W latach poprzednich, kiedy ăpod lupšÓ analizowalimy technologię CtP, przewidywalimy rozwój nawietlarni CtP wiadczšcych usługi, jednak pod znakiem zapytania stało to, ile firm zdecyduje się na tego rodzaju działalnoć. Już wówczas przewidywalimy, że wiele drukarń, zwłaszcza mniejszych, którym nie opłaca się samodzielna inwestycja w nowoczesnš linię produkcyjnš, skorzysta z takiej usługi ze względu na jakoć druku, jakš zapewnia technologia CtP. Obecna sytuacja na rynku polskim (niemal 1/5 zainstalowanych w Polsce systemów CtP to systemy pracujšce usługowo) wiadczy o tym, że rozwišzanie to staje się coraz bardziej popularne w naszym kraju.
Usługowe nawietlarnie CtP w Polsce to przede wszystkim studia prepress, które zmieniajšc organizację pracy (co w wielu przypadkach nie było proste, bo nie polega na zwyczajnym zastšpieniu posiadanej do tej pory nawietlarki do filmów urzšdzeniem nawietlajšcym płyty) zaproponowały swoim klientom dodatkowš usługę oferujšc im cały proces przygotowania do druku. Udało im się tym samym pokonać wiele trudnoci i dopasować własnš działalnoć do potrzeb rynku. Jednym z problemów, z jakimi borykały się outsourcingowe nawietlarnie był fakt, że różne maszyny drukujšce wymagajš różnych rozmiarów płyt. Usługowe nawietlanie oznaczało więc koniecznoć magazynowania wielu formatów płyt i wyboru odpowiedniego sporód bardzo podobnych. Wielu obecnych włacicieli nawietlarni usługowych obawiało się również etapu poredniego między nimi a klientem, tj. transportu, który mógł wpłynšć na zanieczyszczenie płyty. W praktyce okazało się, że problemy te właciwie nie istniejš, a groby wystšpienia tego rodzaju sytuacji (brak odpowiedniej płyty lub jej uszkodzenie podczas transportu) były mitem, co jednak nie oznacza, że właciciele usługowych nawietlarni nie majš problemów (majš Đ chociażby z dostarczeniem tych płyt przez dostawców w odpowiednim terminie, na co zwracali uwagę niektórzy z nich). Poza tym niezmiernie istotnš sprawš dla nawietlarni jest precyzyjna wymiana informacji technologicznych pomiędzy niš a zleceniodawcš oraz wyranie okrelony system kontroli i akceptacji zamówienia (odbywa się to z reguły za pomocš cyfrowych wydruków próbnych). Wszystko to dlatego, że koszty błędów, jakie mogš wystšpić w nawietlarni CtP, sš wcišż zdecydowanie wyższe od kosztów błędów, jakie mogš wystšpić w tradycyjnej przygotowalni. Ale największym problemem dla nawietlarni CtP jest przekonanie klientów nie tylko do samej technologii, ale również do nowego systemu pracy. Wielu z nich bowiem wcišż uważa, że nie jest to system bezpieczny (klienci cišgle obawiajš się uszkodzenia płyt, a co za tym idzie Đ przestoju maszyny i ogromnych strat). Dlatego wcišż jeszcze wielu z nich ăz dalekaÓ przyglšda się usługowemu nawietlaniu. Z drugiej strony cišgle rosnšca liczba usługowych nawietlarni CtP wiadczy o tym, że sytuacja ta zaczyna się zmieniać. Jak twierdzš sami właciciele, ich klientami sš głównie klienci z regionu (to sytuacja inna niż przy CtF; tu klienci pochodzš z całej Polski), choć zdarzajš się również zlecenia z kraju, a nawet (wprawdzie sporadycznie) z zagranicy. Ci, którzy decydujš się na usługowe CtP, krokiem tym znacznie wyprzedzajš swojš lokalnš konkurencję (zresztš jest to w wielu przypadkach podstawowym argumentem, który decyduje o takiej włanie inwestycji).
