Trzeci wymiar druku

6 Dec 2016 14:45

Druk trójwymiarowy jest względnie nowym działem poligrafii. Choć sama idea jest znana od dawna Đ niemal wszyscy przedstawiciele starszego pokolenia pamiętajš Japonki mrugajšce okiem Đ to rozwój technologii druku spowodował, iż pojawiła się ona w ostatnim okresie w nowej, niespotykanej wczeœniej formie. Nie sš to już proste flipy czy ograniczone głębie, lecz fantazyjne animacje, głębie wielowarstwowe i realistyczne oraz najróżniejsze kombinacje tych elementów. Druk trójwymiarowy jest bardzo złożonym i trudnym procesem produkcyjnym. Każdy jego etap wymaga kompleksowej, specjalistycznej wiedzy. Jakiekolwiek niedocišgnięcie w realizacji któregoœ z nich skutkuje niepowodzeniem całego przedsięwzięcia. Na technologię 3D składajš się cztery podstawowe fazy produkcji: 1. Przygotowanie projektu. 2. Utrójwymiarowienie projektu. 3. Przygotowanie form drukowych. 4. Druk. Projekt graficzny dla zastosowań 3D wymaga, poza kreatywnoœciš twórcy, specyficznego sposobu myœlenia o przestrzeni. Nic nie zastšpi w tym przypadku doœwiadczenia Đ wielu miesięcy spędzonych nad obrazami i wydrukami trójwymiarowymi. Zdarza się często, że projekty doskonale prezentujšce się w przestrzeni dwuwymiarowej zupełnie nie nadajš się do zastosowań trójwymiarowych. Najczęstszym błędem popełnianym przez grafików jest stosowanie jednolitych kolorystycznie teł i małej iloœci detali w projekcie. Utrójwymiarowienie projektu to najbardziej tajemnicza częœć procesu. Wymagana jest tu technologia z pogranicza optyki i informatyki. Ze względu na złożonoœć zagadnienia utrójwymiarowienie obrazu można porównać do próby posadzenia kilkunastu osób na pięciu krzesłach i to w taki sposób, aby każda z nich była zadowolona. Chociaż istnieje wiele programów dostępnych na rynku, tylko niewiele z nich spełnia wymagania profesjonalnej produkcji*, a te satysfakcjonujšce pod względem jakoœci nie należš do tanich. Niektóre firmy, tak jak Grafix, rozwijajš własne, autorskie oprogramowanie. Stosowane sš tu technologie znane w inżynierii i wojskowoœci. Z wiadomych przyczyn nie ma możliwoœci omówienia w tym artykule szczegółów przyjętych rozwišzań. Wykonanie prawidłowych form drukowych jest kolejnym wyzwaniem. Wymagania stawiane naœwietlarkom Đ czy to CtF, czy CtP Đ sięgajš granic ich możliwoœci technicznych. Samo rasteryzowanie pliku może zajšć nawet całš dobę. Można ominšć te przeszkody przez obniżenie parametrów, jednak odbija się to negatywnie na końcowym produkcie, a w skrajnych przypadkach uniemożliwia druk na niektórych rodzajach folii soczewkowej. Drukowanie odbywa się technikš offsetowš UV na specjalnej folii soczewkowej wykonanej z tworzyw sztucznych. Podstawowym jej parametrem jest liniatura optyczna. Najpopularniejsze liniatury to 101, 75 oraz 62 lpi. Liniatura dobierana jest w zależnoœci od formatu użytku oraz efektu, jaki chce się uzyskać. Występujš również folie soczewkowe do zastosowań wielkoformatowych o liniaturach 40, 20, 15 czy 10 lpi, jednak ich koszt skutecznie zniechęca ostatecznych odbiorców do szerszego stosowania. Głównymi dostawcami folii soczewkowej na rynek europejski sš producenci amerykańscy tacy jak Pacur czy Spartech. Druk offsetowy UV jest ze swej natury technologiš trudnš, a w kombinacji z drukiem trójwymiarowym stawia szczególne wymagania producentowi. Zadowalajšcy efekt można uzyskać wyłšcznie przy zachowaniu najwyższych standardów pasowania Đ z dokładnoœciš do setnych częœci milimetra. Przy drukowaniu na podłożach z tworzyw sztucznych czynnikiem negatywnie wpływajšcym na jakoœć jest zniekształcanie się podłoża. W omawianej technologii każde odkształcenie jest wzmacniane przez soczewki, co w skrajnych przypadkach prowadzi do całkowitego niepowodzenia procesu drukowania. Podejmowano próby drukowania innymi technikami niż technologia offsetowa UV. Nie przyniosły one jednak zadowalajšcych efektów, gdyż nie spełniały kryteriów odwzorowania obrazu oraz przylegania farb do podłoża. Inaczej wyglšda sprawa obrazów wielkoformatowych 3D. Ze względu na bardzo niskie nakłady i duży format stosuje się tu druk na ploterach. Jest to jednak produkcja z natury rzeczy niskonakładowa i kosztowna. Sukces Grafiksu we wdrażaniu tej trudnej technologii wynika z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze z odpowiedniej infrastruktury: wysokiej klasy maszyny offsetowe UV, studio prepress wyposażone w najnowszš naœwietlarkę CtP, dobrze wyposażone studio projektowe. Po drugie z zaangażowania i doœwiadczenia pracowników. Klient obsługiwany jest kompleksowo Đ od przystosowania projektu płaskiego do wymagań 3D, po druk i obróbkę introligatorskš. Dzięki temu Grafix stał się wiodšcym producentem prac trójwymiarowych w Polsce na skalę przemysłowš. Podstawowe zastosowanie druk 3D znajduje w branży reklamowej. Badania rynku wskazujš, że obrazy trójwymiarowe znacznie silniej przycišgajš uwagę odbiorców niż obrazy tradycyjne. Czas poœwięcony oglšdaniu tego typu wydruków jest czterokrotnie dłuższy niż wydruków płaskich, a koncentracja jest pięć razy większa. Sondaż przeprowadzony przez amerykańskš agencję Market Watch wykazał, że w 88% przypadków oglšdajšcy preferuje obrazy trójwymiarowe. Przedstawienia trójwymiarowe na rynku reklamy znajdujš zastosowanie w szerokim spektrum formatów, poczynajšc od plakatów B2, poprzez katalogi i pocztówki, po miniaturowe elementy dystrybuowane w formie wrzutek i gadżetów reklamowych. Pojawiajš się również przedstawienia wielkoformatowe, jednak Đ jak już wspomniano Đ spotykajš się one z marginalnym zainteresowaniem ze względu na koszty. Kolejnymi odbiorcami sš branże zabawkarska oraz pocztówkowa. Druk 3D pojawia się tutaj jako element większej całoœci bšdŸ jako samodzielny, gotowy produkt. Trudno przewidzieć, czy druk trójwymiarowy jest tylko przejœciowš modš, czy gałęziš poligrafii majšcš przed sobš œwietlanš przyszłoœć. Zweryfikuje to czas. Z jednej strony zachętš jest wyjštkowy charakter druków 3D, wyróżniajšcy je wœród druków płaskich, z drugiej strony zniechęcajš stopień trudnoœci technologii oraz wysokie koszty. Roman Włodkowski, romek@grafix.pl