Dynamiczny rozwój wielu wiatowych gospodarek, bogacenie się społeczeństw czy znoszenie barier w obrocie towarami wewnštrz Unii Europejskiej Đ wszystko to powoduje coraz większe zainteresowanie markowymi produktami. Zainteresowanie to jest z kolei w coraz większym stopniu wykorzystywane przez fałszerzy. Różne wiatowe organizacje finansowe szacujš, iż około 9% łšcznego handlu wiatowego stanowiš ăpodróbkiÓ. Można z powodzeniem powiedzieć, że fałszerstwa produktów (i ich opakowań) utworzyły dynamicznie rozwijajšcš się gałš przemysłu.
Aktualnie podrabiane sš wszystkie produkty, które mogš przynieć fałszerzom zyski, poczšwszy od ekskluzywnych zegarków czy odzieży cenionych marek poprzez papierosy, ale także kosmetyki, lekarstwa i np. częci samochodowe. Zastanawiajšc się nad problemem, nie bez powodu można stwierdzić, iż klienci dokonujšc zakupów w pierwszym rzędzie kupujš opakowania, a nie produkty. Dlatego też wysiłek producentów produktów powinien się skupić na zwiększeniu efektywnoci ochrony marki (Brand Protection), a co za tym idzie Đ opakowań produktów przed fałszowaniem, a szybko przyniesie to wymierne korzyci.
Najbardziej niebezpiecznym przejawem podrabiania produktów sš fałszerstwa w obszarze produkcji farmaceutycznej. Przykładem mogš być nadużycia obserwowane w Meksyku, gdzie około 80% rodków farmaceutycznych dostępnych publicznie jest podrobionych. Firmy farmaceutyczne potrzebujš zabezpieczeń umożliwiajšcych zarówno wykrycie podrobionego produktu, jak i zabezpieczenie oryginalnego leku. Zabezpieczenia takie muszš się pojawić na opakowaniu, aby ocalić życie ludzkie oraz chronić firmy przed odpowiedzialnociš prawnš za sfałszowane leki.
Jednym z elementów zabezpieczajšcych opakowania mogš być hologramy (OVD Đ ang. Optical Variable Device). Ze względu na parametry przestrzenne hologramów można wydzielić następujšce ich typy:
Hologramy 2D: tworzone sš na bazie dwuwymiarowej grafiki, zawierajš wszystkie obrazy/informacje na jednym planie. Podczas zmiany kšta obserwacji widoczne sš barwne obiekty płaskie. Obecnie hologramy 2D jako samodzielne znaki sš stosowane bardzo rzadko Đ jedynie jako elementy reklamowe, które nie stanowiš zabezpieczenia.
Hologramy 2D/3D: Znaki tworzone na bazie dwu lub większej liczby grafik dwuwymiarowych eksponowanych na przynajmniej dwóch równoległych płaszczyznach, dajšcych tym samym wrażenie perspektywy. Wyrane linie i jasne kolory sprawiły, iż był to doć popularny element. Obecnie stosowany coraz rzadziej; wypierajš go inne bardziej skomplikowane, a co za tym idzie trudniejsze do podrobienia znaki.
Hologramy 3D: Znaki te sš odwzorowaniem rzeczywistych obiektów lub ich modeli. Posiadajš dużš głębię obrazu, ale do ukazania wysokiej kontrastowoci obrazu niezbędne jest dobre owietlenie. Charakteryzujš się bardziej złożonymi obrazami z dużš liczbš detali. Możliwe jest odwzorowanie barw rzeczywistych. Najbardziej znanym na wiecie znakiem 3D jest aktualnie wycofywany hologram, stosowany na kartach bankowych systemu Visa. Zastšpi go znacznie bardziej zaawansowany technologicznie pasek magnetyczny zintegrowany z hologramem.
Powyżej przedstawione elementy zaliczane sš do grupy o rednim poziomie bezpieczeństwa. Obecnie sš one otrzymywane w wyniku generowania komputerowego (kiedy do ich produkcji wykorzystywano metodę tradycyjnš Đ wieloetapowš).
Hologramy sš dzi podrabiane już w kilka dni po wprowadzeniu produktu na rynek. Jest to spowodowane znacznym postępem technologicznym i powszechnš znajomociš technologii holograficznej. Blisko 3000 laboratoriów na całym wiecie jest zdolnych do wyprodukowania hologramów lepszej lub gorszej jakoci.
Odmiennš grupę od wyżej przedstawionych stanowiš elementy optyczne tzw. zorientowane. Sš one generowane z użyciem technologii dyfrakcyjnej (DOVD Đ Diffractive Optical Variable Devices) i składajš się z obrazów generowanych przez bardzo gęste siatki dyfrakcyjne. Najprostszym znakiem zaliczanym do grupy DOVD jest Dot-Matrix. Jest to znak generowany metodš punktowš za pomocš komputera, w postaci drobnych pikseli (dot by dot). W DotMatriksie możliwe do uzyskania sš niekonwencjonalne efekty kinematyczne. Dodatkowo znaki te mogš zawierać szereg dodatkowych elementów zabezpieczajšcych (np. ukrytš informację Đ hidden information, czytanš za pomocš czytników laserowych).