Można więc mówić o regionalizacji tego rodzaju usług, mimo iż dzięki serwerom ftp i szybkim łšczom możliwe jest przekazywanie danych z każdego niemal miejsca. Jednak problemem pozostaje wcišż szybki transport. Dla klienta najważniejszy jest czas wykonania usługi, tak więc im bliżej (ze względu na czas dostarczenia nawietlonych płyt), tym lepiej.
Okazuje się również, że dla wielu nawietlarni problemem może stać się lokalizacja. Częć klientów nieufnie zleca prace nawietlarni, która mieci się w drukarni lub choćby sšsiaduje z niš, obawiajšc się, że ta druga odbierze jej zlecenia. Bywa również tak, że drukarnia, na terenie której znajduje się nawietlarnia, niejednokrotnie zresztš będšca jej dużym klientem, podpatruje rynek nawietlania, wykorzystuje działania promocyjne zwišzane z lokalizacjš tejże, po czym sama zakupuje system CtP. Cóż, jak się okazuje ăpolskie piekiełkoÓ nie omija również tego sektora naszego rynku.
Jedna nawietlarnia to czasem za mało
Swoistym fenomenem na polskim rynku jest budowanie sieci nawietlarni, co od kilku lat czyni właciciel studia Fototype Zenon Niedbalski. Po Krakowie otworzył on nawietlarnie w Gdańsku, Białymstoku i już wkrótce zostanie otwarta kolejna Đ w Rzeszowie. W warszawskiej siedzibie natomiast znajduje się ăcentrum dowodzeniaÓ sieciš. Taka sieć nawietlarni jest w Polsce zjawiskiem zupełnie nowym. Wbrew obiegowym opiniom, że drukuje się przede wszystkim w Warszawie, okazuje się, że tak naprawdę to Warszawa zleca największy procent produkcji poligraficznej, ale w rzeczywistoci drukowanie odbywa się poza jej granicami. Stšd mój pomysł na sieć nawietlarni w całej Polsce Đ mówił w wywiadzie dla Poligrafiki latem ubiegłego roku Zenon Niedbalski.
W stolicy najgęciej
Jednak i w stolicy jest co robić. wiadczy o tym chociażby przykład nawietlarni Ergo BTL, która działa przede wszystkim na rynku lokalnym. Ergo BTL działa w sektorze prepress od pięciu lat. Od momentu powstania Đ mówi
Michał Siwek, jeden ze współwłacicieli firmy Đ firma systematycznie rozwija się modernizujšc wyposażenie i poszerzajšc zakres wiadczonych usług. Usługowe nawietlanie filmów uruchomilimy w 2000 roku, natomiast na poczštku maja 2003 r. rozpoczęlimy bezporednie nawietlanie płyt offsetowych w technologii CtP. Wykonywanie form drukowych tš metodš jest realizowane poprzez system fotopolimerowy Fuji Luxel Vx-9600. Ten sam system pracuje w warszawskiej firmie Semafic, która realizuje zlecenia z całej Polski. Jej główni klienci to obecnie drukarnie i wydawcy. Krzysztof Łaba Đ właciciel firmy twierdzi, że jest to usługa korzystna przede wszystkim dla wydawców i przewiduje, że usługowe CtP będzie się rozwijać w najbliższej przyszłoci, dlatego też mocno promuje swojš firmę nie tylko w regionie warszawskim, ale również w całej Polsce (filia firmy Semafic znajduje się rów-nież w Białymstoku, a już następna, gdzie stanie kolejna nawietlarka Luxel Vx 9600, powstaje w Bydgoszczy). W Warszawie działa także firma Vers Print powstała w roku 1991. Wykonuje ona projekty i przygotowalnię czasopism, ksišżek, folderów i ulotek, kalendarzy, opakowań, reklam prasowych oraz stron www. Specjalizuje się w obróbce trudnych zdjęć, retuszu, montażach. Od stycznia pracuje tu system CtP firmy Screen, który został zainstalowany przede wszystkim z mylš o klientach oczekujšcych coraz wyższej jakoci.
