W ubiegłym roku minęło 30 lat od chwili, kiedy pierwsi absolwenci kierunku poligraficznego opucili Politechnikę Łódzkš (poprzednio studia na tym kierunku można było realizować tylko na Politechnice Warszawskiej). Ten jubileusz był dla nas okazjš do przeprowadzenia wywiadu z prof. Barbarš Surma-lusarskš, dyrektorem Instytutu Papiernictwa i Poligrafii PŁ.
Jak doszło do utworzenia Instytutu Papiernictwa i Poligrafii na Politechnice Łódzkiej?
Barbara Surma-lusarska: Międzywydziałowy Instytut Papiernictwa i Poligrafii Politechniki Łódzkiej kontynuuje działalnoć Instytutu Papiernictwa i Maszyn Papierniczych, utworzonego w 1970 r. z połšczenia dwóch katedr: Katedry Papiernictwa i Maszyn Papierniczych, która powstała w 1949 roku na Wydziale Mechanicznym oraz Katedry Technologii Celulozy i Papieru, utworzonej na Wydziale Chemicznym we wczesnych latach 50. W bieżšcym roku przypada zatem 56. rocznica podjęcia kształcenia specjalistów papierników w Politechnice Łódzkiej, która powstała 60 lat temu.
W 1999 r. Instytut Papiernictwa i Maszyn Papierniczych przeszedł reorganizację i zmienił nazwę na Instytut Papiernictwa i Poligrafii, głównie ze względu na istotny rozwój działalnoci w dziedzinie poligrafii. W 2004 roku minęło 30 lat od chwili wypromowania pierwszych absolwentów dla przemysłu poligraficznego, dzięki utworzeniu w Instytucie Pracowni (póniej Zakładu) Maszyn Poligraficznych, których organizatorem był doc. dr Kazimierz Stępniewski i którymi kierował do momentu przejcia na emeryturę w 1996 roku. W latach 1974-1996 specjalnoć Maszyny Poligraficzne ukończyło, na studiach dziennych i wieczorowych oraz typu college, prawie 100 absolwentów.
Jakie sš kierunki nauczania w ramach IPiP i ilu rocznie absolwentów kończy każdy z nich? Czy uczelni znane sš dalsze losy absolwentów (czy podejmujš oni pracę zgodnie ze swoim wykształceniem)?
B.S-.: Do 1998 r. Instytut kształcił studentów trzech wydziałów Politechniki Łódzkiej: Chemicznego, Mechanicznego oraz Inżynierii Procesowej i Ochrony rodowiska, w ramach specjalnoci papierniczo-poligraficznych. W czerwcu 1998 r. z inicjatywy Instytutu, przy poparciu władz Politechniki Łódzkiej, Politechniki Warszawskiej oraz przemysłu,
Rada Główna Szkolnictwa Wyższego ustanowiła w Polsce nowy unikatowy kierunek studiów pod nazwš Papiernictwo i Poligrafia. Już w roku akademickim 1998/99 został on uruchomiony w Politechnice Łódzkiej, wówczas jako jedynej w kraju uczelni spełniajšcej warunki obsady kadrowej tego kierunku. Obecnie jest on prowadzony na dwóch wydziałach: Mechanicznym i Chemicznym, ponadto na Wydziale Inżynierii Procesowej i Ochrony rodowiska została zachowana specjalnoć Inżynieria Papiernicza. Ogółem papiernictwo i poligrafię studiuje w naszej uczelni około 400 osób (liczba ta obejmuje studentów wszystkich lat, kształcšcych się w dwóch profilach: mechanicznym i technologicznym, obejmujšcych: celulozownictwo, papiernictwo, przetwórstwo papiernicze oraz poligrafię). W 2003 roku mury Politechniki Łódzkiej opucili pierwsi absolwenci kierunku Papiernictwo i Poligrafia (40 osób). W większoci podjęli oni pracę zgodnie z wykształceniem. Spora liczba naszych absolwentów zajmuje obecnie eksponowane stanowiska zarówno w przemyle papierniczym, jak i poligraficznym.
Od czasu akcesu Polski do Unii wzrosło zainteresowanie studentami oraz absolwentami kierunku Papiernictwo i Poligrafia również za granicš. Program kształcenia na tym kierunku został opracowany w systemie punktowym ECTS (European Credit Transfer System), co umożliwia studentom odbywanie częci studiów w uczelniach zagranicznych. W zakresie dydaktyki Instytut nawišzał współpracę m.in. z: Ukraińskš Akademiš Drukarstwa, Politechnikš w Grenoble, Uniwersytetem Technologicznym w Helsinkach, Uniwersytetem Technicznym w Darmstadt, a także z Holenderskim Centrum Papieru i Tektury. W bieżšcym roku akademickim pod kierunkiem nauczycieli akademickich z naszego Instytutu rozpoczęto realizację prac dyplomowych i doktorskich w przemyle i jednostkach naukowych w Holandii.
Czy występujš różnice w programie nauczania w stosunku do Instytutu Poligrafii Politechniki Warszawskiej? Czy istnieje współpraca pomiędzy oboma instytutami?
