Z dniem 1 stycznia 2002 r. weszły w życie dwie nowe ustawy dotyczšce opakowań i odpadów opakowaniowych, które wniosły nowš jakoć do działalnoci firm wielu branż, w tym firm poligraficznych, a także nałożyły na nie nowe obowišzki. Chodzi tu o ustawy ăO opakowaniach i odpadach opakowaniowychÓ oraz ăO obowišzkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowejÓ z 11 maja 2001 r. (Dz. U. nr 63, poz. 638 i 639).
Co warto wiedzieć w zwišzku z wprowadzeniem tych aktów prawnych?
Obowišzki producentów, importerów i eksporterów opakowań
Muszš oni zadbać, by:
Ľ objętoć i masa opakowań były ograniczone do niezbędnego minimum wymaganego do spełnienia ich funkcji;
Ľ opakowania były projektowane i wykonywane w sposób umożliwiajšcy ich wielokrotny użytek i póniejszy recykling, a jeżeli nie jest to możliwe, to przynajmniej recykling lub innš formę odzysku;
Ľ opakowania zawierały możliwie najmniejszš iloć substancji stwarzajšcych zagrożenie dla życia czy zdrowia ludzi lub dla rodowiska. (Maksymalna suma zawartoci ołowiu, kadmu, rtęci i chromu szeciowartociowego w opakowaniu nie może przekraczać 100 mg/kg).
- Producenci i importerzy opakowań majš też obowišzek ich znakowania (chyba że rodzaj opakowania tego nie wymaga), tak by zawierały informację na temat rodzaju materiałów wykorzystanych do produkcji opakowania, możliwoci wielokrotnego użytku i przydatnoci opakowania do recyklingu. Oznakowanie powinno być umieszczone na opakowaniu lub naklejonej na nim etykiecie, a jeli rozmiary opakowania na to nie pozwalajš, na dołšczonej do niego informacji. Oznakowanie powinno być wyrane, widoczne i czytelne oraz powinno zachowywać trwałoć również po otwarciu opakowania.
Rodzaje opakowań podlegajšcych oznakowaniu oraz wzory oznaczeń sš okrelone w rozporzšdzeniu przez ministra rodowiska.
- Producenci, importerzy i eksporterzy opakowań sš zobowišzani do składania odpowiedniemu marszałkowi województwa rocznego sprawozdania o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy i wywiezionych za granicę opakowań według rodzaju materiałów, z jakich zostały one wykonane z wyszczególnieniem opakowań wielokrotnego użytku oraz ograniczeń zawartoci metali ciężkich. Sprawozdanie takie musi być złożone do 31 marca za ubiegły rok kalendarzowy, a dokumenty, na podstawie których sprawozdanie zostało sporzšdzone, należy przechowywać przez 5 lat.
Obowišzki producentów, importerów i eksporterów produktów w opakowaniach
Przedsiębiorca ma obowišzek zapewnienia odzysku, a w szczególnoci recyklingu odpadów opakowaniowych w okrelonych ilociach. Do roku 2007 trwa okres przejciowy w dostosowywaniu naszych przepisów proekologicznych do poziomu Unii Europejskiej. Wymagane poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych w tych latach będš się więc stopniowo zwiększały. Przykładowo opakowania z papieru i tektury powinny w kolejnych latach być poddane recyklingowi w następujšcym procencie:
2002 r. Đ 37%; 2003 r. Đ 38%; 2004 r. Đ 39%; 2005 r. Đ 42%; 2006 r. Đ 45%; 2007 r. Đ 48% (szczegółowa tabela, przedstawiajšca rodzaje opakowań i odpowiadajšce im wymagane poziomy recyklingu w kolejnych latach, znajduje się w Rozporzšdzeniu Rady Ministrów Đ Dz.U. nr 69, poz. 719 z dn. 6 lipca 2001 r.).
