Norm poligraficznych powstaje coraz więcej, coraz precyzyjniej nazywają procesy, technologie i materiały poligraficzne. Normy ISO zdecydowanie przodują w tej dziedzinie.
W ostatnich tylko miesiącach roku 2006 wydanych zostało kilka norm poligraficznych (nie są to tylko wznowienia), a do końca roku planowane jest jeszcze wydanie kilkunastu następnych. Precyzują one wiele zagadnień, które do tej pory były tylko wspominane, ściśle definiują pojęcia, określają przedziały liczbowe, warunki prawidłowego zachodzenia procesów poligraficznych.
Postanowiliśmy uprościć Państwu zadanie i przygotowaliśmy dla Państwa skrótowe opracowanie najświeższych norm wydanych przez ISO. Opracowanie to ma na celu przybliżenie najbardziej bazowych terminów, a co za tym idzie, terminów niezbędnych do poprawnego zastosowania w praktyce wytycznych zawartych w normach.
Omawiając jakąkolwiek gałąź działalności człowieka należy rozpocząć od wprowadzenia ujednoliconych terminów i zwrotów językowych charakterystycznych dla danej dziedziny. Pomijając ten etap moglibyśmy narazić się na wzajemne niezrozumienie.
Norma ISO 12637 składa się z kilku części, wszystkich poświęconych terminologii poligraficznej i opatrzonych wspólnym tytułem „Technologia poligraficzna – Słownictwo” (Graphic technology - Vocabulary). Część I (Fundamental terms) definiuje pojęcia podstawowe. Kolejne części przedstawiają słownictwo w nawiązaniu do poszczególnych etapów technologicznych produkcji poligraficznej.
Cały proces wydawniczy podzielony został na trzy etapy: etap przygotowania do drukowania - prepress, etap drukowania - print (z podziałem na poszczególne techniki i technologie) oraz etap wszystkich czynności po wydrukowaniu zlecenia - postpress. Norma ta wprowadza dość nowatorski podział produkcji poligraficznej (na poprzedniej stronie przedstawiony jest graf zawierający podział technologii obowiązujący w normie ISO 12637).
Norma podaje również różnice pomiędzy przygotowaniem obrazu (image preparation) a montażem (image assembly). Przygotowanie obrazu definiowane jest jako przygotowanie materiału do produkcji przed montażem, w celu uformowania kompletów pojedynczych użytków/obrazów w postaci filmów lub plików gotowych do dalszej obróbki (PS, PDF lub innych), w której jednym z etapów jest montaż.
W trybie analogowym za image preparation - przygotowanie obrazu należy uznać procesy i metody użyte do przygotowania, gromadzenia i pozycjonowania względem siebie i formatu użytku materiału ilustracyjnego i tekstowego w celu uformowania (mechaniczne wycinanie, wklejanie i naklejanie na astralonach) kompletu filmów adekwatnego do stosowanej technologii drukowania i wykończenia (diapozytywów bądź negatywów) składających się na większą całość publikacji (pojedynczy użytek).
W trybie cyfrowym pojęciem image preparation - przygotowanie obrazu norma ISO określa procesy i metody użyte do przygotowania, gromadzenia i pozycjonowania względem siebie i formatu użytku materiału ilustracyjnego i tekstowego w celu utworzenia (za pomocą programów graficznych) gotowego do interpretacji pliku cyfrowego odpowiedniego do stosowanej technologii drukowania i wykończenia.
Dopiero tak przygotowane obrazy (w formie analogowej lub cyfrowej) mogą zostać poddane montażowi (image assembly), który polega na ich połączeniu (np. forma kopiowa w trybie analogowym) i odpowiednim pozycjonowaniu względem siebie i formatu strony, arkusza lub wstęgi podłoża w celu wykonania proofa, formy drukowej lub bezpośredniego wydrukowania.
