Ponieważ farba jest podstawą każdego druku, to właściwości farb muszą być dostosowane do wymagań stawianych przez technikę drukowania offsetowego, tak aby zapewnić ich właściwe przenoszenie poprzez formę drukową na podłoże.
Cechą charakterystyczną druku offsetowego jest to, że elementy drukujące i niedrukujące formy drukowej znajdują się na tej samej płaszczyźnie. Są one tak spreparowane, że elementy drukujące są oleofilne i przyciągają farbę, a niedrukujące hydrofilne i przyjmują wodę. W związku z tym zastosowana do druku farba musi posiadać odpowiednie właściwości, nie może mieszać się z wodą, tak aby była przyjmowana tylko przez partie drukujące i nie zwilżała elementów niedrukujących formy.
W druku arkuszowym droga przenoszenia farby na podłoże jest stosunkowo długa i odbywa się za pośrednictwem systemu wielu wałków farbowych, transportujących ją z kałamarza farbowego na podłoże. W trakcie przenoszenia farba jest rozcierana i zamieniana w cieniutką, równomierną warstewkę. Dlatego też musi posiadać określone właściwości reologiczne, żeby pod wpływem ciepła wydzielanego przez wałki nie spływała z nich, a jednocześnie była na tyle spoista, aby móc się pomiędzy wałkami rozdzielać. Nie może również zawierać żadnych lotnych rozpuszczalników, ponieważ w trakcie długiej drogi przez zespół farbowy mogłyby one nadmiernie parować.
Specyfiką techniki drukowania offsetowego jest fakt, że oprócz farby w procesie drukowania bierze również udział roztwór zwilżający, mający z farbą bezpośredni kontakt. Pomimo właściwości hydrofobowych farba przyjmuje 10-20 proc. roztworu, tworząc rodzaj emulsji olej-woda. Roztwór zwilżający ma wpływ na zmianę właściwości farby, powoduje obniżenie koncentracji pigmentów i tym samym jej intensywności, a także zmianę cech reologicznych.
Farba dobrej jakości powinna być w miarę uniwersalna, tak aby można ją było stosować w maszynach różnego typu i konstrukcji, niezależnie od prędkości drukowania. Powinna umożliwiać uzyskiwanie w jak najkrótszym czasie właściwych odbitek z formy drukowej. Nie powinna osadzać się nadmiernie na obciągach i płytach, a także musi szybko wysychać, umożliwiając bezproblemowy proces dalszej obróbki druków.
Farba powinna również zapewniać odporność druków na działanie obciążeń mechanicznych w kolejnych procesach produkcyjnych oraz podczas eksploatacji gotowego produktu. Od farby wymaga się też wysokiej intensywności, maksymalnej kontrastowości i połysku.
To tylko część wymagań stawianych farbom offsetowym, które producenci mogą spełnić stosując do produkcji specjalnie dobrane surowce najwyższej jakości.
Skład i budowa farb arkuszowych
Skład surowcowy farby ściśle determinuje jej późniejsze właściwości. Od jakości i ilości składników użytych w procesie produkcji zależą zachowanie się farby podczas drukowania, a także cechy odporności gotowych druków.
Konwencjonalne farby offsetowe do druku arkuszowego składają się zasadniczo z trzech podstawowych rodzajów substancji:
– pigmentów 10-20 proc.
– spoiw (żywic i rozpuszczalników) 70-85 proc.
– środków pomocniczych 5-10 proc.
W dobie dbałości o zasoby naturalne ziemi i ochronę środowiska większość producentów farb stara się o to, aby proces wytwarzania i gotowe farby były przyjazne dla środowiska i proekologiczne. Dlatego też w dzisiejszych czasach wszędzie, gdzie tylko jest to możliwe ze względów technologicznych, stosuje się do produkcji surowce odnawialne.
Składniki spoiw – żywice i rozpuszczalniki, które objętościowo stanowią największą część farby – są surowcami pochodzącymi ze źródeł odnawialnych. Należą do nich oleje roślinne, kalafonie, żywice alkidowe i estry kwasów tłuszczowych.
Wyjątkiem są oleje mineralne, dlatego też coraz częściej farby recepturuje się bez ich udziału. Niestety w niektórych przypadkach, na przykład w farbach, które powinny wysychać przez wsiąkanie, nie da się ze względów technicznych całkowicie wyeliminować ich zawartości.
Również pigmenty i większość środków pomocniczych nie pochodzą ze źródeł odnawialnych.
Szacuje się, że udział surowców pozyskiwanych ze źródeł odnawialnych w konwencjonalnych farbach offsetowych waha się w granicach pomiędzy 50 a 75 proc. cdn.
Ewa Rajnsz
Artykuł sponsorowany
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