Region warszawski, jak widać, jest jednym z zagłębi usługowego nawietlania płyt (podobna sytuacja ma miejsce w Poznaniu, Krakowie, Łodzi czy Trójmiecie).
Klienci
Klientami nawietlarni sš oprócz drukarń przede wszystkim graficy, agencje reklamowe i wydawcy, a to dlatego, że wiele z nich wiadczy usługi nie tylko z zakresu przygotowania do druku, ale również pełnej realizacji poligraficznej zamówienia. Jak twierdzi Jakub Furyk, dyrektor i właciciel firmy DjaF w Krakowie, drukarnie wolš wysyłać swoich klientów do naszej nawietlarni i nie chcš poredniczyć w nawietlaniu. Tak jest im po prostu wygodniej, choć osobnš kwestiš pozostaje fakt, komu należy wystawić fakturę.
Najtrudniejszš rzeczš dla wielu nawietlarni jest edukacja klientów, co, jak twierdzš ich właciciele, nie było i nadal nie jest łatwe, przede wszystkim ze względu na brak zaufania do samej technologii, ale również ze względu na ich przyzwyczajenia do technologii konwencjonalnej. Jak twierdzi Piotr Żółtak (Studio Partners z Kielc Đ firma działa od 1 stycznia 1990 roku i obsługuje obecnie drukarnie z regionu oraz województw ociennych; pracuje tu system Agfa :Xcalibur 45), edukacja klientów na poczštku była drogš przez mękę, ale jak się okazało, nie wynikało to z technologii płyty, lecz z błędu maszynowego.
Adam Narel, właciciel gdyńskiej firmy Studio Spartan, mówi: Każdy klient wymaga indywidualnego podejcia, wyjanienia wštpliwoci, zwykłego pokierowania zarówno przy nawietlaniu w technologii CtF, jak i CtP (w firmie tej pracuje system firmy ECRM). Studio Spartan powstało w 1992 roku i obecnie obsługuje przede wszystkim drukarnie z Pomorza, ale ma również klientów z zagranicy.
Więcej problemów mieli właciciele Fototype Đ Zenon Niedbalski i Ergo BTL Đ Michał Siwek. Mówi Zenon Niedbalski: Studia, które przygotowujš pliki, z zasady szybko potrafiš się dostosować do nowej sytuacji. Natomiast przekonanie klientów pokutujšce jeszcze z czasów przygotowalni tradycyjnej, że ozalid (a obecnie proof impozycyjny) jest tylko wydrukiem do kontroli marginesów, układu i kolejnoci stron jest niesłuszne i stanowi duże zagrożenie. Wydawca przekazujšc do montażu pliki na płycie CD przekazuje tak naprawdę materiał, którego przed procesem drukowania nie ma szans zobaczyć i zatwierdzić. W tej sytuacji wszelkie wczeniejsze wydruki zatwierdzone do druku nie majš żadnego znaczenia, gdyż pliki Đ po interpretacji przez konkretnego RIPa w konkretnym studiu czy drukarni Đ mogš ulec zmianie. Tylko wydruk wykonany po zinterpretowaniu przez RIPa dostarczonych plików i zamianie ich na bitmapy pozwala na ostateczne okrelenie, jak będzie wyglšdała publikacja. Aby temu przeciwdziałać, należy przekazać pliki do nawietlarni CtP i wykonać kolumnowe wydruki do ostatecznej korekty. Warunek: wydruki muszš być wykonane ze zripowanych plików na systemie, z którego zostanš nawietlone płyty. Inny sposób to potraktowanie ozalidów (proofów impozycyjnych) jako ostatecznego wydruku do korekty, który należy dokładnie sprawdzić przed przekazaniem do drukarni. W przeciwnym wypadku wydawca może być zaskoczony tym, że np. w ksišżce na niektórych stronach brakuje fontu lub innych elementów. W naszej działalnoci mielimy już przypadki, gdy wystšpiła koniecznoć wymiany stron w całym nakładzie, a nawet przedrukowania całego nakładu. Nie można automatycznie stosować tych samych zasad w procesie cyfrowym i analogowym. Wystarczy przypomnieć, że dawniej materiałem przekazywanym do druku były diapozytywy, jakże często