Dlaczego powinnimy się przestawić na ciekłe laminaty?
Odpowied na to pytanie jest prosta Đ dodatkowe zyski. Wszystkie druki na foliach winylowych wymagajšce laminowania sš laminowane na zimno. Folie laminujšce mogš być ekstruzyjne albo kalandrowane. Ekstruzyjne laminaty sš najlepsze do laminowania folii ekstruzyjnej, a laminaty kalandrowane Đ dla folii kalandrowanych. Koszt laminowania kalandrowanš foliš jest bardzo wysoki; np. w Stanach Zjednoczonych wynosi 7,5 dolara za metr kwadratowy. Natomiast koszt ciekłego laminatu to 1,50 dolara za metr kwadratowy dla długotrwałej ekspozycji w warunkach zewnętrznych (gruba warstwa laminatu) i około 60 centów za metr kwadratowy dla ekspozycji krótkotrwałej. Rodzi się więc pytanie, dlaczego cišgle używa się folii laminujšcych do ochrony grafiki na foliach winylowych? Poza obniżkš kosztów, co ma wpływ na wyniki ekonomiczne zakładu poligraficznego, powinno się pamiętać również o efektywnoci produkcji i zapobieganiu delaminacji produktów.
Wyparowujšce zyski
Przy drukowaniu atramentami rozpuszczalnikowymi wychodzšcy z maszyny druk nie jest w pełni suchy: częć rozpuszczalnika pozostaje na powierzchni albo wewnštrz zadrukowywanego materiału i potrzebny jest pewien czas na jego pełne odparowanie. Materiały drukowane w zależnoci od typu podłoża i stosowanych atramentów potrzebujš kilku tygodni na pełne wyparowanie rozpuszczalnika.
Druki muszš być zupełnie suche przed laminowaniem, w przeciwnym wypadku zadrukowany materiał oddziela się od folii laminujšcej albo warstwy laminujšcej cieczy. Należy pamiętać, że folia laminujšca jest jednorodnym materiałem nieprzepuszczajšcym rozpuszczalnika. Parujšc z podłoża tworzy on więc pęcherze gazu pomiędzy foliš laminujšcš a zadrukowanym materiałem. W wyniku powstałych sił rozrywajšcych następuje delaminacja materiału. Z drugiej strony ciekłe laminaty sš mniej jednolite i pozwalajš na wyparowanie rozpuszczalnika przez laminat z upływem czasu. Umożliwia to laminowanie druków bezporednio po ich wydrukowaniu, gdy jeszcze nie wyschły, bez ryzyka ich delaminacji. Takie druki sš chronione przed wpływem warunków zewnętrznych bez potrzeby czekania na ich pełne wyschnięcie.
Materiały
Atramentami rozpuszczalnikowymi zadrukowuje się szerokš gamę materiałów: tapety, transparenty, Tyvek, folie na okna, folie winylowe z klejem samoprzylepnym, papiery. Wszystkie te materiały można laminować ciekłym laminatem. Po nałożeniu warstwy laminujšcej powlekane materiały posiadajš takš samš strukturę i wyglšd, ponieważ nałożony laminat jest miękki i elastyczny, a jego warstwa bardzo cienka.
Do ekspozycji posterów i reklam POP wymagajšcych sztywnoci nadajš się najlepiej folie laminujšce. Druk na papierze, a następnie jego laminowanie foliš zarówno na goršco, jak i na zimno jest najlepszym rozwišzaniem. Należy pamiętać, aby poczekać z laminowaniem do czasu, aż druk jest całkowicie suchy.
Urzšdzenia laminujšce
Ciekłe laminaty można suszyć trzema sposobami: suchym powietrzem, za pomocš promieniowania podczerwonego i sieciowania promieniami UV (stosujšc wiatło ultrafioletowe). W większoci laminatorów stosowane sš dyspersje wodne; tylko niektóre oparte sš na zwišzkach aktywowanych promieniami UV. Używane sš również laminaty rozpuszczalnikowe, ale w tym przypadku stosuje się dysze rozpylajšce (na zasadzie spreju) albo nakłada laminat pędzlem lub szczotkš.
