W drukowaniu fleksograficznym elementem decydujšcym o iloci farby użytej do wydruku jest wałek rastrowy. Jego kałamarzyki napełniane sš cieczš przez układ farbowy, w dalszej za kolejnoci następuje przekazanie farby z kałamarzyków na formę drukowš, a z niej na końcowy produkt.
W zależnoci od tego, ile farby zmieci się w kałamarzykach w procesie napełniania, odpowiednia iloć farby pojawi się na produkcie.
W odniesieniu do funkcji aniloksów w układzie farbowym spotykamy się często z trafnym okreleniem ădozowanie farbyÓ. Bo rzeczywicie przez odpowiedni dobór pojemnoci kałamarzyków aniloksa możemy precyzyjnie dozować iloć farby w czasie drukowania.
Ten wstęp nasuwa myl, że bardzo istotna jest dokładna wiedza, jakš iloć farby dozujš wałki rastrowe, których planujemy użyć do danego zlecenia. Wydawałoby się, że wystarczy w tym celu zaopatrzyć się w metryczki, które otrzymujemy z nowymi wałkami rastrowymi lub odczytać ich parametry wybite na czopach, bowiem każdy producent wałków rastrowych wykonuje je w odpowiedniej, uzgodnionej w zamówieniu gęstoci rastra i pojemnoci. Innš sprawš jest, w jaki sposób zmierzona została ta pojemnoć. Wród producentów aniloksów nie ma w tym względzie jednomylnoci. Spotyka się najróżniejsze metody, dlatego dane te będš różnić się od siebie. W trakcie eksploatacji wałka rastrowego pojemnoć kałamarzyków ulega zmianie.
Po pierwsze następuje zabrudzenie kałamarzyków. Z czasem na dnie kałamarzyka osadza się twarda skorupa zanieczyszczeń, zabierajšc pewnš częć jego objętoci. Po drugie w trakcie pracy następuje powolne niszczenie i obniżanie progów kałamarzyków rastrowych, co również skutkuje zmniejszeniem ich pojemnoci.
Zatem ledzšc zmiany pojemnoci oraz obserwujšc zmiany kształtu progów kałamarzyków rastrowych możemy uzyskać informacje, czy wałek rastrowy uległ zanieczyszczeniu lub jak dalece został zużyty.
Najłatwiejszš, a jednoczenie najmniej dokładnš metodš pomiaru pojemnoci kałamarzyków rastrowych jest pomiar ich głębokoci oraz wyliczenie na tej podstawie objętoci metodš arytmetycznš. Dlatego też wiele wałków posiada wybitš cechę, która okrela nie pojemnoć, tylko głębokoć kałamarzyków. Metoda ta jest doć skuteczna w przypadku oceny nowo wykonanych rastrów chromowych z kštem 45Ą o kształcie ostrosłupa ciętego. Znajšc wysokoć ostrosłupa oraz pole powierzchni jego podstawy można łatwo wyliczyć objętoć. Znacznie trudniej okrelić te dane dla plastra miodu czy rastrów przepływowych.
Najbardziej rozpowszechnionš metodš pomiaru jest tzw. RAVOL TEST (fot.1).
Ideš rozwišzania jest naladowanie rzeczywistych procesów, które majš miejsce w zespole drukujšcym. Dlatego też metoda polega na napełnieniu kałamarzyków z góry odmierzonš ilociš farby, a następnie zmierzeniu powierzchni, jakš utworzy plama powstała po rozprowadzeniu tej farby w kałamarzykach rastrowych. Przeliczenie objętoci dawki farby pomiarowej (cm3) na powierzchnię plamy (m2) daje bezporednio wynik okrelajšcy rzeczywistš pojemnoć farbowš kałamarzyków (cm3/m2).
Aby wyniki pomiaru były powtarzalne, niezbędne jest dozowanie farby odpowiednio precyzyjnš pipetš. Stosuje się też specjalnš farbę pomiarowš o okrelonej dacie przydatnoci do użycia.
Dalszym problemem jest zmierzenie powierzchni plamy.
Przy użyciu klasycznego zestawu RAVOL wykonuje się odbitkę plamy na papierze (o okrelonej gramaturze), a następnie za pomocš ręcznego planimetru PLANIX mierzy się pole powierzchni odcisku (fot.2.).
