Rozpatrujšc techniki i metody uszlachetniania należy pamiętać, że ostateczny efekt zależy między innymi od właciwego doboru materiałów, takich jak farby i rodki pomocnicze oraz podłoża drukowe. Właciwy dobór materiałów pozwala uniknšć wielu problemów zwišzanych z uszlachetnianiem.
Farby sš istotnym elementem procesów uszlachetniania, ponieważ muszš być właciwe dla wybranego podłoża i nie mogš utrudniać kolejnego etapu po zadruku, tj. uszlachetniania.
Lakierowanie dyspersyjne nie stawia tak wygórowanych wymagań w odniesieniu do farb triadowych, jak lakierowanie UV i foliowanie ăna mokroÓ. Farbami spełniajšcymi wymagania pozwalajšce na uszlachetnianie druków wszystkimi technikami sš farby Hartmann z serii Irocart i Unilith Plus. Wyjštkiem może być czarna Unilith Plus, która nie jest odporna na alkohol i rozpuszczalniki. Zamiast niej można użyć farby Cora, majšcej odpowiedniš odpornoć. W praktyce czarna farba Unilith Plus nie stwarza większych problemów przy uszlachetnianiu. Multilith i Optilith sš seriami farb, po użyciu których zadrukowane arkusze można uszlachetniać lakierami olejowymi i dyspersyjnymi.
Lakierowanie UV stwarza potencjalne zagrożenie wystšpieniem problemów, dlatego też wskazane jest wykonanie prób lakierowania na kilku arkuszach nakładu. Aby uniknšć problemów, nie należy stosować farb o dużej zawartoci olejów mineralnych, o wysokim połysku oraz bardzo odpornych na cieranie. Do farb nie powinno się dodawać past chronišcych przed cieraniem, wosków i silikonów. W miarę możliwoci należy używać farb oryginalnych, gotowych do drukowania. W druku offsetowym zwojowym (heatset) należy zredukować dozowanie silikonu. Ryzykowne jest również stosowanie farb, które utrwalajš się wyłšcznie przez oksydację, gdyż w wyniku reakcji chemicznych tworzš się na powierzchni produkty zmniejszajšce adhezję (siłę przylegania) nanoszonych powłok, powodujšce odwarstwienie się lakierów na skutek utraty przyczepnoci. Farby powinny być odporne na alkalia i rozpuszczalniki. W przypadku farb nieodpornych na substancje alkaliczne często dochodzi do plamienia lub migracji pigmentów. Wyjštek stanowi triadowa magenta, która mimo braku odpornoci na alkalia nie stwarza problemów. Ponadto wiele kłopotów może sprawić użycie do drukowania niektórych farb bazowych Pantone w wersji standardowej, takich jak: Rhodamine Red, Purple, Reflex Blue, Blue 072, Violet, Warm Red i farb mieszanych z ich zawartociš. Mogš one wyblaknšć albo całkowicie zmienić swój wyglšd. Farby z opónionym schnięciem (typu ăfreshÓ Đ niezasychajšce w kałamarzu i na wałkach) również bywajš powodem kłopotów. Należy więc zachować odpowiedni odstęp czasu między drukowaniem a uszlachetnianiem ăoff lineÓ (poza liniš), gdyż podstawowe znaczenie ma tutaj dostateczne wyschnięcie farb. Nie dotyczy to uszlachetniania ăin lineÓ (w linii) lakierami UV i olejowymi, które mogš być nanoszone ămokro na mokroÓ. Problemów przysparzajš też, stosowane w niewłaciwych ilociach, dodatki przyspieszajšce schnięcie farby.
Laminowanie ăna mokroÓ należy do najtrudniejszych metod uszlachetniania. Uzyskanie odpowiedniej powłoki uwarunkowane jest nie tylko bardzo dobrš jakociš druku, ale także doborem odpowiednich farb i innych (zwišzanych z drukowaniem) czynników. Farby powinny być odporne na alkalia i dostatecznie wysuszone (zwłaszcza typu ăfreshÓ). Stosowanie dodatków zwiększajšcych odpornoć farb na cieranie, wosków i silikonów bardzo le wpływa na wzajemnš zależnoć napięć powierzchniowych, co w rezultacie prowadzi do pogorszenia zwilżalnoci druków przez kleje dyspersyjne. Zbyt duża zawartoć dodatków czy też pudru drukarskiego oraz niewyschnięte farby powodujš zakłócenia w sieciowaniu kleju, czego następstwem sš często delaminacja (rozwarstwienie), tworzenie się pęcherzyków oraz pękanie folii podczas złamywania lub przegniatania (bigowania). Zarówno kleje, jak i lakiery dyspersyjne mogš utleniać pigmenty niektórych farb metalicznych zmieniajšc po jakim czasie ich odcień.
Laminowanie ăna goršcoÓ nie stwarza tylu zagrożeń. Wymagane sš tutaj farby trwałe termicznie. Farby Hartmann sš odporne na temperaturę do 150Ą C.
Problemem może być jednak niedostatecznie wysuszona farba, duża iloć dodatków czy pudru prowadzšca do znacznego osłabienia połšczenia powierzchniowego.