porównywane przez wydawcę z wydrukami zatwierdzonej do druku korekty. Czy dzi wydawca może być pewien, że przekazany materiał jest właciwy? Przekazujšc płytę CD może tylko wierzyć, że publikacja będzie poprawna, ale żeby to stwierdzić, należy te pliki zinterpretować, wydrukować, sprawdzić i zatwierdzić w wydawnictwie. Włanie do tego służš obecne ăozalidyÓ (proofy impozycyjne) czy wydruki kontrolne z montażu. O zaletach technologii CtP drukarze wiedzš, ale oczekujš od niej przede wszystkim zysku na cenie płyty i tym samym wymuszajš obniżanie cen usług nawietlarni. Niektóre z nich poddajš się tej tendencji, inne próbujš edukować swoich klientów tłumaczšc im, że drukarnia zyskuje przede wszystkim na czasie przyrzšdu maszyny, zmniejszeniu iloci makulatury oraz na eliminacji błędów ludzkich, które powstajš podczas drukowania w tradycyjnej technologii. Drukarnia poza tym może przyjšć więcej zleceń, bo wykonuje je zdecydowanie szybciej, a co za tym idzie Đ więcej zarabia. Niektóre firmy, np. Ergo BTL czy Fischer z Katowic, niezdecydowanym klientom proponujš przeprowadzenie testu próbnego poprzez gratisowe wykonanie wydruku z płyt CtP. Takie testy Đ mówi Andrzej Fischer (Studio Fischer) Đ przekonujš naszych klientów do współpracy z nami.
Sš również nawietlarnie, które nie miały problemów z przekonywaniem swoich klientów do tej technologii. Przykładem sš Vers Print czy Studio Astra z Gdańska (firma działa od 1995 roku i obsługuje w zakresie CtP głównie firmy z regionu; przede wszystkim wydawnictwa, agencje reklamowe i drukarnie). Nasi klienci Đ mówi Danuta Dšbrowska, włacicielka pierwszej z nich (jest to jedyna w Polsce instalacja systemu Screen wykonujšca wyłšcznie płyty na zewnštrz) Đ mogli płynnie i bez problemów przejć od nawietlania konwencjonalnego do CtP, ponieważ od dwóch lat wykonujemy impozycję na film, więc problemy przygotowania plików, a przede wszystkim makiet były opanowane. Uzyskanie informacji dotyczšcych umieszczenia obrazu na płycie klienci na ogół pozostawiajš nam, przekazujšc kontakt do swojej drukarni.
Niewštpliwie w edukacji tej pomaga dobrze przekazana informacja, dlatego niemal każda z nawietlarni usługowych ma szeroko rozbudowane strony internetowe, gdzie klient może odnaleć wszelkie potrzebne mu wiadomoci, a przede wszystkim wskazówki, jak poprawnie przygotować pracę do nawietlenia.
CtP Đ dlaczego?
Warto zaznaczyć przy okazji tego artykułu, że na inwestycje w technologię CtP i usługowe nawietlanie decydujš się głównie firmy z branży poligraficznej (przede wszystkim drukarnie i firmy z segmentu prepress uruchamiajšce usługowe studia CtP). Wyjštkiem jest wspomniany Andrzej Fischer, do niedawna majšcy niewiele wspólnego z naszš branżš (jest osobš znanš w kręgach filatelistycznych i numizmatycznych), który w listopadzie ubiegłego roku otworzył w Bytomiu (niedawno nawietlarnia została przeniesiona do Katowic) własnš nawietlarnię usługowš. Kaprys czy przemylana inwestycja? Zdecydowanie to drugie. Działalnoć wydawnicza, a właciwie problemy z niš zwišzane (Andrzej Fischer wydaje katalogi znaczków i monet) skłoniły go do zainteresowania się bliżej procesem przygotowania materiałów do druku, a inwestycja w nawietlarkę była w dużej mierze rezultatem irytacji spowodowanej opieszałociš zwišzanš z przygotowaniem wydawanych przez niego katalogów do druku. W nawietlarni Andrzeja Fischera został zainstalowany pierwszy wówczas w Polsce pełnoformatowy, w pełni automatyczny system firmy Fuji Đ Luxel Vx -9600.