Istnieje wiele innych metod, gdzie próbuje się unowoczeniać lub automatyzować czynnoć pomiaru plamy stosujšc różnego rodzaju skanery. Praktyka wskazuje, że ze względu na nierównomiernoć linii brzegowej plamy urzšdzenia skanujšce majš problemy z interpretacjš granic obszaru plamy i nie dorównujš możliwociom ludzkiego oka. Innym dodatkiem, który podnosi skutecznoć i wiarygodnoć metody RAVOL, jest płytka wzorcowa ocechowana gęstociš rastra i pojemnociš (fot.3.). Takš płytkę do swoich zestawów wprowadziła niegdy firma Apex. Płytka pozwala sprawdzić, czy pipeta oraz planimetr sš sprawne i dajš powtarzalne wyniki. Trzeba bowiem wiedzieć, że pipeta jest urzšdzeniem bardzo delikatnym. Dawka farby nabierana jest do wnętrza rurki szklanej. Tłoczek zasysajšcy farbę wykonany jest z filcu. Często następuje uszkodzenie rurki szklanej, co jaki czas należy też wymienić tłoczek. Praktycznie po każdej naprawie występuje potrzeba kalibracji pipety.
Metoda RAVOL sprawdza się dobrze przy dużej liczbie pomiarów i jest znakomitym wyposażeniem dla serwisu aniloksów.
System umożliwia stosowanie odpowiednio mniejszej dawki farby przy pomiarach bardzo małych pojemnoci lub odpowiednio zwiększonej dawki przy pomiarach bardzo dużych pojemnoci. W ten sposób można uzyskać dokładne wyniki pomiarów wszystkich spotykanych rastrów.
Na potrzeby końcowych użytkowników opracowano uproszczony test o nazwie CAPATCH. Idea jego działania jest podobna jak w przypadku RAVOLa. Dla uproszczenia odpowiednia dawka farby zgromadzona jest w specjalnym zbiorniczku ukształtowanym w listku folii pomiarowej. Listek nakleja się na powierzchnię rastrowš i specjalnš bagietkš wypycha dawkę farby ze zbiorniczka w kałamarzyki. Długoć plamy odpowiada pojemnoci, którš można odczytać na skali wykonanej na krawędzi listka folii pomiarowej. W ten sposób bez trudu i brudzenia ršk farbš pomiarowš można bardzo szybko uzyskać informację o pojemnoci kałamarzyków. Należy jednak pamiętać, że CAPATCH jest metodš uproszczonš.
Podstawowym uproszczeniem jest założenie, że plamka przyjmie każdorazowo podobny kształt i można zamiast pola powierzchni plamki mierzyć jej długoć. W praktyce kształty otrzymywane przy pomiarach paskami CAPATCH sš różne i to już powoduje różnice w pomiarach.
Praktyka wskazuje też, że bardzo trudno otrzymać wiarygodne wyniki przy pomiarach pojemnoci poniżej wartoci 5 cm3/m2. Z drugiej strony skala pomiarowa ograniczona jest do 20 cm3/m2. Te cechy paska pomiarowego CAPATCH powodujš, że pomiar nim nie może być traktowany jako pomiar dokładnie podajšcy wartoć pojemnoci w liczbach bezwzględnych.
Inny problem to fakt, że nie można przez jednorazowe przepchanie farby z pojemnika do rastra uzyskać całkowitego opróżnienia pojemnika. Niezbędne jest wielokrotne przepychanie farby, tak aby całkowicie opróżnić pojemnik, bowiem jeżeli częć farby pozostanie w pojemniku, to uzyskana plama będzie miała mniejszš długoć, a odczytana pojemnoć Đ większš wartoć. Ta cecha paska pozwala nierzetelnym osobom manipulować wynikami sugerujšc, że np. uzyskano doskonały efekt czyszczenia, bowiem pojemnoć znacznie wzrosła.
Jeżeli jednak paski stosowane będš w zakładzie systematycznie, a pomiarów dokonywać będzie ta sama osoba, to porównanie wyników uzyskanych w takiej serii pomiarów może dać doć wiarygodny obraz zmian pojemnoci w czasie. Takš metodę można z powodzeniem zastosować do kontroli czystoci wałków rastrowych, o ile ich pojemnoć odpowiada możliwociom pomiarowym paska.
Reasumujšc można stwierdzić, że co najmniej raz w roku należy wykonywać w zakładzie szczegółowe badania pojemnoci wałków rastrowych, które pozwolš podjšć decyzje co do ich dalszej eksploatacji. Idealna sytuacja to posiadanie odpowiedniego systemu i systematyczna ocena pojemnoci, bowiem tylko wtedy wiemy dokładnie, jakim narzędziem drukujemy. Pomiar pojemnoci jest niezbędny dla oceny skutecznoci czyszczenia wałków rastrowych i powinien być wykonany zawsze przed czyszczeniem i po nim.
Autor jest włacicielem firmy Barmey
