Obecny rok jest szczególny pod względem wprowadzanych zmian mających związek z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/62/UE z dnia 8 czerwca 2011 roku w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi – w zakresie zapobiegania wprowadzaniu sfałszowanych wyrobów medycznych i suplementów do legalnego łańcucha dystrybucji, zwanej potocznie „dyrektywą fałszywkową”, która weszła w życie 9 lutego 2019 roku. Podstawowym założeniem tej dyrektywy była ochrona potencjalnego klienta, aby miał pewność, że jest w mniejszym stopniu narażony na zakup produktu sfałszowanego. Dotyczy to nie tylko podrabianych leków, ale także produktów kosmetycznych, żywności czy nawet ubrań. Dlatego oprócz rozwiązań obligatoryjnych warto stosować inne metody utrudniające wprowadzenie na rynek nieoryginalnych produktów lub ułatwiające w znacznym stopniu identyfikację takich produktów.
Obecnie na rynku poligraficznym istnieje kilka sposobów na utrudnienie fałszowania oryginalnych opakowań. Skala tych rozwiązań technologicznych jest dość szeroka (od prostych po zaawansowane). Najniższy poziom zabezpieczeń wykorzystuje proste procesy poligraficzne takie jak: mikrodruk, ukryte elementy rysunku, mikrotłoczenia, mieszane technologie produkcji opakowań. Średni poziom zabezpieczeń wykorzystuje zaawansowane technologie poligraficzne takie jak na przykład specjalne znaczniki wprowadzane do lakierów, fragmenty rysunku widzialne tylko przez specjalne soczewki. Natomiast wysoki stopień zabezpieczeń zapewniają np. chipy identyfikacji częstotliwości radiowej (RFID) wprowadzane do opakowań.
Każdy dodatkowy element graficzny, jak również dodatkowe uszlachetnienie czy modyfikacja sprawiają, że trudniej jest skopiować oryginalny produkt, a tym samym zdecydowanie łatwiejsze może być odróżnienie wersji oryginalnej od podrabianej. Wydaje się, że najprostszym sposobem jest łączenie technik, tak jak na przykład łączenia technologii drukowania offsetowego z drukiem cyfrowym, uszlachetnienia lakierami aplikowanymi podczas pierwotnego druku z lakierami nakładanymi metodą sitodrukową. Pozwala to uzyskać rozwiązania technologiczne trudne do odtworzenia w jednym procesie produkcyjnym, w pełni wykorzystując specyfikę danej technologii. Kolejnym krokiem w celu utrudniania odtworzenia procesu produkcyjnego opakowań jest hot stamping, nanoembossing, cold stamping, jak również wykorzystywanie farb termochromowych zmieniających barwę lub znikających pod wpływem zmian temperatury czy stosowanie mikrodruku jako dodatkowego elementu. Istotne jest, że w normalnych warunkach każde zastosowane zabezpieczenie pozostaje niewidoczne na opakowaniu. Dopiero pod wpływem odpowiednich czynników zewnętrznych wydrukowany element graficzny staje się widoczny.
Bardziej zaawansowane metody wykorzystują użycie farb oraz lakierów (zwanych dalej IR) ze specjalnymi dodatkami w postaci komponentów luminescencyjnych lub komponentów widocznych pod światłem IR. Odpowiednia mieszanka, jak również modyfikacja luminoforów oraz specyficznych dodatków umożliwiających ich detekcję i widoczność w świetle IR pozwoli na stworzenie unikatowego zabezpieczenia. W przypadku lakierów IR określenie SPECYFICZNE nie jest tutaj przypadkowe, ponieważ odnosi się wyłącznie do jednej długości fali (rys. 1).
Tym, co odróżnia lakiery luminescencyjne od lakierów IR, jest efekt świecenia w czasie. W przypadku lakierów luminescencyjnych jest on znacznie krótszy. Wynika to z reakcji chemicznej, w której składnik luminescencyjny „zużywa się” podczas naświetlania lampą UV (rys. 2).
Natomiast w przypadku lakierów IR efekt świecenia jest praktycznie nielimitowany w czasie, ponieważ wynika wyłącznie z reakcji fizycznej, a dokładnie odbicia światła lasera od cząsteczki emitującej barwę.
Tym, co najlepiej charakteryzuje wykrywalność lakieru IR, są łatwość oraz prostota działania. W tym przypadku producent nie musi dokonywać zakupu specjalistycznych urządzeń takich jak spektrofotometry czy też lampy UV, których ceny i gabaryty nie należą do najmniejszych, jak to ma miejsce w przypadku lakierów luminescencyjnych. Jedynym narzędziem detekcji i wizualnej oceny, czy dany przedmiot jest oryginalny, będzie laser IR w postaci urządzenia wielkości długopisu o odpowiedniej długości fali niewidzialnej dla ludzkiego oka. Zastosowanie takiej metody pozwoli w sposób bardzo szybki, a zarazem bezpieczny sprawdzić autentyczność produktu.
Niestety nie da się całkowicie uchronić przed podrabianiem produktów. Można natomiast w bardzo łatwy sposób maksymalnie utrudnić życie fałszerzom. Zastosowanie kombinacji różnych zabezpieczeń stanie się na tyle kosztowne i kłopotliwe dla fałszerzy, że taki proceder będzie mniej opłacalny lub w ogóle nieopłacalny.
Źródło: Laboratorium badawczo-rozwojowe Print Coatings Polska
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
