Tegoroczne 15. jubileuszowe Targi Książki w Krakowie, odbywające się w dniach 3-6 listopada, zakończyły się kolejnymi rekordowymi wynikami. Imprezę odwiedziło blisko 35 tys. osób, a uczestniczyło w niej 539 wydawców i ponad 400 autorów. Świadczy to o potężnej sile przyciągania: przede wszystkim książek, bogatego programu jubileuszowej edycji Targów liczącego ponad 1000 godzin oraz samego miasta.
Kraków jest niejako naturalnym miejscem dla Targów Książki. To tu powstały pierwsze oficyny wydawnicze, pierwsze drukarnie i domy książki – mówił obecny na otwarciu Targów prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
Zadziałała także magia znanych nazwisk. Targi odwiedzili m.in.: prof. Władysław Bartoszewski, Wojciech Cejrowski, Manuela Gretkowska, Katarzyna Grochola, Julia Hartwig, Wojciech Kuczok, Graham Masterton, Marian Pilot.
Dotarły także znane osobistości, aktorzy, dziennikarze, jak: Rafał Bryndal, Katarzyna Cichopek, Kora Jackowska, Tomasz Kammel, Wojciech Mann, Krzysztof Materna, Marcin Meller.
W sobotę w samo południe cała hala przeczytała chóralnie wiersz Czesława Miłosza „Ale książki”. Kilka tysięcy zwiedzających na znak dany przez lektora Piotra Kraśko zatrzymało się, by wspólnie przeczytać tekst noblisty i zaakcentować w ten sposób Rok Miłosza na Targach w Krakowie.
Podczas Targów rozstrzygnięto szereg konkursów wydawniczych.
Ważnym wydarzeniem pierwszego dnia Targów było wręczenie nagrody im. Jana Długosza prof. Hannie Świdzie-Ziembie za książkę „Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii”.
Podczas targów miał też miejsce finał konkursu Edycja 2011 (patrz tinta). Wybrano również „Audiobook roku”, do którego nominowano prawie 60 tytułów.
Tradycyjnie także podczas krakowskich Targów Książki podano wyniki rankingów na najlepszą drukarnię dziełową organizowanych przez magazyn „Wydawca” oraz „Magazyn Literacki KSIĄŻKI”. Wyniki te opublikowaliśmy w numerze listopadowym Poligrafiki; przypomnijmy, że w obydwu rankingach zwyciężyła drukarnia Abedik.
Biblioteka Analiz wspólnie z „Magazynem Literackim KSIĄŻKI” przygotowały także prezentację kolejnej edycji 5-tomowego wydania „Rynek książki w Polsce”. Po raz pierwszy wydawnictwo to ukazało się w twardej oprawie (druk w Czechach, CPI Moravia Books), co jednak – jak podkreślano – nie miało wpływu na cenę. Tom „Poligrafia” opracował Bernard Jóźwiak, natomiast współautorem tomu „Papier” jest Stefan Jakucewicz.
Prezentacji towarzyszyła interesująca dyskusja dotycząca bieżących problemów rynku książki w Polsce moderowana przez Łukasza Gołębiewskiego. Wzięli w niej udział Grażyna Szarszewska (kandydująca, a następnego dnia wybrana przez Walne Zgromadzenie na prezesa Polskiej Izby Książki) oraz przedstawiciele dużych hurtowni książek. O aktualności i powadze tematu świadczyła pełna sala, w której zajęte były także wszystkie miejsca stojące. Jak poinformowano, I półrocze 2011 było dla rynku książki bardzo słabe, na co złożyły się różne czynniki, m.in. wprowadzony 5-proc. VAT na książki, ale także brak bestsellerów takich jak swego czasu „Harry Potter”. Według danych księgarzy nastąpił 20-proc. spadek sprzedaży (licząc rok do roku); to widoczny syndrom kryzysu. W II półroczu nastąpiło ożywienie związane m.in. z sezonem podręcznikowym, jednak zdaniem fachowców nie wyrówna ono wspomnianego spadku. Niepokój branży budzi fakt coraz mniejszego czytelnictwa, zwłaszcza papierowych wydań zarówno czasopism, jak i książek; problem ten dotyczy zresztą całej Europy. Czytelników, głównie młodych, odbierają drukowi tradycyjnemu Internet oraz aplikacje na urządzenia mobilne.
