Pięć lat temu można było wybaczyć szefom firm poligraficznych sceptyczne podejście do
wielkoformatowego druku atramentowego. Była to wówczas stosunkowo nowa technologia, nieznana na rynku i lansowana szczególnie przez nowych, a co za tym idzie niesprawdzonych, dostawców. Obecnie jednak wielkoformatowy druk atramentowy zadomowił się już na rynku i cieszy się coraz większą popularnością wśród dostawców. Także oferta produktów jest coraz bogatsza, a nawet pojawił się rynek sprzętu używanego. W związku z tym komercyjne drukarnie zaczęły zdawać sobie sprawę, że cyfrowy druk wielkoformatowy oferuje znaczny potencjał zarówno kreatywny, jak i biznesowy.
Druk wielkoformatowy, zwłaszcza druk bezpośrednio na sztywnych materiałach, to okazja do poszerzenia oferty firmy przez dodanie uzupełniających usług, które jednocześnie gwarantują wysoki zysk. Firmy, które zdecydowały się na wprowadzenie tej technologii do swojej oferty, tylko na tym zyskały, ponieważ oferują swoim klientom szerszy wachlarz produktów w jednym miejscu, a klienci doceniają możliwość współpracy z jednym dostawcą bez względu na rodzaj materiału wykorzystywanego w kampanii reklamowej.
W przeszłości produkowanie znaków wielkoformatowych oraz grafiki przeznaczonej dla wystaw i punktów sprzedaży wymagało zastosowania tradycyjnych drukarek analogowych oraz pracochłonnych procedur, co nie było opłacalne dla firm poligraficznych, które oferowały głównie usługi druku offsetowego. Jednakże sześć lat temu sytuacja ta uległa zmianie wraz z wprowadzeniem wielkoformatowych płaskich drukarek cyfrowych, drukujących w technologii atramentowej. Umożliwiły one wysokiej jakości druk bezpośrednio na sztywnym materiale przy zastosowaniu atramentu pigmentowego UV. Urządzenia te mogą stanowić jeden z systemów drukujących wykorzystywanych w sieci i nie wymagają dużej ilości urządzeń wspomagających podawanie, wykańczanie czy wyklejanie, dzięki czemu firmy mogą przyjmować zamówienia na druk, których wcześniej nie mogły brać pod uwagę.
Plakaty wielkoformatowe, grafika reklamowa w punktach handlowych, druk na blachach stalowych, kartach plastikowych, kliszy fotograficznej czy imitacji płótna to przykłady prac, które pozwoliły firmom poligraficznym poszerzyć grono obsługiwanych mediów – i to dosłownie!
Na czym polega różnica?
Druk atramentowy to nieuderzeniowa technologia drukowania, którą można podzielić na dwie główne kategorie: continuous inkjet (technologia ciągłego natryskiwania atramentu) oraz drop on demand (kropla na żądanie). Technologia ciągłego natryskiwania atramentu ma dłuższy rodowód. Choć szybkość drukowania jest duża, to jakość druków jest raczej niska, a kolorystyka atramentu ograniczona i dlatego technologię tę stosuje się najczęściej do umieszczania daty lub kodowania. Niektórzy producenci stosują ją w metkownicach oraz urządzeniach stemplujących, choć w przeszłości były to zwykle urządzenia monochromatyczne. Wybór atramentu jest dość ograniczony, przy czym są to atramenty wytwarzane na bazie rozpuszczalnika i oleju, natryskiwane zwykle bezpośrednio na papier.
Najbardziej znanym przykładem druku w technologii kropli na żądanie jest drukarka nabiurkowa, którą można znaleźć w każdym biurze. Urządzenia te można podzielić na trzy kategorie ze względu na wykorzystywaną technologię drukowania: termiczne, piezoelektryczne lub ciągłego natryskiwania atramentu. Technologia kropli na żądanie cieszy się ogromnym powodzeniem i pozwala na wysokiej jakości natrysk atramentu na chłonny papier przy bardzo niskim koszcie. Jednak stosowane atramenty to po prostu roztwór wody i barwnika, przez co nie nadają się do większości zastosowań na skalę przemysłową.
