Temat zrównoważonego rozwoju w branży poligraficznej skupia się głównie na produkcji papieru, a szczególnie na wykorzystywanych do tego materiałach. Od tego „zaczyna się” ślad węglowy.
Niemcy są pionierem w zużyciu papieru. W przeliczeniu na jednego mieszkańca zużywa się ok. 0,6 kg papieru dziennie. Krajowego drewna nie wystarcza do jego produkcji. Niemcy importują surowiec z Brazylii, Szwecji i Portugalii. Oznacza to nie tylko długie trasy transportu, a tym samym wysokie emisje, ale przede wszystkim wpływ na florę i faunę innych krajów. Aby tego uniknąć, niemiecki rynek od pewnego czasu polega na papierze z recyklingu. Papier z recyklingu jest obecnie najbardziej znaną alternatywą dla włókien pierwotnych. W procesie produkcji eliminuje się proces wytwarzania masy celulozowej, oszczędzając średnio do 60 proc. energii i wody.
Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Techniczny w Darmstadt dodatkowo potwierdza redukcję emisji, zużycia chemikaliów, CO2 i wytwarzania odpadów. W przypadku papieru z recyklingu, włókno drzewne może być wielokrotnie wykorzystywane. Jako praktyczny przykład niech posłuży tektura falista, która może być ponownie wykorzystana nawet 25 razy.
Recykling jest dobry. Ale co, jeśli produkt pierwotny ma również dodatni bilans środowiskowy? Sprawiłoby to, że papier z recyklingu byłby jeszcze bardziej zrównoważony i zmniejszyłby ślad w bilansie środowiskowym.
Zrównoważone alternatywy papieru wraz z ich oceną według kryteriów surowca, emisji CO2, zużycia wody i dodatków chemicznych
Papier z trawy jest wytwarzany z suszonej na słońcu trawy, tj. siana. Trawa rośnie niemal wszędzie i jest szybko odnawialnym surowcem, który można zbierać kilka razy w roku. Po sprasowaniu w granulki, surowiec jest przetwarzany na papier. W procesie produkcji ten zrównoważony produkt oszczędza 99 proc. wody i 97 proc. energii w porównaniu z produkcją papieru z drewna. Łącznie w procesie produkcji powstaje do 25 proc. mniej CO2.
Istnieje wiele możliwych zastosowań tego nowego rodzaju naturalnego papieru. Można go używać jako papieru do drukowania, etykiet i materiału opakowaniowego, może być nawet stosowany w sektorach spożywczym i kosmetycznym, ponieważ ma niezbędne certyfikaty. Nie zawiera żadnych alergenów, które powinny być oznakowane. Papier z trawy można w całości poddać recyklingowi.
Papier wykonany z włókien jabłkowych został wprowadzony na rynek w Bolzano w Południowym Tyrolu w 2007 r. Pewien inżynier poszukiwał metody wykorzystania pozostałości jabłek z produkcji soków. Opracował on proces przekształcania wysuszonych i zmielonych wytłoków jabłkowych w papier z domieszką celulozy, z certyfikatem FCS. W procesie produkcji nie stosuje się wybielania chemicznego, a zużycie celulozy jest ograniczone do minimum. Niepowlekany papier jest wyjątkowy w dotyku i idealnie nadaje się do produkcji wysokiej jakości wydruków i opakowań.
Papier jabłkowy nie jest w żaden sposób gorszy od konwencjonalnego papieru makulaturowego. Jest tak samo trwały i może być równie dobrze drukowany i przetwarzany. Ten papier nie smakuje ani nie pachnie jabłkami. Podobnie jak w przypadku większości zrównoważonych produkcji papieru, alternatywny papier nie jest poddawany obróbce chemicznej w celu uzyskania papieru powlekanego i nie jest bielony. Dlatego ma lekko kremowy odcień. Papier jabłkowy nie jest jednak w 100 proc. wolny od włókien drzewnych. Staje się on jedynie wysokiej jakości materiałem drukarskim z domieszką celulozy. Niemniej jednak jest on przyjazny dla zasobów, ponieważ w znacznym stopniu zmniejsza zużycie materiałów pochodzących z recyklingu. Jednak nawet ten surowiec nie jest nieskończony.
Bambus jest jedną z najszybciej rosnących roślin na Ziemi. Gigantyczna łodyga bambusa może urosnąć do 70 cm dziennie. Roślina ta pochłania ogromne ilości CO2, dzięki czemu ma bardzo pozytywny bilans środowiskowy. Do produkcji papieru z bambusa włókna są przetwarzane z wytłokami z trzciny cukrowej (ang. Sugar cane bagasse). Bagasse to zawierający celulozę odpad z produkcji cukru. Podobnie jak w przypadku papieru jabłkowego, papier bambusowy wykorzystuje pozostałości z przemysłu spożywczego, które musiałyby zostać zniszczone w kosztownym i emisyjnym procesie.
