Jakoć barw wydruków uzyskanych na badanych papierach
Gęstoć optyczna stanowi kryterium jakoci uzyskanych odbitek. Wyniki pomiarów gęstoci optycznej z użyciem densytometru przedstawiono w tabeli 2. W grupie papierów nr 1-6 uzyskano porównywalne gęstoci optyczne pól pełnych: dla barw CMY (Cyjan, Magenta, Yellow) rzędu 1,11-1,41; a dla barwy czarnej w granicach od 2,12 do 2,43. W grupie papierów fotograficznych gęstoci optyczne barw CMY zawierały się w przedziale od 0,93 do 2,68, za barwy czarnej od 2,07 do 2,26. Najwyższe, w tej grupie papierów, wartoci gęstoci optycznej dla barw purpurowej i żółtej uzyskała próba nr 8. Stosunkowo niskie wartoci mierzonego parametru dla barw niebieskozielonej i purpurowej otrzymano w przypadku próby nr 7. Na uwagę zasługuje fakt, że próby nr 7-9 wykazywały, w porównaniu z papierami nr 1-6, niższe nawet o 20% wartoci gęstoci optycznej dla barwy niebieskozielonej, a wyższe o 49% dla barwy purpurowej i o 38% dla barwy żółtej. Różnice w pomiarach wynikajš prawdopodobnie z rodzaju podłoża, typu użytej drukarki, jak również możliwoci nierównomiernego nakładania atramentu na powierzchnie badanych papierów.
Analiza pól pełnych obejmowała kontrast uzyskanych odbitek. Otrzymane wyniki badań zestawiono w tabeli 2. Wartoci liczbowe kontrastu wydruków wykonanych na papierach nr 1-6 były porównywalne, z wyjštkiem nieznacznie niższych wartoci kontrastu dla barw purpurowej, żółtej i czarnej stwierdzonych w przypadku papieru nr 6. Odbitki wykonane na papierach fotograficznych w porównaniu z papierami nr 1-6 uzyskały wyższe wartoci kontrastu (od 2 do 7% wzgl.). Najwyższym kontrastem, rzędu 95,10-98,14%, charakteryzowała się próba nr 8, najmniejszym dla barw niebieskozielonej, purpurowej i czarnej papier nr 9.
Intensywnoć zaczernienia tonów pełnych była kolejnym kryterium oceny jakoci nadruków wykonanych na badanych papierach. Z danych zamieszczonych w tabeli 2 wynika, że w grupie papierów nr 1-6 otrzymano porównywalne wartoci badanego parametru. Intensywnoć zaczernienia tonów pełnych barw CMY dla tych papierów zawierała się w przedziale od 1,03 do 1,33. W grupie papierów fotograficznych najwyższe wartoci omawianego parametru dla barw purpurowej i żółtej stwierdzono w przypadku papieru nr 9, za najniższe dla barw niebieskozielonej i żółtej w odniesieniu do próby nr 7. Dla barwy czarnej najniższe wartoci intensywnoci zaczernienia wystšpiły w przypadku prób nr 2 i 8, za najwyższe w odniesieniu do próby nr 5. Dla pozostałych badanych papierów intensywnoć zaczernienia tonów pełnych była porównywalna i zawierała się w granicach od 2,09 do 2,27.
O rozpiętoci gradacji wydrukowanych odbitek na badanych podłożach decyduje parametr okrelany jako rozpiętoć tonalna druku. Na podstawie obliczeń przedstawionych w tabeli 2 można stwierdzić, że w grupie papierów nr 1-6 otrzymane wyniki badań (dla barw CMY) były porównywalne i mieciły się w granicach od 1,03 do 1,38, a dla barwy czarnej od 2,11 do 2,42. Papiery fotograficzne, w porównaniu z papierami nr 1-6, wykazywały wyższe wartoci rozpiętoci tonalnej dla barwy purpurowej i żółtej, a niższe dla barwy niebiesko-zielonej. Dla koloru czarnego wyniki obliczeń były porównywalne.
