Od ostatnich badań dotyczących tego, jak nasze mózgi reagują na druk w porównaniu z formą cyfrową, minęło trochę czasu. Najnowsze badanie opublikowane w National Library of Medicine po raz kolejny wykazało, że przetwarzanie informacji z materiałów w formie drukowanej jest lepsze, ale w przeciwieństwie do innych badań, mówi nam dlaczego.
Czytanie to złożone zadanie. Wymaga ono współdziałania wielu obszarów mózgu – tych wspierających funkcje wzrokowe, przetwarzanie języka i funkcje wykonawcze wyższego rzędu. Jeśli którykolwiek z tych trzech obszarów zostanie zakłócony lub funkcjonuje nieoptymalnie, cierpi na tym rozumienie danego tekstu.
Badanie miało na celu zrozumienie różnic w „aktywności mózgu” podczas czytania z ekranu w porównaniu do czytania z zadrukowanego papieru. Dane zebrano za pomocą EEG i przeanalizowano za pomocą analiz spektralnych w obszarach mózgu związanych z językiem, przetwarzaniem wizualnym i kontrolą procesów poznawczych.
Chociaż badanie to koncentrowało się na dzieciach w wieku od 6 do 8 lat, autorzy raportu sięgają do wcześniejszych badań i zauważają, że dzieci i dorośli nie różnią się znacząco w swoich reakcjach na bodźce w takich badaniach.
Naukowcy odkryli, że czytanie na ekranie powodowało większe wyzwania w przydzielaniu uwagi do danego zadania w porównaniu z czytaniem na papierze. Odkryli również znaczącą korelację między czytaniem na ekranie a czytaniem na papierze w zakresie dokładności.
Czy winne są multimedia?
Początkowo naukowcy postawili hipotezę, że niższy poziom uwagi czytania z ekranu może być spowodowany przez multimedia, które wymagają od czytelników podzielenia uwagi. Jednakże, powołując się na wcześniejsze badania, autorzy zauważyli, że niższy poziom uwagi podczas czytania z ekranu został stwierdzony nawet bez dodatkowych funkcji multimedialnych... W rzeczywistości wśród dorosłych stwierdzono mniej efektywne przetwarzanie informacji czytanych z ekranu niż z papieru, nawet w przypadku krótkich, wymagających zadań dot. rozwiązywania problemów, z 2-3 liniami tekstu, niewymagających przewijania lub nawigacji w obrębie strony.
Naukowcy zacytowali również wcześniejsze badanie przeprowadzone na dzieciach w wieku 8-12 lat, w którym stwierdzono, że druk ma „większe połączenia funkcjonalne” między regionami mózgu odpowiedzialnymi za przetwarzanie wizualne związane z rozpoznawaniem słów i obwodami neuronowymi związanymi z przetwarzaniem wizualnym i językowym. Tymczasem więcej czasu na czytanie z ekranu (w tym smartfonów, tabletów i komputerów) wiązało się ze zmniejszeniem funkcjonalnych połączeń między tymi regionami u tych samych dzieci.
Co wykazało badanie EEG?
Wiele z tych wniosków nie jest nowością. Od pewnego czasu wiemy, że czytanie drukowanych materiałów zapewnia lepsze zrozumienie i dokładność. W tym badaniu naukowcy chcieli dowiedzieć się, dlaczego tak jest. Chcieli zidentyfikować procesy neurobiologiczne leżące u podstaw czytania ze zrozumieniem – a konkretnie różnice w poziomach energii w pasmach wyższych częstotliwości (beta, gamma), co skutkuje wyższą koncentracją i uwagą wzrokową związaną z czytaniem druków w porównaniu z poziomami energii w pasmach niższych częstotliwości (theta, alfa), co skutkuje trudnościami z uwagą i błądzeniem umysłu związanym z czytaniem materiałów cyfrowych.
Badanie miało na celu zbadanie sygnatur neurobiologicznych dla czytania z ekranu w porównaniu z czytaniem materiałów drukowanych przy użyciu EEG. Rejestrację EEG przeprowadzono przy użyciu 64 elektrod zamontowanych na wykonanym na zamówienie czepku. Na potrzeby badania każde dziecko założyło czepek i podczas czytania gromadzono dane. Po przeczytaniu obu tekstów następował zestaw pytań dotyczących czytania ze zrozumieniem.
Zgodnie z naszymi hipotezami, czytaniu na papierze towarzyszyła znacznie większa energia w wyższych pasmach częstotliwości (beta, gamma) – mniejsze rozproszenie uwagi, lepsze zrozumienie – podczas gdy czytanie z ekranu wiązało się z niższymi pasmami częstotliwości (theta, alfa) – wyższy poziom rozproszenia uwagi, niższe zrozumienie. – Dodatkowo, zgodnie z oczekiwaniami, zaobserwowano większy stosunek theta/beta podczas czytania z ekranu w porównaniu z czytaniem na papierze, co było również ujemnie skorelowane ze zdolnościami uwagi wzrokowej.
Kiedy tekst jest prezentowany dzieciom za pośrednictwem ekranów, dzieci (a także dorośli) bardziej rozpraszają się i są mniej skupione na tym, co czytają. W przypadku tekstu drukowanego dzieci są mniej rozproszone i bardziej się koncentrują – a tym samym więcej rozumieją. Jest bardziej prawdopodobne, że zachowają dokładność w szczegółach.
Opracowano na podstawie informacji National Library of Medicine i Heidi Tolliver-Walker
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