- Producent i importer substancji chemicznych bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla rodowiska sš zobowišzani do:
Ľ ustalenia wysokoci kaucji na opakowania jednostkowe tych substancji (nie mniejsza niż 10% i nie większa niż 30% wartoci produktu),
Ľ odebrania na własny koszt od sprzedawcy opakowań wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych po tych substancjach,
Ľ przyjęcia opakowań wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych po tych substancjach oraz zwrotu pobranej kaucji w przypadkach, gdy sprzedawca zakończył działalnoć,
Ľ posiadania zezwolenia na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych po tych substancjach.
Obowišzek odzysku i recyklingu odpadów może być spełniany przez przedsiębiorców samodzielnie lub za porednictwem tzw. organizacji odzysku, wiadczšcych usługi w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych na podstawie odpowiedniej umowy.
Przedsiębiorca lub organizacja odzysku może też zlecić wykonanie poszczególnych czynnoci zwišzanych z odzyskiem czy recyklingiem osobom trzecim.
Warto pamiętać, że by legalnie przejšć obowišzki przedsiębiorcy w zakresie realizacji przepisów ustawy o opłacie produktowej, organizacja odzysku musi spełniać okrelone przez ustawę następujšce warunki:
Ľ musi być to spółka akcyjna o kapitale zakładowym nie mniejszym niż 1 000 000 zł, przy czym kapitał ten musi być wpłacony w całoci przed rejestracjš organizacji i nie może być w jakikolwiek sposób obcišżony,
Ľ firma organizacji musi mieć oznaczenie ăorganizacja odzyskuÓ,
Ľ organizacja ma obowišzek utrzymywania kapitałów własnych w wysokoci co najmniej połowy minimalnego kapitału zakładowego,
Ľ akcje organizacji mogš być wyłšcznie akcjami imiennymi i nie mogš być zamienione na akcje na okaziciela,
Ľ organizacja nie może wydawać akcji o szczególnych uprawnieniach.
Organizacja odzysku ma obowišzek zachowania w tajemnicy informacji przekazywanych jej przez przedsiębiorcę.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalnoć polegajšcš na wytwarzaniu lub imporcie wymienionych w ustawie produktów w opakowaniach, jest zobowišzany bez wezwania zgłosić ten fakt marszałkowi województwa w terminie 30 dni od dnia wejcia w życie ustawy bšd 30 dni od dnia rozpoczęcia takiej działalnoci.
W przypadku likwidacji działalnoci przedsiębiorca zobowišzany jest poinformować o tym marszałka województwa w terminie 14 dni.
Przedsiębiorca ma też obowišzek złożyć marszałkowi województwa do 31 marca roku następnego sprawozdanie roczne o iloci wyprodukowanych i odzyskanych odpadów opakowaniowych z podziałem na poszczególne rodzaje.
Zgodnie z ustawš Ministerstwo rodowiska wydaje odpowiednie formularze do składania opisanych wyżej zgłoszeń i sprawozdań.
Eksporter produktów w opakowaniach zobowišzany jest do składania właciwemu marszałkowi województwa rocznego sprawozdania o masie wywiezionych za granicę opakowań według rodzaju materiału, z jakiego zostały wytworzone, z wyszczególnieniem opakowań wielokrotnego użytku zastosowanych do opakowań eksportowanych produktów w terminie do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy.
Przedsiębiorca lub organizacja odzysku zobowišzani sš do prowadzenia dodatkowej ewidencji umożliwiajšcej ustalenie uzyskanych poziomów odzysku i recyklingu oraz obliczenie opłaty produktowej. Ewidencja taka musi być przechowywana przez 5 lat liczšc od końca roku kalendarzowego, którego dotyczy.
