Z końcem 2020 roku Muzeum Narodowe w Kielcach wydało książkę dr. hab. inż. Wiesława Cetery, prof. UW, pt. „Poligrafia w okresie pandemii. Zapaść i reanimacja polskiego sektora poligraficznego”.
Książka liczy 167 stronic i składa się z trzech wyodrębnionych, poza wstępem, części. Części te to:
– Współczesna polska gospodarka
– Gospodarka vs COVID-19
– The Day After
Monografia jest pierwszym kompleksowym obrazem sektora poligraficznego od roku 1989 do 2020. Na ponad 70 stronicach pierwszej części autor przedstawia fotografię polskiej gospodarki z uwzględnieniem poligrafii i produkcji opakowań. Z perspektywy 30 lat rozwoju poligrafii w III RP wyróżniają się etapy: gwałtownego rozwoju przedsiębiorczości poligraficznej (1989-1995), dojrzałości i stabilizacji sektora (1996-2004), inwestowania i utrwalania przewagi konkurencyjnej (2005-2009), redukcji i restrukturyzacji sektora (od 2010), w którym polska poligrafia powoli dostosowywała się do globalnych zmian popytu na produkty poligraficzne, których większość w najbliższej przyszłości stanowić będą opakowania drukowane. Część tę kończy obszerny rozdział „Rok 2020 – jutro kryzys” podsumowujący stan polskiej gospodarki ze szczególnym uwzględnieniem sektora poligraficznego. Jest to jedyna znana mi taka fotografia stanu polskiej poligrafii w 2020 roku.
Na kolejnych 50 stronicach, w części „Gospodarka vs COVID-19”, autor analizuje wpływ pandemii na życie gospodarcze w Polsce w sektorze poligraficznym. Wiesław Cetera przeprowadza wielopłaszczyznową analizę uwzględniając analizę indeksów giełdowych, koniunkturę sektora oraz diagnozę wpływu pandemii na jego działalność.
Autor zwraca uwagę na złożoność tego procesu. Polski sektor poligraficzny jest nowoczesny. Fundusze europejskie wsparły rozwój technologiczny. Zbudowana została struktura sektora odpowiadająca na zapotrzebowanie rynku z przełomu wieków. Tymczasem świat zmienia się. Cyfryzacja sięgnęła również po rynek poligraficzny. Z jednej strony uruchomiła rozwój cyfrowych technologii druku, z drugiej zaś zmieniła strukturę popytu. Znikają duże nakłady praktycznie wszystkich produktów poligraficznych poza opakowaniami. Niektóre produkty, takie jak gazety i czasopisma, zaczynają praktycznie zanikać pozostawiając wolne moce produkcyjne.
Część trzecia monografii to „The Day After” licząca 12 stronic, w której zakończeniu autor stawia pytanie „I co dalej?” analizując przedtem planowane zmiany w sektorze, proponowane programy pomocowe oraz oczekiwania przedsiębiorców. Monografię kończy bibliografia.
Autor pracuje na bardzo dużej liczbie danych, które zebrał sam oraz w zbieraniu których pomagało mu 12 różnych podmiotów związanych bezpośrednio z szeroko pojętym sektorem poligraficznym. Do obróbki tych danych Wiesław Cetera zastosował m.in. rafinację informacji (big data).
Podsumowując treści zawarte w monografii należy stwierdzić, że nowoczesne technologie i przewaga konkurencyjna wzmocniona niskimi płacami to za mało, aby sprostać zmianom na globalnym rynku.
Nagle świat przyspieszył. Ten moment dramatycznych zmian w sektorze poligraficznym autor zilustrował danymi statystycznymi z okresu bezpośrednio poprzedzającego pandemię i wynikami sektora w jej okresie oraz, co najważniejsze, badaniami niemal 200 przedsiębiorstw poligraficznych. Badania zostały przeprowadzone na początku i w drugim kwartale roku 2020.
Epidemia spowodowała, że życie gospodarcze w znaczącej części przesunęło się w stronę przestrzeni wirtualnej. Tym samym przed poligrafią pojawiły się nowe wyzwania. Czas na zmiany. Zatem zmiany są integralnym elementem kryzysu – pisze autor – doświadczenia związane z COVID-19 będą zapewne bolesne i odczuwane przez kilka lat. Chodzi przy tym nie tylko o konsekwencje „zatrzymania” gospodarki, lecz także o istotne zmiany technologiczne, organizacyjne i marketingowe, których wprowadzenie przyspieszył ów proces. W przypadku poligrafii rozwój mediów elektronicznych i cyfrowych kanałów dystrybucji jest ważnym, ale niejedynym imperatywem zmian. Autor w wyniku przeprowadzonych badań i opinii ekspertów prognozuje kierunki oraz siły zmian: średnie prognozy dotyczące popytu wskazują na 43 proc. zmniejszenie zapotrzebowania na druk gazet oraz 30 proc. spadek zamówień na druk magazynów i reklamy drukowanej.
Dotyczy to również druków manipulacyjnych, reklamy zewnętrznej i książek – odpowiednio: 21, 19 i 18 proc. Natomiast na wzrost zapotrzebowania może liczyć produkcja opakowań.
„Poligrafia w okresie pandemii” jest analitycznym obrazem sektora poligraficznego wskazującym nie tylko na stan obecny, ale również identyfikującym procesy zmian i trendy dalszego rozwoju. Przeżyje ten, kto pierwszy zagospodaruje pojawiające się nisze popytowe.
W monografii omówiono również programy pomocowe w okresie pandemii dla sektora poligraficznego. I w tym sektorze trwa walka o przeżycie tym trudniejsza, że właśnie w nim zachodzą obecnie diametralne zmiany wymagające inwestycji oraz zmian organizacyjnych.
Podsumowując: przedstawiona powyżej monografia to pierwsze analityczne opisanie polskiego sektora poligraficznego. Monografia będzie przydatna dla prowadzących działalność poligraficzną i skłania do refleksji na temat przyszłości branży.
Z pracą dr. hab. inż. Wiesława Cetery prof. UW powinno się zapoznać jak najszersze grono przedsiębiorców sektora poligraficznego. Mam nadzieję, że osobiste wnioski z lektury tego dzieła pozwolą na łagodniejsze przetrwanie czekającego nas kryzysu.
Stefan Jakucewicz
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