Równomiernoć druku jest to parametr okrelajšcy równomierne rozłożenie atramentu na całej zadrukowanej powierzchni. Wyniki przeprowadzonych badań wskazujš, że w grupie papierów nr 1-6 najlepszš równomiernociš druku charakteryzowały się próby nr 1 i 5 (tab. 2). Wpływ na to miał prawdopodobnie stan powierzchni tych papierów i sposób jej wykończenia. Niższa równomiernoć druku była obserwowana w przypadku próby nr 6; wišzało się to prawdopodobnie z gorszymi, w porównaniu z pozostałymi badanymi papierami, wskanikami strukturalno-wymiarowymi. Wszystkie badane papiery fotograficzne uzyskały niskie wartoci liczbowe wskanika równomiernoci druku nieprzekraczajšce 0,85, potwierdzajšc tym samym wysokš jakoć uzyskanych odbitek i równomierny nadruk.
Na podstawie parametrów L*, a*, b* obliczono kontrast i nasycenie barw. Wyniki obliczeń zestawiono w tabeli 3 i przedstawiono na rysunkach 1-4. Z rysunku 1 wynika, że w grupie papierów nr 1-6 wartoci kontrastu i nasycenia barwy niebieskozielonej były nieznacznie wyższe Đ w porównaniu z pozostałymi papierami tej grupy Đ dla prób nr 3 i 6. Wród papierów fotograficznych najwyższym kontrastem barwy niebieskozielonej rzędu 63,81 oraz najwyższš wartociš nasycenia (56,88) charakteryzowała się próba nr 8. W przypadku barw purpurowej, żółtej i czarnej różnice między najmniejszš i największš wartociš kontrastu dla papierów nr 1-6 wynosiły od 0,2 do 3 jednostek (rys. 3-4). Stosunkowo wysokie wartoci kontrastu odnotowano dla barwy żółtej. Analogiczna sytuacja wystšpiła w odniesieniu do nasycenia barw Đ tutaj, podobnie jak w przypadku kontrastu, największe wartoci uzyskano dla barwy żółtej. Różnice między największš a najmniejszš wartociš nasycenia barwy żółtej dla papierów nr 1-6 sięgały 5, a w przypadku papierów fotograficznych 2 jednostek. Duża rozpiętoć wyników kontrastu i nasycenia barw CMYK wynika prawdopodobnie z faktu, że na te wskaniki majš wpływ nie tylko zadrukowywane podłoża, ale również użyte tusze i typ drukarki.
Kolejnym etapem oceny jakoci nadruków były pomiary odpornoci na starzenie. Przeprowadzono je w celu ustalenia, który z badanych papierów może być przeznaczony na dokumenty wieloletnie. Wyniki pomiarów densytometrycznych wskazujš, że w grupie papierów nr 1-6 najbardziej odporna na działanie wiatła była próba nr 6, za najmniej próba nr 3. Natomiast wród papierów fotograficznych najbardziej odporny na działanie promieni słonecznych był papier nr 8, różnice przed nawietlaniem i po nim były minimalne i wynosiły od 0 do 0,04. Najwyższe różnice w pomiarach rzędu 0-0,15 otrzymano dla próby nr 9. Należy zwrócić uwagę, że najmniejsze różnice przed wystawieniem wydruków na działanie wiatła i potem występowały w przypadku barwy żółtej (0-0,07), natomiast największe odnotowano w odniesieniu do barwy niebiesko-ielonej (0-0,15).
Pomiar odpornoci na działanie wody nadruków wykonanych na badanych papierach wykazał, że w grupie papierów nr 1-6 najbardziej odporne okazały się próby nr 5 i 6. Zwilżone fragmenty nie ulegały żadnym zmianom kolorystycznym, wystšpiło jedynie niewielkie rozmywanie farby pod wpływem naniesionej kropli wody. W grupie papierów fotograficznych najbardziej odporny na działanie wody był papier nr 8. Dopiero przetarcie palcem powodowało cieranie się farby z jednoczesnym pęcznieniem powłoki. To samo zjawisko cierania farby po dotknięciu było obserwowane w przypadku próby nr 9. Niewielkie oznaki rozbarwiania wykazywały zwilżone fragmenty pokryte atramentami barw purpurowej i żółtej. Najbardziej niekorzystnie na działanie wody reagował papier nr 7, na powierzchni którego atrament się rozmywał, a po dotknięciu palcem powłoka cierała się.
