ăNiespokojnoœć tonówÓ Đ powody jej powstania

6 gru 2016 14:42

Prawdopodobnie nie każdy nawet bardzo dobry drukarz wie, czym jest ăniespokojnoœć tonówÓ. Takie sformułowanie znajduje się w normie opisujšcej wady drukowania. W okreœleniu tej wady czytamy: ănierównomiernoœć pokrycia farbš płaszczyzn rysunku w postaci nieregularnych, jaœniejszych lub ciemniejszych plamÓ. Okreœlenie trochę dziwne, ale najlepiej mi pasuje do tego, o czym chcę napisać. Czytam dalej rubryki ăwystępowanie wadyÓ oraz ăprzyczyna powstania wadyÓ. Tu mi już nic nie pasuje. Ale trudno. Biorę do ręki ăPoligraficzny słownik terminologicznyÓ. Wydawca: Polska Izba Druku. Rok wydania: 1999. A więc aktualny. Szukam hasła ăniespokojnoœć tonówÓ. Nie ma. Zaglšdam do skorowidza odpowiedników angielskich. Szukam ămottlingÓ. Jest. Wracam do słownika. Hasło brzmi ăcętkowanieÓ. Opis trochę mi się zgadza ăpowstawanie niepożšdanego efektu skórki pomarańczowej w jasnych tonalnie jednolitych obszarach obrazu...... podczas procesu drukowania, spowodowane niejednolitym wsiškaniem farby w podłożeÓ. Wracam do cytowanej na poczštku normy opisujšcej wady drukowania. Nie ma tam ăcętkowaniaÓ, ale sš ăcętkiÓ. Okreœlenie wady cytuję: ăciemne małe plamki (kropki) o ostro zarysowanych konturachÓ. Zaglšdam do normy opisujšcej wady wyrobów papierowych. Sš ăcętkiÓ. Okreœlenie: ăwszelkiego rodzaju drobne zanieczyszczenia wytworów inaczej zabarwione niż wytwórÓ. W ăPoligraficznym słowniku terminologicznymÓ jest też hasło ăcętkowatoœćÓ. Okreœlenie cętkowatoœci brzmi ăwada papieru i pochodnych wyrobów, spowodowana przypadkowym występowaniem w masie papierniczej zabrudzeń powierzchniowychÓ. Zaglšdam do normy ăOznaczanie cętkowatoœciÓ. Czytam: ăCętkowatoœć papieru lub tektury Đ... liczba cętek... na 1 m2 powierzchniÓ. Nie dziwię się już, że bardziej wykształceni w języku angielskim poligrafowie używajš angielskiego słowa mottling. Jednak słowo mottling w języku angielskim jest wieloznaczne; okreœla wszystko, co ma nierównomierne zabarwienie bez względu na to, czy jest to nadruk, czy wyrób papierowy w sposób zamierzony nierównomiernie zabarwiony. Mam więc trudnoœci z podjęciem decyzji. Decyduję się jednak na użycie terminu normowego ăniespokojnoœć tonówÓ. Wyrażenie doœć długie, ale najlepiej wyraża rezultat tego zjawiska. Niespokojnoœć tonów może być spowodowana różnymi czynnikami, ale nas interesuje wada powstajšca w procesie drukowania. Wada ta powstaje na skutek zróżnicowanego wnikania farby w głšb wyrobu papierowego w różnych jego miejscach. Częœć farby, która wniknie w głšb, staje się dla obserwatora niewidoczna. Widoczna jest całkowicie tylko farba znajdujšca się na powierzchni wyrobu. Jeœli nałożymy na powierzchnię wyrobu papierowego równej gruboœci warstwę farby, to powstanie niespokojnoœć tonów. W miejscach, w których więcej farby wsišknie, zabarwienie będzie mniej intensywne, w pozostałych Đ bardziej intensywne. W niepowlekanych wyrobach papierowych wsiškanie farby jest większe niż w powlekanych. W celu uzyskania tego samego efektu trzeba nałożyć grubszš warstwę farby. W wyrobach papierowych masa włókien nie jest równomiernie rozłożona. W niektórych miejscach znajduje się więcej włókien i sš one