W przeciwieństwie do drzew, bambus nadal rośnie po zebraniu. Oznacza to, że nie powstaje martwa tkanka, która później uwalnia CO2 do środowiska. Papier ma już dużą białość ze względu na surowiec. Jego zabarwienie jest lekko zielonkawe i niebieskawe. Stosowanie środków chemicznych do obróbki powierzchni może być znacznie ograniczone w produkcji papieru z bambusa ze względu na jego naturalne właściwości. Włókna bambusowe są bardzo trwałe i dlatego idealnie nadają się do produkcji papieru. Po zużyciu papier bambusowy można ponownie poddać procesowi recyklingu. Bilans środowiskowy tego papieru jest pozytywny, mimo że do jego produkcji potrzebne są duże ilości wody.
Firma Rockpaper wynalazła sposób na przetwarzanie wapienia w materiał przypominający papier, o tej samej nazwie co firma. W dotyku bardziej przypomina plastik, ale można na nim pisać i drukować jak na papierze. W procesie produkcji firma może całkowicie zrezygnować z takich surowców jak drewno i woda. Papier nie jest poddawany działaniu chemicznych środków wybielających ani kwasów, dzięki czemu nie zanieczyszcza wód gruntowych. Podczas spalania materiału do atmosfery nie są uwalniane żadne toksyczne gazy. Papier skalny składa się w 80 proc. z mączki kamiennej i niewielkiej ilości nietoksycznego polietylenu.
W produkcji firma opiera się na koncepcji Cradle to Cradle, a zatem nie wytwarza żadnych odpadów, ani nie poddaje ich recyklingowi do nowych produkcji. W porównaniu z jedną toną konwencjonalnego papieru, podczas produkcji oszczędza się 5700 kilowatogodzin. Oprócz pozytywnego bilansu środowiskowego, firma podaje inne pozytywne cechy swojego produktu. Papier jest wodoodporny i wytrzymały, a także odporny na rozdarcia. Tekstura pochłania mniej farby drukarskiej, więc istnieje tu również potencjał oszczędności. Papier Rockpaper nadaje się do stosowania w sitodruku, druku offsetowym i cyfrowym.
Dotychczas znane papiery konopne są wykonane z mieszanki włókien konopnych i celulozy pochodzącej z recyklingu. Dopiero w 2021 r. firmie z Bawarii udało się wyprodukować papier wykonany w 100 proc. z włókien konopnych. Papier jest bardzo trwały, ma pozytywny bilans środowiskowy i jest wyjątkowo przyjemny w dotyku. Papier konopny, który składa się w całości z surowców odnawialnych, jest wytwarzany z mieszanki sprasowanej pulpy konopnej zmieszanej z kredą, skrobią ziemniaczaną i wodą.
Konopie są szybko odnawialnym surowcem, który można łatwo uprawiać i zbierać. Produkcja papieru konopnego nie oszczędza dużo energii i wody w porównaniu z konwencjonalnym papierem z włókien pierwotnych. Jednakże papier konopny może być częściej poddawany recyklingowi i nie wymaga stosowania barwników ani wybielaczy. Papier konopny jest szczególnie odporny na rozdarcia i wytrzymały. Jest również wodoodporny. Papier nadaje się do wszystkich procesów drukowania i dlatego oferuje dużą elastyczność dla firmy przetwarzającej.
Włókno silphia to produkt, który powstaje jako odpad w procesie produkcji bioenergii. Zamiast spalać pozostałości lub składować je w sposób powodujący duże emisje, wprowadza się je do nowej ścieżki produkcyjnej. Włókno służy jako produkt zastępczy dla celulozy. Jednak tylko ok. 35 proc. celulozy może zostać zaoszczędzone. W produkcji papieru ok. 35 proc. pierwotnego włókna lub materiału pochodzącego z recyklingu jest zastępowane włóknem silphia. Jako użyteczna roślina, silphia ma właściwości podobne do użytecznych konopi. Może być wykorzystywana nawet przez 10 lat i wymaga bardzo niewielkiej ilości pestycydów. Długi okres kwitnienia silphia jest idealny dla lokalnej populacji pszczół. Papier silphia może być poddawany recyklingowi tak jak papier konwencjonalny. W sektorze poligraficznym jest on wykorzystywany głównie do produkcji tektury falistej i materiałów opakowaniowych.
Coraz częściej dąży się do uzupełniania papieru z recyklingu szybko odnawialnymi surowcami. W ten sposób zapobiegamy konieczności zakupu z zagranicy dodatkowych materiałów pochodzących z recyklingu. Klienci, którzy nie chcą używać papieru z recyklingu lub jednej z alternatyw, nadal mają możliwość korzystania z materiałów pochodzących ze zrównoważonej gospodarki leśnej. Etykiety FSC i PEFC są nadal uważane za zrównoważone produkty, które można przywrócić do cyklu produkcyjnego. Jeśli chodzi o zrównoważony rozwój i branżę poligraficzną, pierwsze ważne pytanie brzmi: Jaka jest najbardziej zrównoważona opcja, którą mamy obecnie do wyboru? To pytanie przyczynia się do zmniejszenia śladu w bilansie środowiskowym.
Opracowano na podstawie informacji organizatora targów drupa
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
