Odszedł Adrian Frutiger – guru typografii i komunikacji wizualnej

28 wrz 2015 14:56

10 września br. w wieku 87 lat zmarł Adrian Frutiger – szwajcarski typograf, artysta grafik, międzynarodowy autorytet w dziedzinie komunikacji wizualnej, autor wielu publikacji poświęconych typografii i semiografii. Naukę rozpoczął w niewielkiej drukarni w szwajcarskim Interlaken, a kontynuował ją w szkole sztuk stosowanych (Kunstgewerbeschule) w Zurychu. W 1952 roku przyjechał do Paryża, gdzie podjął pracę jako projektant w firmie Deberny & Peignot. Tam też w następnym roku rozpoczął pracę nad swoim pierwszym ważnym krojem Meridien; czcionki z tym krojem pisma odlewano jeszcze tradycyjnie z ołowiu. Charakterystycznym jego elementem jest całkowity brak linii prostych – wszystkie są lekko zakrzywione. Niedługo potem - w 1957 roku – stworzył bezszeryfową antykwę Univers, która rozsławiła go w całym świecie. Stanowiła ona adaptację czcionek ołowianych na potrzeby pierwszej maszyny do fotoskładu Lumitype firmy Linotype i jest uważana za kamień milowy w historii typografii, łączący tradycję z nowoczesnością. Krój ten był m.in. używany we wszystkich oficjalnych materiałach letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. W latach 60. XX w. Frutiger zaprojektował krój OCR-B dla czytników optycznych marki IBM, który od 1973 stał się światowym standardem stosowanym w większości druków administracyjnych i bankowych. Na potrzeby paryskiego metra stworzył krój Metro, który przetrwał w jego oznakowaniach od początku lat 70. ubiegłego wieku aż do roku 1996. W 1968 Adrian Frutiger opracował cały system oznakowań dla nowego paryskiego lotniska Charles de Gaulle; krój pod nazwą Roissy charakteryzował się tym, że każdy jego znak był łatwo i szybko czytelny. Przetworzył go następnie na potrzeby wersji tekstowej i powstał krój – a właściwie cała rodzina – Frutiger, również odznaczający się niezwykłą czytelnością niezależnie od stopnia (wielkości) pisma i dzięki temu z powodzeniem stosowany zarówno w plakatach, jak i magazynach czy broszurach – m.in. w makiecie słynnego „Le Monde” czy na okładkach szwajcarskich paszportów wydanych w roku 2010. Różne warianty kroju Frutiger są stosowane w oznakowaniach turystycznych na autostradach we Francji i w Szwajcarii. Jeden z wariantów możemy również oglądać obecnie na tabliczkach z nazwami warszawskich ulic. Krój Frutiger zakupiła firma Linotype, a fonty z tym krojem zostały opracowane wspólnie przez Adobe i Linotype. Frutiger pracował dla wielu marek i instytucji światowych; ogółem stworzył ponad 65 krojów pisma i wywarł znaczący wpływ na współczesne sztuki graficzne. Chętnie dzielił się swoją wiedzą i przez wiele lat wykładał sztukę typografii w paryskich uczelniach Ecole Estienne i Ecole nationale superieure des Arts decoratifs. Owocem tych wykładów było wydane w 1978 r. dzieło, którego polskie wydanie pt. „Człowiek i jego znaki” ukazało się w 2003 r. w znakomitym tłumaczeniu Czesławy Tomaszewskiej i pod redakcją Andrzeja Tomaszewskiego. Następne polskie wydania pojawiły się w latach 2005 i 2010, a obecnie przygotowywana jest 4. edycja. Dzieło to cieszy się niezmiennym zainteresowaniem kolejnych pokoleń studentów na całym świecie. W Polsce również niemałe grono zainteresowanych mogło wysłuchać wykładu Adriana Frutigera. Miał on miejsce w 1988 r. podczas seminarium ATYPI (międzynarodowego stowarzyszenia typografów), zorganizowanego w Gdańsku-Sobieszewie przez nieodżałowanej pamięci Romana Tomaszewskiego („Poligrafika” miała również swój niewielki wkład we wsparcie tej imprezy). W Gdańsku na Długim Targu zorganizowano wówczas wystawę prac Frutigera, pokazywaną następnie także w Warszawie i we Wrocławiu. Adrian Frutiger jest laureatem licznych szwajcarskich, francuskich i międzynarodowych nagród. Nie brak wśród nich i polskich wyróżnień. W 1975 r. Frutiger został odznaczony Medalem 500-lecia Drukarstwa Polskiego podczas kongresu ATYPI odbywającego się w Warszawie i Krakowie, a w 1996 r. Senat Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie przyznał mu doktorat honoris causa. Oprac. IZ