Grażyna Szarszewska podkreślała, że chociaż branża wydawnicza przeżyła już
kilka kryzysów, to obecny jest inny niż dotychczasowe, ponieważ związane z nim problemy są innej jakości. Rzeczywistość zmienia się radykalnie – jest to rewolucja porównywalna z rewolucją Gutenberga. Gwałtownie zmieniają się nośniki, a dostosowanie się do tego trendu wymaga od wydawców kreatywności i mobilności. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że młodzi użytkownicy są przyzwyczajeni do darmowego dostępu do interesujących ich treści. Ten rok był trudny, ale co dalej? – pytała G. Szarszewska. Czy oznacza to początek nowego trwałego trendu?
Przedstawiciele hurtowni uspokajali, że według ich rozeznania rok 2012 będzie lepszy. Zwracali jednak uwagę na zjawisko nadprodukcji realizowanej przez wydawców. Jeśli chodzi o sprzedaż podręczników, w sezonie była zadowalająca, jednak obecnie spadła i jest gorzej niż rok temu. Oznaką kryzysu jest bardzo duża sprzedaż podręczników używanych. Generalnie stwierdzono, że rynek książki, a zwłaszcza podręczników, jest totalnie rozregulowany, głównie z powodu sprzedaży internetowej. Zwracano też uwagę, że rynek CD w Polsce rośnie w tempie ok. 15 proc. rocznie. Jednakże zgodzono się, że wejście książki cyfrowej zastępującej tradycyjną jeszcze trochę potrwa i prawdopodobnie jako pierwsza ofiarą technologii cyfrowych padnie drukowana gazeta. Mowa była też o tym, że rentowność sektora poligraficznego jest coraz niższa i najpewniej trzeba będzie więcej płacić za usługi poligraficzne.
W ramach dyskusji Jerzy Kozłowski, prezes Wydawnictw Komunikacji i Łączności podkreślał, że od roku 2008 corocznie spada sprzedaż książek technicznych. Natomiast obserwując portal Chomikuj.pl zauważył mnóstwo wejść dotyczących także wydawanych przez jego oficynę tytułów. Apelował o ukrócenie procederu piractwa, ponieważ spowoduje on, że rynek wydawniczy i poligraficzny zamrze. Zgłosił także –jak to ujął – pretensje do wydawcy, który druk pozycji traktującej o polskim rynku książki (a także poligrafii) zlecił drukarni w Czechach.
Na ten zarzut przedstawiciel CPI Moravia Books, Paweł Sławatycki odpowiedział przypominając, że rynek jest otwarty, a polskie drukarnie także wykonują prace na eksport.
Nieliczne polskie drukarnie miały stoiska na targach, m.in. Opolgraf oraz drukarnia Skleniarz, która niedawno ukończyła budowę nowej siedziby. Ze stoiskiem wystąpiła też CPI Moravia Books.
W ramach Salonu Nowych Mediów, gdzie prezentowano ofertę związaną z rynkiem publikacji cyfrowych, w tym e-booki, audiobooki, czytniki, tablety, iPady itp., znalazło się miejsce także dla drukarń cyfrowych.
Znana jako jeden z pionierów tej technologii drukarnia Sowa w partnerstwie z firmami Konica Minolta oraz Europapier-Impap pod hasłem „Kolorowa rewolucja cenowa” prezentowała druk kolorowych książek na maszynie bizhub C8000. Oferowano możliwość bezpłatnego wydrukowania takiej książki, także na bazie wcześniej przygotowanych przez klientów plików dostarczonych na stoisko lub przesłanych mailem. Każdego dnia w południe odbywały się pokazy druku, którym towarzyszyły prelekcje na temat technologii oraz prezentacja podłoży do kolorowego druku cyfrowego.