W większości zastosowań komercyjnych i przemysłowych używana jest piezoelektryczna technologia wielkoformatowego druku atramentowego. Pojawienie się technologii piezo stanowiło istotny przełom. Element piezoelektryczny (PZT) odkształca się w kontrolowany sposób pod wpływem działania pola elektrycznego. Proces ten pozwala na wypchnięcie z dyszy wymaganej ilości atramentu. Ilość ta jest bardzo dokładna i przewidywalna, a głowice piezo mają dość długą trwałość, szczególnie przy odpowiedniej konserwacji. W drukarkach z głowicami piezoelektrycznymi można stosować zarówno atrament pigmentowy UV, solwentowy, jak i olejowy, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie druku o bardzo wysokiej jakości. Jest to najbardziej elastyczna z dostępnych opcji druku cyfrowego i ma największy wpływ na ogromny rozwój druku wielkoformatowego. Prędkość natryskiwania jest co prawda niższa niż w przypadku ciągłego natryskiwania, ale wzrasta wraz z rozwojem tej technologii i oczekuje się, że w przyszłości będzie coraz wyższa.
Jak sama nazwa wskazuje, technologia atramentowa inkjet polega na natryskiwaniu atramentu za pomocą głowic na wybrane podłoże. Dysze drukarki atramentowej są cieńsze od ludzkiego włosa, a jednak każda z nich musi działać z maksymalną dokładnością. Przykładowo drukarka atramentowa, która ma zadrukować taśmę CMYK o szerokości 1 m z prędkością 60 m/min, przy rozdzielczości 600x600 będzie wymagała jednoczesnej pracy niemal 100 tys. dysz i natryskiwania ponad 2 mld kropli na sekundę.
Do dostawców głowic należą firmy takie jak: Xaar, Spectra, Konica Minolta, Aprion oraz PicoJet. Główni dostawcy zwiększają dokładność produkcji, a także wydajność, co pozwoli na obniżanie kosztów produkcji. Jednocześnie producenci są zainteresowani rozszerzeniem technologii tak, aby obejmowała ona różnorodne głowice do natryskiwania kropel, zdolność do natryskiwania mniejszych kropel oraz wyższą prędkość natryskiwania. Także technologia piezo, choć obecnie jeszcze w powijakach, charakteryzuje się szybkim rozwojem.
Głowice są montowane w drukarkach z już zintegrowanymi procesami produkcyjnymi, co umożliwia ich produkcję przez dostawców drukarek atramentowych takich jak: Inca Digital Printers, Durst, EFI (Vutek), NUR, Gandi, HP Scitex czy Zund.
Na rynku funkcjonuje około 30 producentów przemysłowych drukarek atramentowych, a liczba ta rośnie w miarę, jak inwestorzy zdają sobie sprawę z potencjału wzrostowego tego segmentu. Wybór atramentów jest coraz większy, a koszt produktów maleje. W miarę stabilizowania się technologii urządzenia te nie są już postrzegane jako ekskluzywny sprzęt dla technologicznie zaawansowanych podmiotów, ale jako standardowe wyposażenie i realistyczna oferta dla różnych firm.
Atrakcyjność płaskich wielkoformatowych drukarek atramentowych polega na możliwości drukowania obiektów o wysokiej wartości (nawet trójwymiarowych – druk 3D), wydruku niskonakładowego o konkurencyjnej cenie, a także możliwości zadrukowywania różnorodnych nośników bez potrzeby późniejszego wyklejania. Zastosowanie technologii natryskiwania kropli na żądanie w drukarkach atramentowych piezo oferuje użytkownikom wiele korzyści: jest to technologia łatwa w użyciu, pozwalająca na druk wysokiej jakości, a także druk niskonakładowy (nawet tylko jednej sztuki) po konkurencyjnej cenie.