Producenci wodnych dyspersji laminujšcych twierdzš, że suszenie promieniami IR jest najwydajniejsze, podczas gdy producenci dyspersji laminujšcych suszonych promieniami UV uważajš, że ich produkty sš najlepsze. Prawda jest taka, że zależy to od typu zastosowania. Wemy dla przykładu grafikę samochodowš i grafikę na folii winylowej z warstwš klejšcš. Laminuje się je najlepiej wodnymi dyspersjami laminujšcymi na urzšdzeniach firm Seal i Valspar. Systemy te pozwalajš na szybkie suszenie (powietrzem dla małych urzšdzeń i promieniami IR dla dużych), ciecz laminujšcš łatwo rozprowadza się po laminowanej powierzchni, łatwo je czycić i sš bezpieczne dla zdrowia.
Najtańsze laminatory oferowane sš na amerykańskim rynku w cenie 3 tysięcy dolarów i posiadajš pręt Meyera do kontroli gramatury nakładanego laminatu. Stosujš one suszenie powietrzem i sš zupełnie wystarczajšce dla niedużych zakładów stawiajšcych pierwsze kroki w drukowaniu atramentami rozpuszczalnikowymi.
Większe urzšdzenia zawierajš elektryczne elementy ogrzewajšce, których temperatura dochodzi do 400ĄC. Prędkoć powlekania grubych powłok wynosi w przybliżeniu 1,5 metra na minutę, tak więc zwój o długoci 300 metrów laminuje się w cišgu jednej godziny. Nie jest to szybkoć mała, jeżeli się wemie pod uwagę, że zadrukowanie tego zwoju atramentami rozpuszczalnikowymi zajmuje przeciętnie pięć godzin.
Wodne dyspersje sieciowane promieniami UV można powlekać na specjalnie do tego zaprojektowanych laminatorach posiadajšcych ródło wiatła ultrafioletowego. Firma Neschen-Accutech oferuje laminator pracujšcy z prędkociš 10-30 metrów na minutę. Ciecz laminujšca tej firmy posiada składnik absorbujšcy promieniowanie UV oraz stabilizatory zapobiegajšce żółknięciu. Ponieważ lampy UV mogš być bardzo goršce, laminator musi posiadać system napędowy przesuwajšcy sieciowany materiał; jeżeli materiał przesuwa się zbyt wolno, to może się stopić. Systemy te sš bardzo szybkie i nadajš się do seryjnej produkcji w iloci tysięcy druków dziennie. Ich wadš jest niemożnoć sieciowania materiałów w zwojach. Szybkoć powlekania i sieciowania jest imponujšca: materiał o wymiarach 4 m x 20 cm jest powlekany i sieciowany w cišgu pięciu sekund.
Do niewielkich druków i uzupełnień na materiałach drukowanych atramentami rozpuszczalnikowymi i do ekspozycji w warunkach zewnętrznych stosuje się laminaty rozpuszczalnikowe. Ponieważ powłoki takie nie sš nakładane na maszynie, ale w postaci spreju, ich gruboć może być zmienna. W celu zapewnienia najlepszej odpornoci na warunki zewnętrzne wymagane jest nałożenie kilku warstw. Materiały te sš droższe niż tradycyjne ciekłe laminaty, ale można je nakładać bez potrzeby zakupu laminatora.
Typy ciekłych laminatów
Ciekłe laminaty oferowane sš w kilku grubociach i o różnym stopniu połysku: matowe, satynowe, błyszczšce (stosowane sš na grafiki samochodowe), odporne na graffiti Đ o dużej gruboci i dla krótkotrwałej ekspozycji Đ o niewielkiej gruboci.
Przykładowo laminator firmy Seal umożliwia stosowanie różnych prętów Meyera do uzyskania odpowiedniej gramatury powłoki. Gładki pręt stosuje się do powłok o małej gruboci i do krótkotrwałej ekspozycji, a pršżkowany Đ do grubych powłok o dłuższym okresie trwałoci.
