Rynek druku tekstyliów jest ogromny; każdego roku powierzchnia zadrukowanych tekstyliów jest większa aniżeli stanu Maryland w USA.
Tekstylia wielkoformatowe są zadrukowywane głównie sitodrukiem, z czego 50% przy użyciu tuszy pigmentowych, a pozostałe różnorodnymi ich rodzajami w zależności od typu włókien i końcowego zastosowania.
Istnieje wiele nieporozumień na temat tuszy do druku inkjet tkanin i tekstyliów. Wielu drukarzy z sektora wielkoformatowego mówiąc o druku tkanin (zarówno transferowym, jak i bezpośrednim) ma na myśli tylko tusze sublimacyjne, ignorując wiele innych dostępnych opcji.
Współczesne drukarki do bezpośredniego zadruku tekstyliów pozwalają na stosowanie wielu typów wodnych tuszy opartych na barwnikach i pigmentach. Stosuje się barwniki reaktywne, kwasowe i dyspersyjne. Na rynku są dostępne również tusze na bazie rozpuszczalników, olejów oraz tusze UV.
Bawełna i mieszanki bawełniane
Ponieważ większość tekstyliów jest produkowana z bawełny i mieszanek bawełnianych, wybór właściwego tuszu jest niezwykle ważny. W przypadku wielkoformatowego zadruku bawełny istnieją dwie możliwości stosowania tuszy wodnych: pigmentowych albo opartych na reaktywnych barwnikach.
Większość produktów drukowanych na bawełnie i mieszankach bawełnianych wykazuje niską stopę zysku. Mimo to istnieje wielu drukarzy, dla których inkjet jest preferowaną techniką drukowania. Wodne tusze pigmentowe stosowane są np. do druku wewnętrznych dekoracji takich jak zasłony i pokrycia mebli.
Nieuszlachetniona bawełna i mieszanki bawełniane są zadrukowywane, a następnie utrwalane na gorąco dzięki przepuszczaniu przez podgrzewany kalander. Tusze pigmentowe zawierają środki wiążące, które zapewniają adhezję do tkaniny po aktywowaniu przez podgrzane walce. W przeciwieństwie do tuszy barwnikowych, które mają tendencję do rozpływania się wzdłuż włókien nieuszlachetnianych tekstyliów, pigmenty pozostają tam, gdzie zostały naniesione na tkaninę.
Gdy wymagany jest wyższy stopień odporności na światło, wyboru pigmentu dokonuje się kosztem mniejszej gamy kolorów. Niektórzy producenci oferują dwa rodzaje tuszy pigmentowych: o szerokiej gamie kolorów oraz o wysokiej odporności na światło. Tuszy pigmentowych nie zaleca się w przypadku, gdy ważna jest gładkość tkaniny, ponieważ mają one tendencje do zwiększania jej grubości i sztywności. Jeżeli wymagany jest duży stopień gładkości, powinno się stosować tusze oparte na barwnikach.
Reaktywne barwniki w tuszach inkjet mają budowę chemiczną bardzo podobną do budowy tradycyjnych barwników reaktywnych używanych w sitodruku na bawełnie. Należy stosować je do druku na tkaninach powlekanych, aby kontrolować rozprzestrzenianie się i penetrację poszczególnych kropli tuszu. Po zakończeniu drukowania wydruki muszą być odparowane, a następnie myte w celu usunięcia nieprzereagowanych barwników z tkaniny.
Trzeba pamiętać, ze nieprzereagowane barwniki pozostałe na tkaninach mogą spowodować podrażnienie skóry. Dlatego też w przypadku tego typu aplikacji dokładne mycie jest zawsze konieczne. Wiadomo, że barwniki reagują z bawełną, ale nie wchodzą one w reakcję z poliestrem stosowanym w mieszankach. Jeżeli więc mieszanka bawełniana zawiera dużą ilość poliestru, jakość druku może być nie najlepsza. W takich przypadkach powinno się rozważyć użycie tuszy pigmentowych. Tusze oparte na barwnikach sublimacyjnych zarówno w druku bezpośrednim, jak i transferowym także nie będą drukowały dobrze na żadnej z wymienionych tkanin, ponieważ nie wiążą się one z włóknami bawełny.
