coldset (CSWO), techniką typograficzną lub fleksograficzną. Jednakże w większości produkowane są papiery gazetowe offsetowe MFS, które mogą być także zadrukowywane techniką offsetową stosującą farby heatset (HSWO). Jest to w zasadzie jednak już specyficzny rodzaj papieru gazetowego, tzw. ulepszony papier gazetowy (Improved Newsprint, w skrócie INP). Granica między białym papierem gazetowym standard MFS a papierem gazetowym ulepszonym jest płynna. Do grupy papierów standard MFS zaliczane są także papiery kolorowe w zasadzie bez względu na to, czy są wykańczane jako MF, czy też MFS.
Papiery gazetowe mające białość ISO D65 (Brightness ISO) począwszy od 65% (czasami od 63%) nazywane są papierami gazetowymi ulepszonymi (Improved Newsprint – INP).
Ulepszony papier gazetowy określany w skrócie jako INP jest produkowany przez kilka koncernów w Europie. Papier gazetowy jest ulepszany w celu nadania mu lepszego wyglądu, głównie podwyższenia białości, zwiększenia sztywności, obniżenia gramatury oraz rozszerzenia technik drukowania (oprócz CSWO także HSWO oraz ostatnio wklęsłodruku) i zakresu stosowania.
Do papierów INP zalicza się tzw. papiery HiFi (High Finished), tj. o podwyższonym stopniu wykończenia powierzchni (np. poprzez satynowanie na softkalandrze), HiBrite (High Brite = High Brigthness) o podwyższonej białości czy też papiery gazetowe pigmentowane.
Normalnie do drukowania papierów gazetowych w technice offsetowej stosowana jest w większości technologia Cold-Set Web Offset (CSWO), czyli technologia offsetowego drukowania zwojowego z zastosowaniem farb utrwalających się przez wsiąkanie (adsorpcję). Papiery gazetowe ulepszone (INP) w większości oprócz technologii CSWO zadrukowywane są także technologią Heat-Set Web Offset (HSWO), czyli technologią zwojowego drukowania z zastosowaniem farb utrwalanych ciepłem.
Papier gazetowy standard ma zwykle białość ISO 57-58%, zaś papier INP od 63-76% przy gramaturze 40-
-65 g/m2 i wolumenie 1,15-1,6 cm3/g.
Ulepszone papiery gazetowe służą do drukowania kolorowych czasopism, gazet, wkładek do gazet, wydań specjalnych, wydań weekendowych, programów TV, katalogów, książek, ulotek reklamowych itp. Część wyżej wymienionych produktów poligraficznych jest zwykle drukowana na papierach SC lub LWC (które są znacznie droższe od papierów INP). Cena papierów gazetowych INP jest nieco wyższa od papierów gazetowych standardowych.
Papiery gazetowe ulepszone mogą być produkowane w wersji MF (Machine Finished) lub MFS (Machine Finished Speciality). Papiery gazetowe MFS bywają produkowane również w wersjach kolorowych (przeważnie żółte, różowe lub łososiowe). Oczywiście najczęściej produkowane są papiery białe.
Ostatnio w grupie papierów gazetowych ulepszonych pojawiły się tzw. papiery MF Magazine. Są to papiery gazetowe ulepszone (INP) maszynowo gładzone na miękkim gładziku (soft-
kalander), o stosunkowo wysokiej białości ISO (68-80%) i wysokim wolumenie wynoszącym 1,6 cm3/g. Do ich produkcji używana jest w 100% masa termomechaniczna (TMP).
Ostatnio zaczął się pojawiać w prasie fachowej termin SNP lub SINP będący skrótem od Super Improved Newsprint, co oznacza super ulepszony papier gazetowy. Ten super ulepszony papier gazetowy to papier o białości ISO D65 (Brightness ISO D65) równej 80%. Super ulepszone papiery gazetowe stosowane są tylko do drukowania HSWO.
Dla powlekanych papierów gazetowych, które są produkowane jako drzewne lub makulaturowe w gramaturach: 48, 54 i 60 g/m2 IFRA ustaliła w 2001 roku nazwę VAC Paper. VAC jest skrótem od Value Added Coldset. Białość ISO D65 wynosi 72-82%, przy nieprzezroczystości 91-95%.
Ostatnio z sukcesem rozpoczęto produkcję powlekanego papieru gazetowego metodą FCO (Film Coated Offset). Podłoże do powlekania to w 100% masa z włókien z odzysku (tj. makulaturowa).
Gramatura produkowanego papieru wynosi 54 g/m2 przy gramaturze powłoki 2-3 g/m2, na każdą jego stronę.