Należy zwrócić uwagę, że odpornoć wydruku na wodę zależy nie tylko od samego papieru, ale i od rodzaju atramentu (a zatem i od drukarki). W zwišzku z tym ten sam papier może wykazywać różne właciwoci wodoodporne przy wydrukach z różnych drukarek.
Podsumowanie
Dokonana ocena wybranych właciwoci badanych papierów wskazuje, że próby nr 1-6 charakteryzowały się porównywalnymi parametrami strukturalno-wymiarowymi. Niewielkie różnice występujšce w przypadku gładkoci, stopnia zaklejenia i szorstkoci nie miały wpływu na jakoć uzyskanych wydruków. Jeżeli chodzi o papiery fotograficzne, to należy zwrócić uwagę, że rozbieżnoci w wartociach liczbowych mierzonych parametrów strukturalno-wymiarowych były wynikiem różnic w charakterystyce powłok naniesionych na ich powierzchnie.
Wykonane na papierach nr 1-6 odbitki charakteryzowały się dobrym odwzorowaniem kolorów, a także próbek pisma. Nie obserwowano zjawiska rozlewania się atramentu nawet przy drukowaniu najmniejszych elementów. Dobre parametry strukturalno-wymiarowe, stosunkowo niska cena oraz możliwoć uzyskania prawidłowo odwzorowanych odbitek zapewniajš papierom nr 1-6 czołowš pozycję wród materiałów stosowanych do wydruków domowych i biurowych. Natomiast użycie papierów fotograficznych do wykonania nadruków gwarantuje fotograficznš jakoć obrazu, wysokš intensywnoć barw, jednak niezaprzeczalnie podnosi koszt wydruku.
Literatura
1. Sobotka W.: ăPapier do druku cyfrowego. W kierunku pełnej dostępnociÓ, Print & Publishing 42 (2000).
2. Buczyński L.: ăPodstawowe elementy cyfrowego druku kolorowego Đ stan aktualny i kierunki rozwoju, częć IÓ, wiat Druku 3, 38 -45 (1998).
3. Sangl R., Weigl J.: ăOn the interaction between substrate and printing ink for ink-jet printingÓ, Tappi Printing and Graphic Arts Conference, 1-11, Savannah (2000).
4. Wandelt P.: ăPapiernictwo wobec wyzwań XXI w. Szanse i zagrożenia. Papiery do nowych systemów drukowaniaÓ, Przeglšd Papierniczy 50, 4, 203-208 (2000).
5. Czichon H., Czichon M.: ăStan i perspektywy drukowania cyfrowegoÓ, wiat Druku 2, 17-21 (2002).
6. Glittenberg D., Voigt A.: ăEconomic formulations for improved quality ink-jet papersÓ, Paper Technology 11, 24-29 (2001).
7. Graczyk T.: ăFarby, papiery i folie polimerowe do drukowania kolorowego ink-jetÓ, Przeglšd Papierniczy 52, 3, 125-130 (1996).
8. Graczyk T., Khizyr K.: ăUniwersalne mieszanki powlekajšce do druku ink-jet. Wyzwanie a rzeczywistoćÓ, Przeglšd Papierniczy 55, 3, 169-172 (1999).
9. Wandelt P., Leks-Stępień J.: ăRozwój druku atramentowego a papierowe podłożaÓ, Przeglšd Papierniczy 57, 7, 448-451 (2001).
10. Graczyk T.: ăDruk kolorowy ink-jet. Prognoza postępu technicznego w dziedzinie podłoży tuszy i głowic drukujšcychÓ, Przeglšd Papierniczy, 4, 198-203 (1998).
11. Lejman M.: ăDrukowanie w barwach tęczyÓ, PC World Komputer 10, 30-35 (2001).