Jedwab, nylon/lycra i wełna
Przez wiele lat dostawcy pracowali nad wyprodukowaniem tuszy do sitodruku, które będą spełniały wymagania każdego zastosowania. W rezultacie powstały bardzo czyste, o wyrazistych kolorach tusze oparte na barwnikach kwasowych z dobrą odpornością na ścieranie na mokro, które stosuje się do druku jedwabnych krawatów, szalików i tkanin ubraniowych.
Jedwab jest także najlepszą tkaniną w przypadku druku produktów promocyjnych; np. we Włoszech stosuje się drukarki inkjet firmy Mimaki z tuszami opartymi na barwnikach kwasowych do druku drogich jedwabnych krawatów znanych projektantów. Reaktywne barwniki reagują również z jedwabiem, nylonem i wełną. Mają one wtedy mniej czyste i wyraziste kolory, dlatego też nie powinno się ich wybierać do druku produktów promocyjnych.
Tusze do drukarek inkjet powinny być całkowicie rozpuszczalne w wodzie. Niektóre z barwników stosowanych w druku sitowym są tylko częściowo rozpuszczalne i nie mogą być użyte w tuszach inkjet. W przeciwieństwie do druku na papierze czy folii, w druku na jedwabiu stosuje się szeroką gamę różnorodnych kolorów. W druku sitowym na jedwabiu przeważnie używanych jest do 15 różnorodnych barwników w celu odtworzenia właściwych kolorów specjalnych. W związku z tym gama kolorów jest jedną z największych, a kolory te są najczyściejsze spośród stosowanych w zadruku tekstyliów.
Posługiwanie się tylko tuszami w kolorach cyjan, magenta, żółty i czarny nie pozwoli na wykonanie druku dobrej jakości. Wiele tuszy oferowanych na potrzeby przemysłowego druku cyfrowego zawiera dodatkowe kolory, które naśladują paletę kolorów stosowanych w sitodruku. Drukarki serii TX firmy Mimaki oferują osiem tuszy: (CMYK) plus jasny cyjan, jasna magenta, niebieski i zielony. DuPont oferuje ten sam zestaw kolorów, ale dodaje także opcje użycia pomarańczowego i czerwonego (zarówno dla urządzeń Mimaki, jak i własnych drukarek).
Uwaga: Nadruk na jedwabiu będzie miał wyrazistsze kolory, gdy zastosuje się tusze oparte na barwnikach kwasowych. Jedwab akceptuje także tusze reaktywne, które są bardziej odporne na promieniowanie UV, lecz mają mniej żywe barwy. Barwniki kwasowe są też przeważnie stosowane w przypadku skóry. Trzeba pamiętać, że w procesie wykończeniowym skóry przed wykonaniem druku nie mogą być użyte żadne elementy sklejające czy silikony. Tusze pigmentowe mogą być użyte do druku na każdej tkaninie, ale najczęściej są stosowane do zadruku bawełny i mieszanek bawełnianych.
Wszystkie tkaniny muszą być wcześniej specjalnie obrabiane, aby kontrolować krwawienie barwników i ułatwić im reakcję z włóknami podczas procesu parowania. Nadmiar barwnika, składniki chemiczne stosowane w procesie obróbki i produkty uboczne reakcji barwników z tkaniną muszą następnie zostać wymyte. Proces mycia po parowaniu i stosowane chemikalia są bardzo istotne dla ostatecznej jakości druku. Zabezpieczają one tkaninę przed ponownym naniesieniem nieprzereagowanych barwników, które mogą być powodem występowania zamazanych kolorów i brudnej bieli.
„Suche parowanie” musi być przeprowadzane bardzo ostrożnie, aby uniknąć krwawienia barwników podczas tego procesu.
Mimo tak dużej ilości ograniczeń drukarze drukujący na jedwabiu coraz częściej stosują technologię inkjet – szczególnie drukarki Mimaki z tuszami na bazie barwników kwasowych – jako proces uzupełniający w stosunku do druku sitowego. Wspomniano już poprzednio, że pigmenty mogą być stosowane na każdym typie tkanin. Z drugiej strony jednak pigmenty rzadko zapewniają właściwe wykończenie pożądane w tych tkaninach.
Na podstawie „Digital Graphics” nr 6/2007 opracował TG
