Tym razem chciałbym się skupić na folii do hot-stampingu. Postaram się dać Państwu niezbędną wiedzę dotyczącą jej budowy, rodzajów, właściwości i możliwości zastosowania do konkretnych projektów.
Na początek ważna informacja, którą w dalszej części tego artykułu poprę przykładami: wg mojej wiedzy dotychczas nie wyprodukowano jednej, uniwersalnej folii do tłoczenia na gorąco, którą można aplikować na wszystkie podłoża i stosować do wszystkich motywów. W związku z tym mam dla Państwa przestrogę: jeśli otrzymają Państwo ofertę na folię „do wszystkiego”, to znaczy, że najprawdopodobniej pochodzi ona z niepewnego źródła lub od kogoś, kto kompletnie nie zna się na technologii hot-stampingu. Należy unikać takich kontaktów, ponieważ jest wielce prawdopodobne, że oferowana folia jest kiepskiej jakości i stracą Państwo nie tylko czas, ale też pieniądze.
Wracając do głównego wątku artykułu: aby prawidłowo posługiwać się technologią hot-stampingu, należy koniecznie zapoznać się z budową folii. Wbrew pozorom to wyrób bardzo skomplikowany.
W poligrafii stosuje się kilka podstawowych grup folii, zróżnicowanych ze względu na ich budowę, efekty wizualne i zastosowanie:
n Folie metalizowane (z widocznym lustrzanym efektem na powierzchni)
n Folie pigmentowe (głównie matowe, bez lustrzanego efektu)
n Folie dyfrakcyjne (metalizowane z całą paletą wzorów, często niepoprawnie nazywane holograficznymi)
n Folie holograficzne służące głównie do zabezpieczania marki lub produktów
n Folie do laminowania
n Folie zdrapkowe
Najpopularniejsze na rynku są folie metalizowane i głównie nimi się teraz zajmiemy.

Schemat budowy folii metalizowanej do hot-stampingu
Folia metalizowana zbudowana jest z pięciu warstw, a każda z nich ma określoną funkcję do spełnienia w procesie transferu na podłoże.
Folia poliestrowa: pełni funkcję „nośnika”, który podtrzymuje i transportuje kolejne warstwy. Jest to najgrubsza ze wszystkich warstw (najczęściej 12 µm) i jako jedyna nie jest przenoszona na dekorowane podłoże. Po zakończeniu dekoracji stanowi odpad i najczęściej jest nawijana na rolkę nawijającą w maszynie. Całkowita grubość wszystkich warstw po oddzieleniu od nośnika poliestrowego wynosi 1,5-3 µm.
Warstwa rozdzielająca: to bardzo cienka (poniżej 0,01 µm), bezbarwna warstwa woskowa, której zadaniem jest oddzielenie pozostałych warstw od nośnika poliestrowego. W dużej mierze od tej warstwy zależy, w jaki sposób będzie następowało „uwalnianie się” warstwy poliestrowej, co z kolei ma wpływ na szybkość i stabilność procesu. Warstwa ta ma również wpływ na właściwości folii do zadruku.
Warstwa lakieru: to warstwa zewnętrzna, z którą mamy kontakt po transferze folii na podłoże. Odpowiada ona za wiele funkcji takich jak: ochrona warstwy aluminium i przyczepność do niej, kolor, odporność na ścieranie, właściwości do zadruku, poziom wybłyszczenia (przez co folie mogą być: błyszczące, półmatowe lub matowe). Jeżeli lakier ochronny ma kolor bezbarwny, folia ma kolor srebrny; jeśli jest zabarwiony, folia przybiera odpowiedni kolor. Właściwości fizykochemiczne lakieru (w tym wartość napięcia powierzchniowego) decydują o tym, czy folię możemy zadrukować i w jakiej technologii (farby utwardzane konwencjonalnie czy w świetle UV).
Warstwa aluminium: jest to napylona próżniowo, bardzo cienka warstwa chemicznie czystego aluminium. Jej zadaniem jest nadanie folii charakterystycznego efektu wizualnego (najczęściej przybiera kolor złoty lub srebrny).