Zastanawiając się nad inwestycją w druk wielkoformatowy trzeba dokonać wyboru drukarki z płaskim łożem lub drukarki w systemie „z rolki na rolkę” (roll to roll). Drukarki płaskie wykorzystują powierzchnie poziome – statyczne lub ruchome, gdzie materiał przeznaczony do zadruku jest zwykle przytrzymywany w pozycji za pomocą próżni. Drukarki takie oferują użytkownikowi możliwość bezpośredniego zadruku podłoża, bez potrzeby wyklejania, którego wymagają drukarki rolkowe (termiczne).
Drukarki w systemie „z rolki na rolkę”, które tradycyjnie były drukarkami solwentowymi, oferują możliwość zadrukowywania elastycznego materiału dowolnej długości z rolki, a także materiału sztywnego, który można załadować do drukarki. Dokładność płaskiej drukarki jest jednak korzystniejsza dla jakości druku ze względu na mniej problemowe nanoszenie tuszu na dany materiał. Drukarki rolkowe są często narażone na problemy z podawaniem materiału. Większość drukarek płaskich umożliwia dokładny druk dwustronny i obsługuje system numerów identyfikacyjnych (PIN) w celu rejestracji użytkownika.
Drukarki wielkoformatowe zajmują mniej miejsca niż drukarki tradycyjne, a niektóre modele oferują możliwość weryfikacji jakości druku w czasie drukowania. Zakres materiałów obsługiwanych przez cyfrowe drukarki atramentowe jest bardzo szeroki, a obecnie wielu użytkowników tworzy niszowe rynki wykorzystując tę technologię do drukowania na szkle, drewnie, ceramice oraz do druku soczewkowego. Drukarki atramentowe doskonale nadają się do druku soczewkowego pod warunkiem zastosowania właściwego urządzenia – powinno ono być niezwykle precyzyjne. Wymagane są też pewne umiejętności podczas przygotowania do druku.
Prędkości drukowania są zróżnicowane i w najwyższym przedziale sięgają 160 m2/h. Taka prędkość jest dużo trudniejsza do zdefiniowania niż mogłoby się wydawać. Aby to lepiej zrozumieć, trzeba dokładnie znać jakość druku uzyskiwaną przy maksymalnej prędkości. Wszystkie drukarki atramentowe, bez względu na producenta, drukują z większą jakością przy niższej prędkości; żadna nie jest w stanie drukować z najwyższą prędkością przy jednoczesnym zachowaniu najwyższej jakości druku.
W przypadku drukarek atramentowych koszt wydruku jednej kopii jest dokładnie taki sam jak 500 kopii, ponieważ po zakończeniu ripowania pliku może on być drukowany na żądanie w dowolnym momencie bez skomplikowanych wymogów przygotowania druku i – tak jak w przypadku każdego procesu cyfrowego – możliwe jest dodawanie różnych informacji oraz różnicowanie poszczególnych wydruków według potrzeb odbiorcy. Część producentów oferuje także systemy obsługi materiałów, które umożliwiają dodatkowe zwiększenie szybkości druku wielokrotnego. Druk wielokrotny jest prosty na drukarce z płaskim łożem przy wykorzystaniu konfiguracji RIP, co pozwala maksymalizować obszar zadruku.
Większość atramentowych drukarek wielkoformatowych wciąż oferuje druk tylko w czterech kolorach, przy czym są już dostępne opcje sześciu kolorów, ośmiu kolorów i koloru białego, co sprawia, że zakres możliwych zastosowań druku i materiałów staje się coraz większy. Wiodący producenci urządzeń badają możliwości nowych zastosowań, działając w ścisłej współpracy z użytkownikami oraz przeznaczając ogromne budżety na finansowanie badań i rozwoju.
