Wilgotnoœć wyrobów papierowych a ich odkształcanie

6 Dec 2016 14:42

Poprzednio omówiono wpływ wilgotnoœci wyrobów papierowych na zmianę ich wymiarów. W niniejszej poradzie opiszę, w jaki sposób wilgotnoœć wyrobów papierowych oddziałuje na ich właœciwoœci przy odkształcaniu. Wilgotnoœć wyrobów papierowych wpływa również na ich właœciwoœci mechaniczne. Najważniejsze z nich Đ kruchoœć, elastycznoœć i plastycznoœć Đ majš największe znaczenie w procesach introligatorskich. Wyroby papierowe o bardzo małej wilgotnoœci sš kruche. Przy zginaniu i innym odkształcaniu łatwo pękajš. W miarę zwiększania wilgotnoœci zmniejsza się ich kruchoœć, zaœ zwiększa elastycznoœć i plastycznoœć. Przy bardzo dużej wilgotnoœci wyroby papierowe osišgajš znacznš plastycznoœć. Każdy wie, co to jest kruchoœć i może sobie wyobrazić, jak będzie się zachowywał materiał kruchy. Trzeba tylko dodać, że wyrób papierowy kruchy nie będzie pękał przy zginaniu na drobne kawałki; pęknięcia będš tylko na jego powierzchni. Większe będš widoczne gołym okiem, ale mogš również powstać bardzo małe spękania powierzchni, widoczne tylko pod mikroskopem, zwane mikropęknięciami. Sš one prawie tak samo groŸne dla właœciwoœci wyrobów papierowych jak widoczne pęknięcia, zmniejszajš bowiem w znacznym stopniu wytrzymałoœć wyrobów papierowych. Przy wielokrotnym zginaniu szybko następuje wtedy powstanie widocznych pęknięć i rozerwanie wyrobu w miejscu zgięcia. Więcej nieporozumień może powstać przy pojmowaniu terminu ăelastycznoœćÓ. Wiele osób myli pojęcie elastycznoœci i małej sztywnoœci. Często mówi się ămateriał elastycznyÓ rozumiejšc to jako synonim słowa ăwiotkiÓ. Niestety, takie pojmowanie terminu ăelastycznyÓ nie jest poprawne. W prawidłowym rozumieniu elastycznym nazywamy taki materiał, który po odkształceniu, a następnie zaprzestaniu tej czynnoœci powróci do dawnego kształtu i wymiarów, a także nie będzie w nim żadnych zmian œwiadczšcych o tym, że uległ odkształcaniu. Powszechnie znanym materiałem elastycznym jest guma. Pojęcie ăplastycznoœćÓ jest na co dzień bardziej znane. Od tego słowa pochodzi materiał zwany plastelinš. Plastelinę można odkształcać, czyli, jak mówimy, formować. Kształt uformowany w niej pozostaje bez zmian. Dlatego też odkształcenie plastyczne znane jest również pod nazwš ăodkształcenie trwałeÓ. Wyroby papierowe przy każdej wilgotnoœci majš w pewnym stopniu właœciwoœci kruche, w pewnym Đ elastyczne oraz plastyczne. Można tylko powiedzieć, że: Ľ przy małej wilgotnoœci wyroby papierowe majš w dużym stopniu właœciwoœci kruche, w małym Đ elastyczne i plastyczne; Ľ przy œredniej wilgotnoœci majš w małym stopniu właœciwoœci kruche, w większym elastyczne i plastyczne; Ľ przy dużej wilgotnoœci majš przede wszystkim właœciwoœci plastyczne, w mniejszym Đ elastyczne, w bardzo małym Đ kruche. Wiele operacji introligatorskich polega na wytworzeniu w wyrobach papierowych odkształceń plastycznych, czyli trwałych. Do operacji tych należš m.in.: złamywanie, przegniatanie (bigowanie), wszystkie rodzaje tłoczenia. W celu uzyskania prawidłowych rezultatów tych operacji introligatorskich wyroby papierowe powinny mieć w jak największym stopniu właœciwoœci plastyczne, czyli możliwie dużš wilgotnoœć. O tym czasem zapominajš zarówno drukarze, jak i introligatorzy. Odpowiedniš wilgotnoœć utrzymujš oni tylko do drukowania offsetowego. A potem, w procesach introligatorskich, gdy wyrób np. przy przegniataniu pęka, to zawsze winna jest jego zła jakoœć. Przeważnie jednak okazuje się, że jakoœć wyrobu papierowego jest dobra, a pękanie spowodowane jest kruchoœciš na skutek zbyt małej wilgotnoœci. Podsumowanie: Wyroby papierowe przy małej wilgotnoœci sš kruche. Przy zwiększeniu wilgotnoœci stajš się mniej kruche, bardziej elastyczne i plastyczne. Przy dużej wilgotnoœci majš znaczne właœciwoœci plastyczne. Wiele operacji introligatorskich wymaga znacznych właœciwoœci plastycznych wyrobów papierowych. Takie operacje powinny być wykonywane przy dużej wilgotnoœci wyrobów papierowych.