Mylące może być też pojęcie reprodukcji (reproduction), która kojarzona jest zazwyczaj z jednym z etapów analogowej przygotowalni - fotoreprodukcją - przetwarzającej oryginał w formę kopiową do wytworzenia formy drukowej. W normie terminem reprodukcji objęty jest proces wytwarzania jednego lub wielu identycznych, trwałych, widocznych wydruków (kopii) oryginału, a więc jest to zdecydowanie szersze pojęcie.
Istotna zdaje się też klasyfikacja cyfrowych technologii wykonywania form drukowych, stwarza bowiem możliwość licznych nieporozumień. Technologie CtF, czyli computer to film, w normie zaliczane są do technologii computer to image carrier - czyli od komputera do materialnego nośnika obrazu takiego jak np. klisza. Szeroko stosowane pojęcie CtP (computer to plate) zaliczane jest do technologii computer to forme. Przy okazji wyjaśnijmy, że forme oznacza każdą formę drukową, zaś plate tylko formy offsetowe.
W omawianej normie przytoczone są dwie definicje proofingu. Proofing analogowy to proces wytwarzania materialnej kopii obrazu w celu oddania (zasymulowania) końcowego efektu reprodukcji w procesie poligraficznym. Proof analogowy może być wykonany przy użyciu maszyny drukującej (on-press) lub metod nieangażujących technologii drukowania (off-press) wytwarzających obraz przy wykorzystaniu technologii fotochemicznych, elektrostatycznych lub innych. Proofing cyfrowy ma to samo zadanie co analogowy, to znaczy symulowanie końcowego efektu reprodukcji poligraficznej, jednak obraz wytwarzany jest bądź przez monitor (soft-proof), bądź przez materialną odbitkę wykonaną w technologii ink-jet, termodyfuzyjnej, elektrofotograficznej lub innej.
Drukowanie też jest sklasyfikowane inaczej niż dotychczas. Zamiast podziału na technologie analogowe (konwencjonalne), cyfrowe i inne, wprowadzony został podział na drukowanie formowe (forme-based printing), bezformowe (formeless printing) i bezfarbowe (inkless printing), do którego zaliczone są wszelkie technologie, w których reprodukcja oryginałów w postaci utajonych obrazów (latent images) przebiega pod wpływem chemicznych lub fizycznych reakcji zachodzących na skutek dostarczenia energii w postaci światła, ciepła lub elektryczności, z wykorzystaniem fotochemicznych, termochemicznych lub elektrochemicznych technologii drukowania, na specjalnie przygotowanych podłożach.
W klasie drukowania formowego mieści się drukowanie płaskie (planographic), wklęsłe (recess), wypukłe (relief) zawierające oprócz fleksografii typooffset (letterset) i typografię (letterpress), oraz drukowanie farboprzenikliwe (permeographic), do którego autorzy normy zaliczają sitodruk (screen printing) i risografię - drukowanie szablonowe (stencil printing), gdzie forma drukowa jest szablonem zawierającym otwory, przez które podczas procesu drukowania przeciskana jest farba tworząc obraz na podłożu będącym w bezpośrednim kontakcie z szablonem.
Etap postpressowy przez autorów normy został podzielony na obróbkę introligatorską (converting), uszlachetnianie (finishing) i dystrybucję (distributing). W uszlachetnianiu ujęte są wszelkie procesy mające wytworzyć i zabezpieczyć gotowy produkt przed uszkodzeniami mechanicznymi i optycznymi (odporność na działanie światła), takie jak tłoczenie (embossing), wykrawanie (trimming) i cięcie (cutting). Do dystrybucji zaś zaliczane są wszelkie procesy aż po dostarczenie do końcowego klienta; w jej skład wpisuje się etykietowanie (labeling), owijanie (wrapping) i pakowanie produktów poligraficznych.
Powyższe opracowanie miało na celu przybliżyć Państwu pewne pojęcia, zapoznać z najnowszą normą 12637 dotyczącą słownictwa z zakresu produkcji poligraficznej. Mamy nadzieję, że przekazany materiał okaże się Państwu pomocny.