Warstwa klejowa: moim zdaniem jest to najważniejsza warstwa, ponieważ decyduje o przyczepności do danego podłoża, „sile krycia” oraz w dużej mierze o rozdzielczości każdej folii. Myślę, że możemy tu mówić o dwóch kluczowych cechach warstwy klejowej:
n Grubość: im grubsza warstwa klejowa, tym większa „siła krycia” i lepszy wizualny efekt „lustra”. Można ją z powodzeniem aplikować na rozwiniętą powierzchnię (karton ze strukturą, pokrycia do okładek książek itp.) i duże aple. Wadą folii o grubszej warstwie klejowej jest fakt, że nie możemy ich używać do cienkich linii i drobnych motywów, gdzie wymagane są wysoka rozdzielczość i czystość krawędzi. Do takich motywów należy używać folii z jak najcieńszą warstwą klejową (wtedy warunkiem jest aplikowanie jej na bardzo gładkiej powierzchni).
n Właściwości chemiczne: jak już wcześniej wspominałem, folia (a ściślej jej warstwa klejowa) powinna nam zapewnić prawidłową adhezję do podłoża. Rzecz w tym, że chemia w poligrafii bardzo szybko się rozwija i podłoża te mają różną charakterystykę (lakier dyspersyjny, lakier UV, laminaty z OPP, farby z pigmentem metalizowanym i wiele innych). W skrajnym układzie może się zdarzyć tak, że folię da się zaaplikować, a po upływie kilku dni czy tygodni pod wpływem „sieciowania” podłoża lub migracji zawartych w nim plastyfikatorów utraci ona swoją przyczepność do
niego, czyli po prostu: zacznie odklejać się od podłoża. Może to się zdarzyć nawet u klienta lub na półce sklepowej. Dlatego, gdy mamy do czynienia z nieznanym nam dotychczas podłożem lub zmieniliśmy coś w istniejącej technologii jego przygotowania, przed przystąpieniem do produkcji bezwzględnie należy wykonać testy. Regułą powinno być przeprowadzanie ich w tych samych warunkach, co planowana produkcja (na docelowym podłożu, przy użyciu przewidzianego do tej produkcji oprzyrządowania, maszyny, folii itd.). Jeśli mają Państwo wątpliwości, jak przeprowadzić próby produkcyjne, by były miarodajne i na co zwrócić uwagę przy ich ocenie, służymy radą i pomocą.
Mam nadzieję, że artykuł nieco przybliżył Państwu budowę folii i znaczenie jej poszczególnych warstw dla procesu hot-stampingu.
Chciałbym jeszcze raz zaznaczyć, iż nie ma jednej uniwersalnej folii na wszystkie podłoża i do wszystkich projektów. Wiedzą o tym czołowi producenci folii na świecie (najważniejsi w kolejności alfabetycznej to: API, ITW, Leonhard Kurz, Univaco). Ich odpowiedzią na potrzeby klientów jest cała gama folii o specjalnych właściwościach oraz do ściśle określonych zastosowań:
n Aplikacja na trudne podłoża (lakier UV, laminaty, farby z pigmentem metalicznym itp.)
n Zadruk w technologii konwencjonalnej i UV
n Tłoczenie bardzo drobnych motywów
n Tłoczenie na podłożach o bardzo rozwiniętej strukturze
n Tłoczenie z bardzo dużą prędkością
n Redukcja efektu „gazowania”, występującego podczas tłoczenia dużych powierzchni na szczelnych podłożach
Sztuka doboru właściwej folii do określonego podłoża przy
uwzględnieniu charakterystyki tłoczonego motywu i rodzaju użytej maszyny należy do najtrudniejszych w całym procesie hot-stampingu. Błąd popełniony na etapie wyboru folii może skutkować koniecznością zakupu innej, dodruku arkuszy, postojem maszyny lub opóźnieniem produkcji, utratą klienta, a co za tym idzie: wizerunku firmy. Wszystko to wiąże się z ogromnymi kosztami.
Dzięki naszej ofercie szkoleń z hot-stampingu (podczas których kładziemy szczególny nacisk na właściwy dobór folii) mogą Państwo znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędów i nieoczekiwanych kosztów.
Serdecznie Państwa zapraszam do kontaktu z nami.
Za miesiąc część druga niniejszego artykułu, w której opowiem o pozostałych rodzajach folii.
Zenon Łapiński
z.lapinski@zenonlapinski.pl