Obie strony arkusza powinny być zadrukowane odpowiednimi farbami nawet wtedy, gdy uszlachetniana będzie tylko jedna strona. Na uszlachetnionych drukach Đ jedynie w wyniku efektów optycznych Đ mogš wystšpić pozorne zmiany odcieni farb lub tonów obrazu rastrowanego. W tym przypadku zmiany tonów zależš przede wszystkim od jakoci druków i dlatego należy starać się utrzymać możliwie wysokš jakoć produkcji na każdym etapie technologicznym. Nie oznacza to, że perfekcyjny efekt drukowania jest gwarancjš optymalnego uszlachetniania. Z powodu wspomnianych efektów optycznych wynikajš kłopoty zwišzane z okreleniem receptury farb mieszanych w kolorach, których nie obejmuje żadna skala barw. Wymaga to wykonania wielu prób w mieszalni farb przy użyciu podłoża nakładowego. Nie ma jednak gwarancji uzyskania identycznego koloru po uszlachetnieniu druków.
Dowiadczenie dowodzi, że dobre wyniki uszlachetniania uzyskuje się także przy użyciu farb, które nie spełniajš niektórych zalecanych wymagań. Najogólniej rzecz ujmujšc: zawsze w przypadku jakichkolwiek wštpliwoci wskazane jest wykonanie prób.
Podłoża drukowe (le dobrane) sš często przyczynš problemów przy procesach obróbki po druku. Należy zwrócić uwagę przy planowaniu lakierowania lub laminowania, aby drukarze stosowali odpowiednie podłoże: dobry efekt przy matowym uszlachetnianiu da podłoże matowe, przy błyszczšcym Đ podłoże błyszczšce.
Często kartony (pochodzšce z różnych dostaw), z których wykonuje się opakowania, różniš się jakociš, nawet jeli majš to samo oznaczenie. Przeważnie powoduje to jedynie różnice w połysku. Kłopoty z możliwociš stosowania różnych rodzajów papieru wynikajš przede wszystkim z obecnoci w lakierze dyspersyjnym (a także w kleju dyspersyjnym) wody. W zwišzku z tym nie można lakierować lakierem dyspersyjnym i laminować ăna mokroÓ papierów o gramaturze niższej niż 90 g/m2, a w przypadku papierów etykietowych (wodoługowanych) nie niższej niż 75 g/m2. W papierach o niskich gramaturach podczas lakierowania lakierami dyspersyjnymi pojawiajš się problemy stabilnoci wymiarowej oraz tendencji do zwijania się. Decydujšcš rolę przy lakierowaniu papierów i kartonów lakierami dyspersyjnymi odgrywa także ich chłonnoć. Nie nadajš się do lakierowania papiery i kartony pigmentowane ze względu na zbyt małš szczelnoć powłoki oraz papiery i kartony o lunej, gšbczastej strukturze. W obu przypadkach lakier wsišknie do rodka. Jest to szczególnie niebezpieczne przy lakierowaniu kartonów wielowarstwowych, gdyż bardzo często lakier utrwala się wewnštrz kartonu powodujšc optyczne zszarzenie jego powierzchni. Rozwišzaniem może być zmiana kartonu bšd zastosowanie specjalnego lakieru. Rzadziej występujšcym problemem jest pojawienie się plamek (ang. mottling).
Wzmocnione kartony powlekane sš różnorodne. Jeli chodzi o połysk, nie nastręczajš prawie żadnych problemów. Mocniejsze papiery powlekane majš silnš skłonnoć do zwijania się. Papiery powlekane polietylenem mogš sprawiać wiele kłopotów zwišzanych z blokowaniem się arkuszy w stosie. Niezbędne jest tu stosowanie wyłšcznie zalecanych lakierów oraz przeprowadzenie prób. Zdolnoć powierzchni polietylenowej do przyjmowania farby i lakieru umożliwia specjalna obróbka wstępna (np. aktywacja przez wyładowania koronowe). Działanie tej obróbki ulega osłabieniu wskutek niewłaciwego lub zbyt długiego składowania; jest to też główny powód blokowania. Powlekane papiery do nadruków ilustracji (matowe lub błyszczšce) mogš być powodem braku odpornoci na blokowanie na mokro, co stwarza problemy przy lakierowaniu dwustronnym. Dlatego też w tym przypadku zalecana jest ostrożnoć.
W celu osišgnięcia optymalnych efektów lakierowania na etykietach, zwłaszcza na podłożach takich jak Chromolux lub papiery metalizowane, należy stosować lakiery specjalne. Jeżeli nie jest wymagana bardzo wysoka jakoć, można jednak używać z powodzeniem lakierów standardowych.
Problemy zwišzane z uszlachetnianiem mogš być spowodowane nie tylko niewłaciwymi farbami czy też podłożem, ale także samymi lakierami lub klejami użytymi do foliowania ăna mokroÓ, ze względu na wzajemne oddziaływanie tych materiałów.
Przy doborze materiału do uszlachetniania zalecane jest korzystanie z profesjonalnego doradztwa pracowników dostawcy lakierów czy folii. Sš oni systematycznie szkoleni przez producentów i majš duże dowiadczenie wynikajšce z wieloletnich kontaktów z klientami z różnych drukarń i zakładów uszlachetniania druków.
Artykuł sponsorowany