Najtrudniejsze jest uzyskanie odpowiedniej jakości druku. Przy zastosowaniu dokładnych głowic, gdzie większość dysz natryskuje atrament, niezwykle istotne jest optymalne ustawienie aplikatora tuszu, a także zapewnienie stabilności urządzenia w celu zminimalizowania wibracji lub poruszeń. Wszelka, najmniejsza nawet usterka bądź niedokładność tych elementów odbije się na jakości wydruku. Poszczególni producenci opracowują z różnym sukcesem techniki i procedury, których celem jest wyeliminowanie tych problemów.
Niektórzy producenci drukarek próbują określać jakość druku za pomocą rozdzielczości dpi (liczba punktów na cal), jednak nie jest to prawdziwy miernik jakości druku. Rozdzielczość drukarki, która nie jest zupełnie bez znaczenia, nie stanowi wskaźnika zdolności rozdzielczej drukarki, a to właśnie zdolność rozdzielcza drukarki określa możliwość odwzorowywania szczegółów przez drukarkę atramentową.
Często nowe rozwiązania w technologii atramentowej sprowadzają się nie tyle do innowacji w konstrukcji samych drukarek, co do ewolucji metod wytwarzania atramentu. Atramenty stosowane w druku cyfrowym są zwykle dużo droższe w produkcji niż atramenty tradycyjne ze względu m.in. na wysoki koszt procesów technologicznychi przygotowania roztworu (np. rozrzedzenie pigmentu). Z czasem, w miarę wzrostu produkcji, ceny te będą się obniżać.
W celu zwiększenia skuteczności i elastyczności swojej oferty kupujący będą coraz częściej uzupełniać już posiadany park urządzeń, np. do sitodruku, dodatkowo o jedną lub więcej drukarek atramentowych. Maksymalne korzyści można uzyskać przy wydruku dużych ilości koloru białego, metalicznego albo przy wypełnianiu kolorem po cyfrowym wydruku pliku lub przed nim.
Wydruk pełnych kolorów powinien być możliwy bez ograniczeń. Drukarka atramentowa powinna umożliwiać wydruk kolorów o odpowiedniej głębi i natężeniu dla danego zlecenia, a także wybór potrzebnych barw. W celu zagwarantowania takiego samego wyniku końcowego wszelkie wydruki testowe na danym urządzeniu powinny się odbywać z zastosowaniem tego samego rodzaju podłoża, które zostanie użyte przy realizacji konkretnego projektu. Technologia atramentowa zapewnia możliwość drukowania na nieskończonej liczbie materiałów, a producenci wciąż prowadzą testy i eksperymenty z kolejnymi zastosowaniami. Do takich potencjalnych materiałów należą: papier i karton, drewno, różne rodzaje tkanin, elastyczny i sztywny plastik, a nawet płytki podłogowe. Przykłady druku w technologii atramentowej pokazano na żółtku smażonego jaja, a także na skrzydle motyla, choć uważa się, że komercyjne zastosowania są ograniczone. Nietrudno stwierdzić, że obecnie kluczowe rynki dla tej technologii to różnego rodzaju wystawy i formy znakowania, jednak różnorodność wykorzystywanych materiałów jest niezwykła, dzięki czemu w przyszłości technologia ta będzie spełniała nowe zapotrzebowania, które powstaną w dziedzinie druku na opakowaniach, odzieży, tkaninach tapicerskich, artykułach ceramicznych, artykułach konsumpcyjnych czy też w dziedzinie druków zabezpieczonych.
Wielkoformatowy druk atramentowy niewątpliwie otwiera wiele możliwości przed firmami poligraficznymi. Warto przyjrzeć się wzrostowi sprzedaży drukarek płaskich w ciągu ostatnich kilku lat: z 1468 sztuk w roku 2004 do ponad 4787 w roku 2007, przy prognozowanej liczbie 11 000 urządzeń do roku 2009 (źródło: Info Trends/CAP Ventures). Nie jest to już wyłącznie domena specjalistycznych drukarń. Kilka firm już odnosi korzyści z wprowadzenia tej technologii do swojej oferty – niebawem do tej grupy dołączy wielu innych przedsiębiorców.
