Opis podziału technik drukowania na techniki
Jak wspominano, w poligrafii występujš tylko cztery konwencjonalne (podstawowe) techniki drukowania: wypukłego, wklęsłego, płaskiego i sitowego. Nazwy ich, jak widać, pochodzš od czterech stałych form drukowych, np. wypukłej czy wklęsłej. Krótko mówišc Đ cztery stałe formy drukowe i cztery konwencjonalne techniki drukowania.
Tymczasem w dotychczasowym, miejmy nadzieję, podziale technik drukowania każda z nich po raz wtóry jest dzielona na kilka technik drukowania zamiast na technologie drukowania. Wskutek tego np. technika drukowania płaskiego jest dzielona na: technikę litograficznš, technikę dilitho, technikę offsetowš, technikę wiatłodrukowš. Pominięcie w nich ădrukowaniaÓ jest podyktowane tylko skróceniem ich nazw.
Nic więc dziwnego, że np. technika offsetowa czy technika drukowania offsetowego jest odbierana przez wiele osób jako pišta bšd jako inna technika drukowania. Bo to, że w języku polskim każdš z czterech technik drukowania dzieli się na kilka technik drukowania, nie wszystkim, jak widać, trafia do przekonania, nie wyłšczajšc piszšcego te słowa. Poza tym to technologie drukowania, a nie techniki drukowania np. wypukłego, płaskiego mogš się różnić i różniš się między sobš znaczšco, szczególnie w ostatnich latach.
Wpływ terminów niemieckich na podział technik drukowania
Na podstawie wczeniejszej literatury niemieckiej można by postawić hipotezę, że u podstaw wieloletniego podziału technik drukowania (podstawowych) na techniki drukowania (zwane w języku polskim pochodnymi) legły dwa niemieckie terminy: Huptdruck-verfahren i Druckverfahren.
Ponieważ nie sš one odnotowane nawet w ăSłowniku naukowo-technicznym niemiecko-polskimÓ (WNT, Warszawa 1996), zacytujmy z niego dwa podobne hasła: niem. Verfahren Đ 1. sposób, metoda 2. proces (techno-logiczny); niem. Verfahrenstechnik Đ 1. technologia procesów przetwórczych; technika procesów przetwórczych, przy czym niem. Haupt ăgłówny, podstawowyÓ.
Technika a technologia
Niemal w każdej dziedzinie wiedzy, w poszczególnych branżach, np. w poligrafii, podobnie jak w językach obcych czy w języku polskim pojęcia: ătechnikaÓ i ătechnologiaÓ sš różnie rozumiane. W dobie komputeryzacji pojęcie ătechnologiaÓ nabrało szerszego znaczenia, stšd się bierze jego kariera w wielu językach, a tym samym np. we współczesnej poligrafii. Tak więc niektórzy anglici, tłumaczšcy od dawna teksty techniczne, mówiš tak: w zależnoci od rodzaju tekstu angielski termin technology może odpowiadać polskiemu terminowi ătechnikaÓ, ale ze wskazaniem na ătechnologięÓ, no włanie!
Dla przykładu przytoczmy jednak ich krótkie definicje z ăMultimedialnego słownika języka polskiegoÓ (PWN): t e c h n i k a: 1) ăcelowy, racjonalny, oparty na teorii sposób wykonywania prac w jakiej dziedzinie; metodaÓ np. techniki malarskie, technika wydawnicza, technika gry na fortepianie; 2) ădział cywilizacji i kultury obejmujšcy rodki materialne i umiejętnoci posługiwania się nimi, umożliwiajšce człowiekowi celowš działalnoć gospodarczš i opanowanie przyrodyÓ, np. nowoczesna technika, osišgnięcia techniki. Zważmy również na to, że w pierwszej definicji występuje liczba mnoga (lm D. Đ ik), w drugiej za Đ nie (blm).
t e c h n o l o g i a: ă przetwarzanie w sposób celowy i ekonomiczny dóbr naturalnych w dobra użyteczne (produkty); wiedza o tym procesieÓ, bez podania przykładów.
Aby ograniczyć je do techniki i technologii drukowania, spójrzmy na kilka zdań z innej literatury przedmiotu, dodajšc w nawiasach { } analogie i wysnute z nich wnioski.
W języku polskim pojęcie technika jest szerszym pojęciem niż technologia {a zatem techniki drukowania (podstawowe) można podzielić na technologie drukowania}. Podziału technik dokonuje się wg różnorodnych kryteriów, bioršc pod uwagę dziedzinę zastosowań {kryterium podziału (klasyfikacji) technik drukowania (podstawowych, a raczej konwencjonalnych) zasadza się na czterech stałych formach drukowych, np. wypukłych, wklęsłych}.
W aspekcie technologii drukowania można by jeszcze dopowiedzieć, że materiałem przetwarzanym w procesie drukowania jest papier (podłoże drukowe), a końcowym produktem bšd półproduktem jest druk, np. odbitka drukarska, która na ogół podlega dalszej obróbce, np. w introligatorni.
Rsum dyskusji
Zagadnieniu temu powięcono tyle uwagi, aby m.in. móc uaktualnić i przejrzycie przedstawić podział technik drukowania (konwencjonalnych) na technologie drukowania. Oprócz jego innych zalet można też sšdzić, iż podział ten będzie bardziej czytelny dla wszystkich osób działajšcych w poligrafii czy w wydawnictwach. Ponadto przemawia za nim również podział techniki drukowania NIP bez stałej formy drukowej (NIP od ang. Non-Impact Printing jako technika bezuderzeniowa, bezstykowa), która dzieli się na technologie drukowania, np. magnetografię, termografię, zwane w skrócie technologiami NIP.
Tak więc współczenie techniki drukowania dzieli się zasadniczo na: konwencjonalne Đ ze stałš formš drukowš i technikę drukowania NIP Đ bez stałej formy drukowej, które dzieli się następnie na poszczególne technologie drukowania.
Wracajšc za do przedmowy i tytułu, to sto lat temu została wynaleziona technologia drukowania offsetowego (dokonali tego Ira Washington Rubel i Caspar Hermann), a nie technika drukowania offsetowego. Nawiasem mówišc, technikę drukowania płaskiego wynalazł już w 1796 r. Alois Senefelder.
Nawišzujšc za do uporzšdkowania jej różnorakich nazw, zwróćmy szczególnie uwagę na to, że używane w poligrafii różnorodne nazwy, jak: druk offsetowy, offsetdruk, płaskodruk, offset, technika offsetowa, technika drukowania offsetowego zostały rzec można automatycznie zastšpione przez jeden termin, wyrażenie poligraficzne: technologia drukowania offsetowego, lub w kontekcie poligraficznym Đ przez technologię offsetowš.
A co więcej Đ odróżnianie technik drukowania od technologii drukowania umożliwia wprowadzenie do poligrafii jeszcze krótszych jednorodnych nazw dla wszystkich technologii drukowania, ale o tym przy innej okazji.
Autor ma w dorobku wiele cenionych publikacji; wieloletni dyrektor Orodka Badawczo-Rozwojowego Poligrafii i Opakowań w Poznaniu, dyplomowany rzeczoznawca ds. poligrafii.
