Ponieważ farba jest podstawą każdego druku, to właściwości farb muszą być dostosowane do wymagań stawianych przez technikę drukowania offsetowego, tak aby zapewnić ich właściwe przenoszenie poprzez formę drukową na podłoże.
Metameryzm cd.
Obie powierzchnie wydrukowane zostały farbami o innym składzie pigmentów. W związku z tym pochłaniają różne obszary widma światła dziennego odpowiednio do swojej charakterystyki absorpcji. Pomimo tego światło odbite wywołuje jednakowe wrażenie barwne, ponieważ światło mieszane addytywnie nie ulega absorpcji. Różnice kolorystyczne stają się widoczne dopiero wtedy, kiedy wydruki obejrzymy w świetle innego rodzaju, o innym składzie i innym podziale energii spektralnej. Wtedy zauważymy, że odbite cząstki światła nie są identyczne, ponieważ jeden z druków pochłania mocniej pewne części widma, których prawie nie ma w świetle sztucznym. Dlatego też ostateczne wrażenie barwne staje się odmienne.
Dla każdej powierzchni za pomocą spektrofotometru można wyznaczyć tzw. krzywą odbicia. Oznacza ona ilość światła odbitego w porównaniu z bielą absolutną, która jest odbijana w 100%. Krzywą wyznacza się w niewielkich odstępach w zakresie całego spektrum światła widzialnego. Krzywa współczynnika odbicia określa, jaka ilość padającego światła spektrum przy odpowiedniej długości fali jest odbijana i tym samym widoczna dla ludzkiego oka.
Jeśli pomiary druków dają podobny przebieg krzywej odbicia, to są one postrzegane przez oko ludzkie identycznie, niezależnie od rodzaju źródła światła. Fakt, że oba kolory oliwkowe wyglądają tak samo w świetle dziennym, pomimo że posiadają krzywe odbicia o innym przebiegu, wynika z faktu, że nasze oko nie jest w stanie odbierać poszczególnych długości fal, a jedynie trzy zakresy widma.
Te trzy zakresy widma pokrywają się tak, że ogarniają całe widzialne spektrum, pozostawiając jednak luki o niskiej czułości. Sumarycznie postrzegana barwa wynika z nakładania się energii świetlnej wpadającej do oka, zgodnie z krzywą współczynnika odbicia i czułością trzech receptorów barw w oku.
W praktyce zdarza się jednak, że wynik nakładania się energii świetlnej może być taki sam, nawet w przypadku różnie przebiegających krzywych odbicia. Sprawia to w rezultacie identyczne wrażenie barwne.
Ponieważ można określić liczbowo, jaką czułość spektralną mają trzy rodzaje receptorów barwnych, dlatego też można w przypadku kilku farb i wykresów ich współczynników odbicia przewidzieć, czy będą wydawały się takie same przy określonym źródle światła, czy też nie.
Teoretycznie można wyprodukować wiele farb, które w świetle dziennym zgadzać się będą z barwą oryginału. Jeżeli jednak farby te będą posiadać odmienne krzywe odbicia światła, to należy się spodziewać wystąpienia zjawiska metameryzmu.
Podczas oceny wizualnej barw należy pamiętać, że jest ona zależna od wielu czynników:
– rodzaju i intensywności źródła światła,
– warunków i specyfiki otoczenia,
– bezpośredniego otoczenia barwy,
– wielkości pola barwy,
– zmęczenia wzroku oceniającego,
– różnic osobowych osób oceniających.
Rodzaje farb arkuszowych
Systemy barwne
Systemy barwne umożliwiają i upraszczają komunikację pomiędzy projektantami druków a ich wykonawcą, czyli drukarnią. Często na drukach projektowane są kolory, których odtworzenie w druku offsetowym jest wręcz niemożliwe, nawet przy zastosowaniu farb specjalnych. Dlatego odpowiednie systemy komunikacji pomagają w unifikacji języka określającego kolorystykę druków, jakim w poligrafii powinni się wszyscy posługiwać. Pomaga to uniknąć wielu nieporozumień.
Istnieje kilka systemów farb do druku.
Wśród nich podstawowymi są farby tzw. triadowe składające się z 4 kolorów, standardowe, a również takie, które pozwalają na odtworzenie większej przestrzeni barwnej. Dostępne są również tzw. systemy farb HiFi, które opierają się na większej liczbie farb podstawowych, np. 6 w przypadku systemu Hexachrome, 7 w systemie Küppers i Fogra oraz 13 w eder MCS.
Powszechnie stosuje się także systemy farb specjalnych – Pantone i HKS.
Farby triadowe CMYK. Do odtwarzania w procesie drukowania wielobarwnych oryginałów najczęściej stosuje się farby tzw. triadowe nazywane również często skalowymi, procesowymi lub CMYK.
System składa się z trzech farb kolorowych – żółtej, magenty (purpurowej), cyjanu (niebieskozielonkawej). Czerń powstała w wyniku nakładania ich na siebie nie pozwala jednak na uzyskanie odpowiedniej intensywności i głębi ciemnych tonów. Dlatego też do druku stosuje się czwartą farbę o barwie czerni neutralnej.
Określenie CMYK pochodzi od początkowych liter angielskich nazw kolorów – cyjan (C), magenta (M), yellow (Y), a czarna (K) określona jest jako kluczowa Key.
Najważniejszą właściwością farb triadowych jest ich bardzo wysoka transparentność, która powoduje, że druk barwny jest w ogóle możliwy.
Podczas procesu drukowania punkty rastrowe znajdują się na arkuszu częściowo obok siebie, a częściowo na siebie zachodzą. Człowiek nie rozróżnia jednak poszczególnych punktów i odbiera powierzchnię jako barwną. cdn.
Ewa Rajnsz
Artykuł sponsorowany
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