Na wiecie opracowano kilka wysoko zaawansowanych technologii, które nie sš powszechnie dostępne, a służš produkcji DOVD. Technologie te sš wynikiem wieloletnich własnych rozwojowych prac badawczych pojedynczych firm, które okryte sš tajemnicš handlowš i nie sš na sprzedaż. Technologie te sš odległe od klasycznej optycznej holografii. W celu zobrazowania możliwoci, jakie się otwierajš przy wykorzystaniu bardziej zaawansowanych technologii niż typowy hologram, omówione zostanš rozwišzania dwóch firm.
Firma Optaglio s.r.o. (Optaglio Group) z siedzibš w czeskiej Pradze wykonuje znaki DOVD w opracowanej przez siebie technologii z wykorzystaniem mikrolitografii elektronowej. Technologia ta jest na tyle precyzyjna, że próba zastšpienia jej powszechniej stosowanymi technikami optycznymi jest z góry skazana na niepowodzenie. Wzorcowy hologram e-Direct firmy Optaglio zawiera zarówno klasyczne elementy hologramów tradycyjnych, jak i mikrostruktury o różnej gęstoci możliwe do wykonania tylko za pomocš technik mikrolitograficznych. Zawiera on:
Ľ elementy podstawowe widoczne gołym okiem (złożona grafika z elementami godła państwowego, różnego rodzaju elementy kinematyczne, obrazy o odwracalnym kontracie przy obrocie o 180Ą, zdemetalizowane fragmenty hologramu),
Ľ mikrostruktury widoczne przy użyciu lupy lub mikroskopu o niewielkim powiększeniu (wiecšce mikroteksty o wielkociach 20-100 mm, linia z mikrostrukturš flagi czeskiej w formacie 60x100 mm, obszary wypełnione strukturš skomponowanš z liter ăCZÓ w wysokoci 60 mm),
Ľ nanostruktury widoczne przy użyciu mikroskopu o dużym powiększeniu (mapa Czech z nazwami głównych miast wykonanymi mikrotekstem 4 mm oraz wypełnienie częci hologramu nanotekstem będšcym fragmentem gazety Đ szerokoć linii w mikrotekcie wynosi ok. 500 nm),
Ľ elementy ukryte widoczne przy użyciu czytników laserowych różnego typu (przy przesuwaniu czytnika uwidaczniajš się kolejno obrazy liter oraz holograficzny kod kreskowy służšcy do odczytu maszynowego).
Firma Optaglio z gamy swoich produktów dla obszaru Brand Protection proponuje znak o nazwie Multimatrix. Obecnie żaden z bardzo znanych produktów na rynku polskim nie jest zabezpieczany znakiem firmy Optaglio, lecz wielu wiatowych producentów zaufało czeskiemu producentowi DOVD (m.in. Calvin Klein Europe, międzynarodowy koncern farmaceutyczny LEK, WarnerBros i Columbia Tristar).
Interesujšcym elementem odczytywanym za pomocš prostego czytnika laserowego może być rozwišzanie opatentowane przez firmę Optaglio: MelodyLabel bšd OVMelody. Istota zabezpieczenia oparta została na zako-dowanej, odczytywanej maszynowo strukturze, która w trakcie skanowania za pomocš taniego i prostego testera laserowego generuje zakodowany sygnał akustyczny (melodię).
Szwajcarska firma OVD Kinegram Corp. (Leonhard Kurz Group) jest producentem znaku o nazwie Trust-seal. Jest to dwuwymiarowy, generowany komputerowo znak optycznie zmienny wykonywany w technologii dyfrakcyjnej. Zawiera on jednoznacznie zdefiniowane, łatwo weryfikowalne i trudne do podrobienia efekty optyczne. Jest wykonywany w technologii analogicznej do używanej podczas produkcji Kinegramu Đ jednego z najlepiej zabezpieczonych znaków chronišcego polski dowód osobisty, wizę Schengen i banknoty euro o niskich nominałach.
Do szczególnych cech optycznych tego znaku należš:
Ľ pole o zmiennych kolorach,
Ľ pole z mikrotekstem,
Ľ informacje ukryte (do odczytu niezbędny prosty tester laserowy),
Ľ pole z efektem ăflipÓ Đ zmiana
obrazu,
Ľ pole z nanotekstem (standardowym lub z cechami klienta),
Ľ efekt soczewki,
Ľ efekt tęczy,
Ľ efekty w skali szaroci.