bardziej sprasowane. W tych miejscach wsiškanie farby jest mniejsze. W innych miejscach znajduje się mniej włókien, sš one mniej sprasowane. W tych miejscach wsiškanie farby jest większe. Różnica w iloœci włókien jest widoczna, gdy papier oglšdamy w œwietle przechodzšcym, czyli ăpod œwiatłoÓ. Ciemniejsze miejsca odpowiadajš większemu zagęszczeniu włókien, jaœniejsze Đ mniejszemu. Jest to tzw. przezrocze papieru. Przezrocze papieru może być bardziej lub mniej równomierne. Jednak nigdy nie jest całkowicie równomierne. A więc niespokojnoœć tonów w większym lub mniejszym stopniu będzie występowała. W przypadku niepowlekanych wyrobów papierowych będzie to reguła. Jednak wymagania jakoœciowe zadrukowywania wyrobów niepowlekanych sš przeważnie mniejsze. Niespokojnoœć tonów występujšca w takich drukach jest przeważnie akceptowana. W powlekanych wyrobach papierowych wsiškanie farby jest mniejsze. Mniejsze też sš różnice wsiškania farby. Jednak różnice te występujš. Powłoka nanoszona jest na wyrób papierowy niepowlekany, którego powierzchnia jest zawsze w pewnym stopniu nierówna. Jednym z celów powlekania jest wyrównanie powierzchni: trzeba powłokę nanieœć grubiej w miejscu, gdzie był dołek. W miejscu, gdzie była górka, powłoka musi być cieńsza. Wsiškanie farby w miejscu cieńszej powłoki będzie większe, grubszej Đ mniejsze. Wystšpi więc niespokojnoœć tonów. Dopiero gdy nałożona zostanie odpowiednio gruba warstwa powłoki, niespokojnoœć tonów zniknie. Różnice wsiškania farby będš wtedy minimalne lub całkowicie zniknš. Niespokojnoœć tonów na wyrobach papierowych powlekanych jest szczególnie widoczna na powierzchniach zadrukowywanych zrastrowanych o jednakowym zabarwieniu oraz na powierzchniach zrastrowanych o stale zmniejszajšcym się zabarwieniu (efekt tęczy). W mniejszym stopniu jest widoczna na aplach, tzn. powierzchniach zadrukowanych bez rastrowania o jednakowym zabarwieniu. Obecnie przy komputerowej obróbce obrazu aple sš najczęœciej zastępowane powierzchniami zrastrowanymi. Problem niespokojnoœci tonów występuje doœć często. Powłoki w wyrobach papierowych sš najczęœciej nakładane dwu- lub trzykrotnie. Przy dwukrotnym nakładaniu powłoki uzyskuje się jej gramaturę w granicach 20-25 g/m2. Jest to często, szczególnie dla powłok błyszczšcych, niewystarczajšce dla pozbycia się widocznego efektu niespokojnoœci tonów. W przypadku powłok matowych trzeba nakładać grubszš warstwę farby. Wtedy niespokojnoœć tonów jest mniej widoczna. Przy trzykrotnym nakładaniu powłoki uzyskuje się jej gramaturę większš niż 25 g/m2, przeważnie w pobliżu 30 g/m2. Jest to już wystarczajšce, aby niespokojnoœć tonów była niezauważalna. Naturalnie wyroby papierowe powlekane trzykrotnie sš droższe niż powlekane dwukrotnie. Niestety, za nowoczesnoœć trzeba płacić. Powyższe uwagi nie dotyczš wyrobów powlekanych przez odlewanie, w których wsiškanie farby jest minimalne. Podsumowanie. Niespokojnoœć tonów w przypadku zadrukowywania wzorami rastrowanymi o jednakowym zabarwieniu lub stale zmieniajšcym się zabarwieniu na wyrobach papierowych powlekanych błyszczšcych jest czasem problemem. Należy wtedy stosować wyroby trzykrotnie powlekane o sumarycznej gramaturze powłoki w pobliżu 30 g/m2.