Niepożądany mottling – część I

6 gru 2016 14:53

Mottling oznacza pojawianie się niepożądanych zmian gęstości optycznej warstwy farby, powstawanie efektu marmurkowatości w postaci nieregularnych, kilkumilimetrowych plamek lub zakłócenia połysku gotowego druku. Nazwa mottling pochodzi od angielskiego mottled – cętkowany, nakrapiany. Przyczyny mottlingu mogą być różne. Może on być spowodowany m.in. przez: n nierównomierne przyjmowanie farby przez podłoże, n wadliwą strukturę i jakość powierzchni papieru, n niewłaściwe warunki przechowywania papieru, n nadmierne emulgowanie farby, n niewłaściwe przyjmowanie kolejnej farby przez farbę (trapping), n niewłaściwą kolejność drukowania poszczególnych farb, n niewłaściwy docisk, wysłużone lub źle dobrane obciągi i podkłady oraz wady maszyny drukującej (rozregulowany układ farbowy lub nawilżający, uszkodzone wałki farbowe). Mottling występuje na maszynach z przynajmniej czterema zespołami drukującymi. Może występować podczas drukowania mokro na mokro zarówno przy motywach jednobarwnych aplowych, jak i przy barwnych ilustracjach rastrowych. W zależności od przyczyny powstawania rozróżnia się dwa rodzaje mottlingu: mottling spowodowany nierównomiernym przyjmowaniem farby przez podłoże oraz mottling wodny. Oba rodzaje mottlingu mogą występować na zadrukowanej odbitce jednocześnie. Mottling spowodowany nierównomiernym przyjmowaniem farby przez podłoże Jest to najczęściej spotykany rodzaj mottlingu. Podczas drukowania w każdym zespole drukującym dochodzi do powierzchniowego kontaktu pomiędzy arkuszem a obciągiem. W normalnych warunkach nanoszona warstwa farby rozdziela się mniej więcej na pół. Połowa farby pozostaje na powierzchni papieru, a reszta zostaje przeniesiona z powrotem na obciąg. Jeśli zastosowane do druku podłoże nie przyjmuje równomiernie farby, to tym samym warstwa farby na jego powierzchni ma nierównomierną grubość. Powoduje to w konsekwencji niewłaściwe przyjmowanie i rozdzielanie się kolejnej warstwy farby nanoszonej w następnych zespołach drukujących. Nierównomierna grubość warstewki na arkuszu prowadzi do powstawania zmian nasycenia farbą, a tym samym zmian kolorystycznych druku. Objawem tej nieprawidłowości jest efekt marmurkowatej, cętkowanej powierzchni obrazu drukowego. Mottling spowodowany nierównomiernym przyjmowaniem farby przez podłoże w zasadzie dotyczy tylko farb drukowanych z pierwszego i drugiego zespołu drukującego. W maszynie czterokolorowej w trzecim zespole mottling występuje stosunkowo rzadko, bo kolejne rozdzielanie warstwy farby zachodzi tylko na czwartym obciągu gumowym. Dlatego na odbitce z ostatniego zespołu drukującego zjawisko nigdy nie występuje, ponieważ nie następuje kolejny podział farby. W związku z tym mottling powodują najczęściej farby, które drukowane są standardowo w pierwszych dwóch zespołach drukujących. Są to na ogół czarna i cyjan. Uznaje się jednak, że farbą najbardziej podatną na występowanie zjawiska mottlingu jest cyjan. Spowodowane jest to faktem, że po pierwsze nadawany jest on na odbitkę w stosunkowo niewielkiej ilości, a po drugie oko ludzkie bardzo wrażliwie reaguje na wszelkie odcienie koloru niebieskiego, szczególnie jeśli drukowane są duże powierzchnie aplowe. Przy drukowaniu apli zjawisko mottlingu może się czasem pojawić także w przypadku farby czarnej. Jednak przy drukowaniu tekstów i motywów kreskowych efekt ten nie występuje. Nierównomierne przyjmowanie farby przez podłoże jest związane z jakością jego powierzchni. Jeśli powierzchnia zastosowanego papieru jest nierówna, tworzy swoiste wzniesienia i zagłębienia, to powoduje również nierównomierne rozdzielanie i wsiąkanie farby. Duże znaczenie odgrywają w tym przypadku także koncentracja i rozmieszczenie w papierze substancji klejących oraz środków wiążących. Na ogół w miejscach wzniesień powierzchni znajduje się ich cieńsza warstwa o większym zagęszczeniu substancji, a w zagłębieniach grubsza, ale o niższej koncentracji. Nierównomierność wsiąkliwości podłoża drukowego może być również spowodowana migracją substancji wiążących i klejących w powierzchni papieru na skutek niewłaściwego procesu suszenia w maszynie papierniczej. Ważną rolę odgrywa też grubość warstwy powleczenia. W miejscach, w których stężenie klejów jest wysokie, zmniejsza się szybkość wsiąkania farb. Zjawisko mottlingu nie występuje, jeżeli farba całkowicie wsiąknie w podłoże lub też pozostanie w całości na jego powierzchni przed naniesieniem następnej warstwy. Mottling może również powstawać z powodu złego przyjmowania kolejnej farby przez wcześniej nadrukowaną farbę, czyli niewłaściwy trapping. Dlatego należy pamiętać, że ciągliwość farb powinna się zmniejszać wraz z kolejnością ich nakładania. cdn. Artykuł sponsorowany Fragment książki Ewy Rajnsz „Barwy druku”