Ale nie tylko irytacja decyduje o wyborze technologii CtP. Joanna Rausz z firmy Astra Studia Pre-press twierdzi, że decyzja o nawietlaniu w technologii CtP była podyktowana zapotrzebowaniem rynku, Adam Narel ze Studia Spartan podkrela szybkoć, oszczędnoć czasu i mniejsze koszty przygotowania form drukowych oraz znacznš poprawę jakoci, Danuta Dšbrowska (Vers Print) mówi: Zdecydowalimy się na CtP, ponieważ naszym zdaniem jest to bardzo logiczne rozwišzanie (pominięcie etapu filmu i jego kopiowania na płytę) i wiedzielimy, że szybko wkroczy ono do polskiej poligrafii. Wiemy jednoczenie, że wiele drukarń nieprędko lub wcale nie pozwoli sobie na zakup nawietlarki CtP i naszš usługę uruchomilimy włanie z mylš o nich. Wcišż jednak jeszcze klienci kierujš się przy wyborze technologii nawietlania zlecanych prac cenš płyty CtP, która w cenniku cišgle jest wyższa niż cena filmu. Jeżeli jednak Đ mówi Michał Siwek z Ergo BTL Đ wemiemy pod uwagę cenę płyty konwencjonalnej, wywoływacza zużytego do wywołania tej płyty, koszt energii elektrycznej pracy kopioramy, koszt nawietlenia filmu, wywoływacza oraz koszt i czas montażu ręcznego, to z pewnociš okaże się, że zdecydowanie bardziej opłacalne i szybsze jest zastosowanie technologii CtP.
Co dalej?
Dlatego właciciele usługowych nawietlarni CtP optymistycznie patrzš w przyszłoć i nie obawiajš się, że usługowe CtP jest etapem przejciowym, choć wielu z nich uważa, że będzie to w przyszłoci działalnoć niszowa. Systemy CtF Đ mówi Adam Narel ze Studia Spartan Đ sš bardziej rozpowszechnione i klienci wiedzš więcej na temat tej technologii. CtP jest wcišż nowš technologiš, choć trudno przewidzieć, jakie narzędzia programistyczne pojawiš się i rozpowszechniš na rynku. Ich postęp może zmienić obecnš sytuację i przechylić szalę na korzyć technologii CtP.
Piotr Żółtak potwierdza tę opinię.
Nawietlarnie usługowe Đ mówi Đ były, sš i będš. A że będš nawietlać gotowš płytę, to według nas jest nieuniknione. Nikt teraz nie wróci do czasów polimerów i kalek drukowanych w drukarkach laserowych. To samo będzie dotyczyło płyty CtP i filmu z nawietlarki. Sš jednak i tacy, którzy twierdzš, że to jednak etap przejciowy (np. Joanna Rausz Đ Astra Studio).
Niewštpliwie prowadzenie samodzielnych nawietlarni usługowych jest obecnie wcišż bardzo dużym wyzwaniem. Wišże się to nie tylko z pozyskiwaniem nowych klientów (bo tych przybywa), ale także z rosnšcš coraz szybciej konkurencjš Đ pod koniec 2002 roku w naszym kraju funkcjonowało 8 nawietlarni usługowych, natomiast obecnie jest ich już około 20. Wcišż jednak inwestycja w usługowe CtP niesie ze sobš element ryzyka. Można jednak przewidywać, że nawietlarnie usługowe, i tu chyba należy dodać: regionalne nawietlarnie usługowe, nie będš epizodem polskiej poligrafii, ale na stałe wpiszš się w jej krajobraz...