Warto pamiętać, że ciekły laminat posiadajšcy gwarancję stabilnoci na okres pięciu lat w warunkach zewnętrznych, ale powlekany warstwš o małej gruboci daje krótkotrwałš ochronę. Z kolei laminat o krótkotrwałej odpornoci, ale w powłoce o dużej gramaturze ma zwiększony okres ekspozycji w warunkach zewnętrznych.
Eksperci amerykańscy szacujš, że koszt ciekłego laminatu zapewniajšcego pięcioletniš odpornoć na warunki zewnętrzne wynosi 1,50 dolara za 1 m2. Jeżeli potrzebna jest krótkotrwała odpornoć, to koszt wynosi tylko 60 centów za 1 m2. Należy pamiętać, że im grubsza powłoka laminujšca, tym ma większy połysk (jeżeli używa się laminatu z połyskiem) i w większym stopniu wyrównuje nierównoci powlekanej powierzchni.
Laminowanie i jego wady
Słabš stronš ciekłej laminacji jest koniecznoć użycia od pół do jednego metra materiału do przepuszczenia przez laminator. Urzšdzenia te mogš pracować z prędkociš od 0,3 do 3 metrów na minutę, podczas gdy laminatory foliowe zapewniajš prędkoć do 6 metrów na minutę. Ponadto ciekłe laminatory nie posiadajš krajarki.
Powłoki z ciekłych laminatów nie sš tak mocne i grube jak z folii laminujšcej i czasem ich nakładanie może być łatwiejsze poprzez stosowanie premask. Folie laminujšce nie potrzebujš tego zabiegu. Należy też pamiętać, że oklejanie samochodów i autobusów grafikami pokrytymi ciekłymi laminatami może być dużo trudniejsze niż w przypadku grafik zabezpieczonych foliš laminujšcš. Usieciowiony laminat jest dużo miększy niż folia laminujšca, co może spowodować ograniczenia w jego stosowaniu. Z drugiej strony do stosowania na krzywiznach, wgięciach i powierzchniach, na których folie laminujšce zawodzš, nadaje się idealnie.
Jeden z amerykańskich zakładów poligraficznych używa folii MPI 1007 EZ firmy Afery do grafiki samochodowej. Stosowana folia jest bardzo dobra, ale co najmniej 50% sukcesu firma zawdzięcza stosowaniu ciekłego laminatu.
Ogólna rada odnonie do zagięć i zmarszczek na samochodach i cianach: należy zapoznać się z treciš gwarancji wykonanej usługi przed podjęciem decyzji co do folii, na której się drukuje, i typu laminowania.
Przy stosowaniu ciekłego laminatu, na który producent nie daje gwarancji np. do eksponowania na samochodach istnieje ryzyko, że grafika zacznie szybko płowieć. W tej sytuacji drukarz będzie odpowiedzialny za usunięcie grafiki, ponowny druk i instalację. Wszystko to musi zrobić bezpłatnie w ramach gwarancji. Należy sprawdzić, czy powłoka laminujšca nie odstaje po nałożeniu grafiki oraz czy laminat posiada wystarczajšcš adhezję. W tym celu używa się tamy samoprzylepnej stosowanej do pakowania przyklejajšc kawałek do powłoki w godzinę po jej nałożeniu i próbujšc szybko go oderwać. Jeżeli częć albo cała powłoka odejdzie od grafiki, znaczy to, że materiał nie został nałożony właciwie. Jeżeli podczas nakładania grafiki na samochody częć powłoki ulegnie zerwaniu, to należy zastosować podręczny sprej do pokrycia braku.
Producenci ciekłych laminatorów: Seal Graphics Americas Đ www.sealgraphics.com; Neschen-Accutech Đ www.neschen-accutech.com; Optima International Đ www. Optima-int.cpm
Dystrybutorzy ciekłych laminatorów: Valspar Đ www.valspar.com; ClearStar Coatings Đ www.clearstarcorp.com; SunPrint Spray Đ www.sunprintproducts.com; 1Shot Đ www.1shot.com; Frog Juice Đ http://new.far-from-normal.com.
Na podstawie Digital Graphics z listopada 2004 opracował TG