Niektóre z wymienionych cech umożliwiajš weryfikację zabezpieczenia gołym, nieuzbrojonym okiem, do weryfikacji redniego poziomu wystarczy lupa o powiększeniu 10-krotnym, a do weryfikacji zaawansowanych cech ukrytych konieczny jest czytnik laserowy.
Niezwykle istotnš cechš znaku Trust-seal jest jego bardzo dobra czytelnoć nawet przy słabym owietleniu. Wynika to z faktu, iż niezwykle jasne barwy i wysokie wybłyszczenie sš osišgane dzięki precyzyjnie zaplanowanym i wykonanym strukturom dyfrakcyjnym.
Na polskim rynku Trust-seal chroni cztery marki wódek: Wyborowa, Smirnoff, Luksusowa i Absolut. Pierwsze trzy posiadajš zabezpieczenie w postaci banderoli na szyjce butelki. Na Absolucie natomiast mamy do czynienia z podwójnym zabezpieczeniem. Oprócz banderoli na szyjce Trust-seal został wkomponowany w etykietę butelki.
Etykiety na butelkach łatwo ulegajš destrukcji, tym samym otwarcie butelki nie jest możliwe bez zniszczenia zabezpieczenia.
Najczęciej spotykane formy użytkowe znaków optycznie zmiennych na opakowania to:
Ľ folie do tłoczeń na goršco (na zróżnicowane podłoża: papierowe i plastikowe),
Ľ samoprzylepne etykiety zabezpieczajšce wykonane z materiałów ulegajšcych łatwej destrukcji (pełnišce rolę plomb),
Ľ folia zdrapkowa (scratch-off),
Ľ folie opakowaniowe oraz folie do laminowania papieru i kartonu (półprodukty do produkcji opakowań),
Ľ samoprzylepne etykiety poliestrowe z efektem samodestrukcji.
Każdy nowoczesny element zmienny optycznie stosowany do ochrony marki, jeli ma spełnić swojš funkcję, musi:
Ľ posiadać efekty, które sš łatwo rozpoznawalne dla laika,
Ľ uniemożliwiać skopiowanie za pomocš innych dostępnych technologii,
Ľ na potrzeby dowodowe posiadać zabezpieczenia gwarantujšce 100% kontrolę autentycznoci w warunkach laboratoryjnych.
Elementy OVD i folie holograficzne oczywicie nie sš jedynymi stosowanymi zabezpieczeniami opakowań. Funkcję zabezpieczeń pełniš również:
Ľ dobrze opracowany projekt opakowania z uwzględnieniem elementów zabezpieczeń graficznych;
Ľ specjalistyczne podłoża, np. wielowarstwowe lub zawierajšce wtršcenia typu włókna barwne lub reagujšce np. na konkretny zakres promieniowania, nici zabezpieczajšce czy mikroczšsteczki;
Ľ farby zabezpieczajšce:
Đ UV,
Đ zmienne optycznie,
Đ termoczułe,
Đ irydescencyjne,
Đ metaliczne,
Đ termochromowe, itp.;
Ľ etykiety inteligentne: chipy, techniki z użyciem identyfikacji częstotliwoci radiowej (RFID Đ radio frequency identification Đ wykorzystujš tradycyjnš metodę przekazu radiowego oraz nowoczesne systemy komputerowe. W praktyce falami radiowymi przekazuje się informacje do ruchomego bšd nieruchomego odbiornika, co pozwala na lokalizację, identyfikację i interpretację pozyskanych danych).
Jednakże najdoskonalsze elementy i techniki zabezpieczeń nie zdadzš egzaminu bez należycie prowadzonej akcji edukacyjno-informacyjnej skierowanej do klientów. Kombinacja zabezpieczeń jawnych i niejawnych w opakowaniu produktu lub na samym produkcie daje producentowi najlepszš szansę zabezpieczenia przed fałszerstwami. Niezbędne jest przekazanie informacji klientom, jakich znaków czy zabezpieczeń powinni szukać w celu potwierdzenia autentycznoci kupowanego produktu.
Niejednokrotnie znak towarowy, który skłania klientów do sięgnięcia po oznaczony nim produkt, to jeden z najcenniejszych aktywów firmy. Dlatego też nie wolno producentom bagatelizować żadnych, nawet najmniejszych, przejawów fałszowania ich produktów. Pojawienie się podróbek produktu (szczególnie w przypadku dużego nagłonienia sprawy) powoduje zarówno utratę zaufania, jak i znaczšcy spadek zainteresowania konsumentów danš markš. Klienci nie majš bowiem przekonania, czy kupujš produkt oryginalny, czy podróbkę. Taka postawa konsumentów to nie tylko wymierne straty finansowe dla danej marki, ale także utrata wizerunku, którego odzyskanie może zajšć firmie lata, bez gwarancji powodzenia kosztownych działań marketingowych i PR.