Dla ułatwienia umieszczamy alfabetyczny wykaz (wraz z tłumaczeniami) wszystkich użytych w normie pojęć:
01. Analog technology - technologia analogowa
02. Assembly - montaż
03. Computer to electronic media - od komputera do elektronicznego nośnika obrazu
04. Computer to forme - CtP, od komputera do formy drukowej
05. Computer to image carrier - CtF, od komputera do materialnego nośnika obrazu
06. Computer to substrate - od komputera do podłoża drukowego
07. Continous ink-jet printing - drukowanie ink-jet ciągłym strumieniem
08. Converting - obróbka introligatorska
09. Cutting - cięcie
10. Design concept - projektowanie graficzne
11. Diazo printing - drukowanie diazoniowe
12. Digital technology - technologia cyfrowa
13. Direct printing - drukowanie bezpośrednie
14. Distributing - spedycja
15. Drop-on-demand printing - drukowanie ink-jet w technologii „kropla na żądanie”
16. Elcographic printing - drukowanie elektrograficzne
17. Electronic engraving - grawerowanie elektroniczne
18. Electrophotographic printing - drukowanie elektrofotograficzne
19. Electrostatic printing - drukowanie elektrostatyczne
20. Embossing - tłoczenie
21. File transmission - transmisja danych
22. Finishing - uszlachetnianie
23. Flexographic printing - drukowanie fleksograficzne
24. Forme - forma drukowa, bez względu na technologię
25. Forme-based printing - drukowanie z zastosowaniem formy drukowej
26. Formeless printing - drukowanie bezformowe
27. Forme making - wykonywanie formy drukowej
28. Graphic production - produkcja poligraficzna
29. Graphic technology - technologia poligraficzna
30. Gravure printing - rotograwiura
31. Image - obraz
32. Image assembly - montaż
33. Image carrier - nośnik obrazu
34. Image preparation - przygotowanie obrazu
35. Image processing - obróbka obrazu
36. Image reproduction - reprodukcja obrazu
37. Indirect printing - drukowanie pośrednie
38. Ink-jet printing - drukowanie ink-jetowe
39. Inkless printing - drukowanie bezfarbowe
40. Intaglio printing - drukowanie wklęsłolinijne (np. staloryt)
41. Ion-deposition printing - drukowanie strumieniem elektronów
42. Labeling - etykietowanie
43. Latent image - obraz utajony
44. Letterpress printing - typografia
45. Letterset printing - typooffset
46. Lithographic printing - litografia
47. Magnetographic printing - drukowanie magnetograficzne
48. Mechanical forme making - wykonywanie mechanicznej formy drukowej (wypukłodrukowej lub wklęsłodrukowej)
49. Offsetlithographic printing - drukowanie offsetowe
50. Original - oryginał
51. Pad-transfer printing - drukowanie tamponowe
52. Permeographic printing - drukowanie farboprzenikliwe
53. Photochemical forme making - wykonywanie fotochemicznej
formy drukowej
54. Photochemical printing - drukowanie fotochemiczne
55. Planographic printing - drukowanie płaskie
56. Plate - offsetowa forma drukowa
57. Printed material - zadrukowany materiał
58. Proofing off-press - proof wykonany w innej technologii niż docelowa
59. Proofing on-press - proof wykonany na maszynie drukowej
60. Recess printing - drukowanie wklęsłe
61. Relief printing - drukowanie wypukłe
62. Reproduction - reprodukcja, nie fotoreprodukcja
63. Screen printing - sitodruk
64. Silver halid printing - drukowanie halogenkami srebra
65. Soft-proof - proof wykonany na ekranie monitora
66. Spark discharge printing - drukowanie wyładowaniami
iskrowymi
67. Stencil printing - risografia, drukowanie szablonowe
68. Thermal dye-transfer printing - drukowanie termosublimacyjne
69. Thermal printing - drukowanie termiczne
70. Thermal-transfer printing - drukowanie termotransferowe
71. Thermal wax-transfer printing - drukowanie termotransferowe z nośnikiem woskowym
72. Thermochemical printing - drukowanie termochemiczne
73. Trimming - wykrawanie
74. Wrapping - owijanie