Debiutantem na Targach Książki była krakowska drukarnia Alnus. Istniejąca od końca lat 90. XX w. i początkowo stosująca jedynie technologię offsetową (dotychczas w jej parku maszynowym znajdowały się dwie półformatowe maszyny offsetowe), postanowiła zainwestować także w druk cyfrowy. Kolejne okresy działalności w związku z rosnącą liczbą zamówień oraz wzrostem wymagań klientów wymogły na nas wymianę maszyn na nowoczesne urządzenia poligraficzne – wyjaśniał przedstawiciel drukarni Alnus, Krzysztof Śmiałek dodając, że w ciągu ostatniego roku drukarnia zainwestowała w maszyny do druku cyfrowego oraz unowocześnienie introligatorni blisko 3 mln zł. Targi Książki w Krakowie były okazją do pokazania wydawcom naszych maszyn do druku książek w niskich i średnich nakładach – kontynuował Krzysztof Śmiałek. – Posiadamy dwa urządzenia Océ VarioPrint 6160, w tym jedna z maszyn z podajnikiem w formacie B3 (w Polsce są tylko dwa takie podajniki). W opinii fachowców są to najlepsze na rynku maszyny produkcyjne. Kolorowy druk cyfrowy wykonujemy na 7-kolorowej maszynie HP Indigo 5500, która pozwala na druk personalizowanych materiałów, średnich i małych nakładów, przy offsetowej jakości druku z liniaturą do 230 lpi. Główne aplikacje to: broszury, wizytówki, kartki, fotoalbumy, kalendarze, opakowania na CD, koperty, teczki, reprodukcje, fotografia artystyczna – gadżety personalizowane oraz okładki książek, których środki drukujemy na wspomnianych Océ VarioPrint.
Ten kierunek – uzupełnianie oferty druku offsetowego drukiem cyfrowym – jest coraz powszechniejszy i wydaje się jak najbardziej słuszny.
Warto wspomnieć, że drugiego dnia targów Sekcja Poligrafów SIMP oraz magazyn „Wydawca” zorganizowali seminarium „Nowe technologie dla wydawnictw” poświęcone drukowi cyfrowemu, które cieszyło się sporym zainteresowaniem.
Tradycyjnie już swoje stoiska mieli najwięksi dystrybutorzy papieru dla wydawnictw. Targowa oferta firmy Map Polska obejmowała: papier objętościowy Ecco-Book, papiery makulaturowe do celów wydawniczych, papiery powlekane drzewne do drukowania książek oraz papiery ozdobne na okładki, wyklejki i obwoluty.
Firma Zing prezentowała znane na rynku od lat papiery wolumenowe niepigmentowane oraz pigmentowane, a także papiery powlekane drzewne i bezdrzewne oraz różnorodne materiały do oprawy książek. „Targową” nowością były okleiny introligatorskie Imitlin i Poliwrap, wprowadzone do oferty przed kilkoma tygodniami. Dużym zainteresowaniem cieszyły się także materiały referencyjne przygotowane na specjalnych rodzajach papieru powlekanego Hello. Zaprezentowana została też odświeżona oferta papierów z recyklingu Revive.
Zing był również partnerem Targów w Krakowie podczas organizacji bankietu targowego, tradycyjnie odbywającego się w piątkowy targowy wieczór (tym razem w Fortach Kleparz).
Kilka firm prezentowało na stoiskach materiały introligatorskie do produkcji książek, wśród nich firma Scorpio.
Finał konkursu „Edycja” 2011
W konkursie na książkę edytorsko doskonałą organizowanym przez magazyn „Wydawca” i Arctic Paper Polska zwyciężyła „Pomarańczowa alternatywa – happeningiem w komunizm”, która ukazała się nakładem Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Szatę graficzną przygotował Kuba Sowiński.
Doceniliśmy oszczędność wizualną i świeżość pomysłów. W tej książce jest kilka bardzo ciekawych drobiazgów, np. ilustracje są wkładane osobno, zostały wydrukowane na innym papierze i w innym formacie. To coś oddzielnego, a zarazem integralnego z książką – tłumaczył werdykt jury pod przewodnictwem Andrzeja Tomaszewskiego redaktor naczelny „Wydawcy” Andrzej Palacz.