B.S-.: Programy studiów na kierunku Papiernictwo i Poligrafia prowadzonym przez obydwie uczelnie spełniajš minimum programowe, ustalone przez Radę Głównš Szkolnictwa Wyższego dla studiów magisterskich, natomiast szczegółowe programy nauczania sš zróżnicowane. W Politechnice Łódzkiej program studiów obejmuje więcej przedmiotów w zakresie celulozownictwa, papiernictwa i przetwórstwa papierniczego, zgodnie z długoletniš tradycjš i dowiadczeniem w kształceniu specjalistów papierników, zarówno technologów, jak i mechaników. Dużo uwagi powięcamy jednak również rozwijaniu przedmiotów poligraficznych.
Współpraca między obydwoma instytutami opiera się przede wszystkim na kontaktach osobistych i opiniowaniu programów studiów. Obydwie jednostki wspólnie przygotowały też szeroko uzasadnione wystšpienie do Ministra Nauki i Informatyzacji w sprawie wprowadzenia Papiernictwa i Poligrafii do spisu dyscyplin naukowych (w zakresie inżynierii materiałowej), jako dyscypliny wspierajšcej realizację nowo powołanego kierunku studiów.
Jak Instytut pozyskuje kadrę pedagogicznš? Czy obecnoć profesorów z Ukrainy to rezultat dwustronnej wymiany pedagogów z Akademiš Drukarstwa we Lwowie?
B.S-.: Kadrę naukowo-dydaktycznš Instytutu Papiernictwa i Poligrafii stanowi obecnie 8 profesorów, 13 adiunktów i 1 starszy wykładowca; sš to specjalici z wykształceniem w zakresie papiernictwa i poligrafii. Kadra ta prawie w całoci rekrutuje się z absolwentów Politechniki Łódzkiej, którzy swojš karierę zawodowš zwišzali z tš uczelniš. Jednego profesora oraz jednego adiunkta Instytut pozyskał z Akademii Drukarstwa we Lwowie. Nauczyciele ci wraz z trzema naszymi adiunktami stanowiš obecnie trzon Zakładu Technologii Poligrafii i Maszyn Poligraficznych w Instytucie. W Polsce brakuje samodzielnych pracowników nauki w zakresie poligrafii, co od wielu lat utrudnia rozwój kadry w tej dziedzinie. Nadzieję na poprawę sytuacji Instytut wišże z wykonywanymi przez naszych nauczycieli akademickich pracami habilitacyjnymi w obszarze poligrafii oraz pracami doktorskimi, podjętymi przez studentów studiów doktoranckich.
Jak słyszelimy, kierunek Papiernictwo i Poligrafia na Politechnice Łódzkiej uzyskał najwyższš możliwš akredytację Đ na 5 lat. Jakie musiał spełnić warunki, aby jš uzyskać?
B.S-.: W 2003 r., po pierwszym pięcioletnim cyklu studiów magisterskich, kierunek Papiernictwo i Poligrafia prowadzony na Wydziale Mechanicznym uzyskał akredytację Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Aby uzyskać wysokš ocenę Komisji, konieczne było spełnienie Đ zarówno przez uczelnię, jak i przez Instytut Đ wielu wymagań: kadrowych, programowych oraz organizacyjnych, a także należało dysponować odpowiednio wyposażonš bazš lokalowš do prowadzenia tego rodzaju studiów technicznych.
Jakie sš najistotniejsze problemy, z którymi IPiP musi się borykać? Czy Fundacja Rozwoju Kadr Poligraficznych jest w jakim stopniu pomocna w ich rozwišzywaniu?
B.S-.: Istnienie i rozwój kierunku studiów Papiernictwo i Poligrafia sš ze wszech miar uzasadnione, jednak niewystarczajšce rodki budżetowe utrudniajš realizację ambitnego programu nauczania, stosownie do potrzeb wynikajšcych z nowych wymagań stawianych przez współczesne systemy technologiczne i maszynowe oraz techniki informatyczne.
W 1999 roku powołano przy naszym Instytucie Radę Naukowo-Przemysłowš, skupiajšcš największe firmy papiernicze i poligraficzne. Głównym celem działalnoci Rady jest zacienianie współpracy między przemysłem a Instytutem w zakresie prowa-dzonego kierunku studiów oraz działalnoci badawczo-rozwojowej, z punktu widzenia potrzeb współczesnego papiernictwa i po-ligrafii.
Przemysł oraz działajšca od 1999 r. Fundacja Rozwoju Kadr Poligraficznych udzielajš pomocy naszym studentom i kadrze Instytutu, m.in. przez sponsorowanie zakupu komputerów i materiałów do prowadzenia zajęć laboratoryjnych, wyjazdów na konferencje krajowe i zagraniczne, a także organizację zajęć programowych, staży i praktyk przemysłowych (w tym również za granicš) oraz dofinansowywanie wydawnictw promujšcych Instytut i kierunek studiów Papiernictwo i Poligrafia.
Wszystkim wiadczšcym tę pomoc jestemy bardzo wdzięczni.
Dziękujemy za rozmowę.
Opracowanie: Iwona Zdrojewska