Opłata produktowa
W przypadku nieosišgnięcia wymaganych przez ustawę poziomów odzysku i recyklingu za dany rok przedsiębiorca lub organizacja odzysku będš musiały wnieć opłatę produktowš wyliczanš proporcjonalnie do wielkoci niezrealizowanych poziomów odzysku i recyklingu. Opłata produktowa wnoszona będzie na odrębny rachunek urzędu marszałkowskiego do dnia 31 marca roku następnego po roku, którego dotyczy opłata. Stawki opłaty produktowej sš ogłaszane przez ministra rodowiska najpóniej do 30 wrzenia roku poprzedniego niż rok ich obowišzywania i można je znaleć w Monitorze Rzšdowym.
Przykładowo na rok 2002 dla opakowań z tworzyw sztucznych stawka wynosi 2,5 zł za kg, a dla opakowań z papieru i tektury 0,60 zł za kg.
W przypadku nie wpłacenia w terminie opłaty produktowej marszałek województwa wydaje decyzję, w której okrela zaległoci z tytułu opłaty produktowej wraz z odsetkami oraz nakłada dodatkowš opłatę w wysokoci 50% kwoty niewpłaconej opłaty produktowej.
Niedopełnienie obowišzków okrelonych w ustawie o której mowa karane jest grzywnš, a orzekanie w sprawach o czyny okrelone w ustawie następuje w takim samym trybie jak w sprawach o wykroczenia.
Przedsiębiorcy, którzy w roku 2000 osišgnęli przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych poniżej 500 tys. zł i nie dokonywali do dnia 31 grudnia 2000 r. importu towarów używanych lub odpadów oraz nie osišgnęli wyższego przychodu w latach 2001 i 2002 sš zwolnieni z postanowień ustawy do roku 2004.
Obowišzki sprzedawców i użytkowników produktów opakowaniowych
Sprzedawca opakowanych produktów zobowišzany jest do przekazywania użytkownikom informacji:
Ľ o dostępnych systemach zwrotu, zbiórki i odzysku, w tym recyklingu opakowań,
Ľ o właciwych sposobach postępowania z odpadami opakowaniowymi,
Ľ o znaczeniu oznakowań stosowanych na opakowaniach.
Informacje te powinny być wywieszone w widocznym miejscu.
Sprzedawca substancji chemicznych bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla rodowiska zobowišzany jest do:
Ľ pobierania kaucji za opakowania jednostkowe tych substancji,
Ľ przyjmowania od użytkowników opakowań wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych w celu przekazania ich producentowi lub importerowi i zwrotu kaucji,
Ľ posiadania zezwolenia na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów opakowaniowych po tych substancjach.
Użytkownik wyżej wymienionych substancji zobowišzany jest zwrócić sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpady opakowaniowe po tych substancjach.
***
Gdy mówimy tu o produktach w opakowaniach, chodzi o produkty w opakowaniach z tworzyw sztucznych, z papieru i tektury, a także z tworzyw naturalnych (drewno, tekstylia) oraz innych Đ które w mniejszym stopniu dotyczš czytelników Poligrafiki Đ a których szczegółowy spis znajduje się w załšczniku nr 1 do ustawy ăo obowišzkach przedsiębiorców...Ó. W kolejnych załšcznikach wymienione sš pozostałe produkty, których dotyczy ustawa, jak akumulatory, baterie, urzšdzenia chłodnicze i klimatyzacyjne itd.
Warto też wiedzieć, co w ustawie ăo opakowaniach...Ó rozumie się pod pojęciem opakowania.
Opakowaniami sš wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych.
Opakowania obejmujš:
1) opakowania jednostkowe, służšce do przekazywania produktu użytkownikowi w miejscu zakupu, w tym naczynia jednorazowego użytku;
2) opakowania zbiorcze, zawierajšce wielokrotnoć opakowań jednostkowych, które można zdjšć z produktu bez naruszenia jego cech;
3) opakowania służšce do transportu produktów w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych w celu zapobiegania ich uszkodzeniom, z wyłšczeniem kontenerów do transportu drogowego, kolejowego, wodnego lub lotniczego. MT
