Prawie każdy producent maszyn do proofingu lub oprogramowania do ich obsługi oferuje papiery nadające się do sporządzania odbitek próbnych. Postarajmy się odpowiedzieć na pytanie: jaki papier może nosić miano odpowiedniego do wykonywania proofów?
Oczywiste jest założenie, że najlepiej byłoby użyć papieru nakładowego, dokładnie takiego, na jakim będzie drukowana praca na maszynie drukującej. Niestety, zdecydowana większość rozwiązań do wykonywania odbitek próbnych nie oferuje takiej możliwości, a raczej należałoby powiedzieć, że tylko nieliczne ową możliwość mają. Ponieważ rynek proofingu obecnie zdominowany jest przez maszyny atramentowe oferujące stosunkowo dobry współczynnik ceny do jakości, podłoża, na których drukujemy proofy, muszą być dostosowane do specyfiki druku atramentowego, a ten jest dosyć wymagający i kapryśny.
Papiery do drukarek atramentowych
Wybór rodzaju papieru najczęściej determinowany jest przez rodzaj i ilość tuszu, który będzie tworzył wydruk. Większość wykorzystywanych w drukarkach tuszów to atramenty barwnikowe i pigmentowe. Z kolei w najnowszych drukarkach HP wykorzystuje się rozwiązanie mieszane: tusz czarny jest pigmentowy, a „kolorowe zbiorniczki” napełniane są atramentem barwnikowym. Ciekawym tuszem jest zastosowany w najnowszych modelach drukarek Epsona DURABrite, w atramentach z tej serii agregat barwnika otoczony został bowiem specjalną polimerową otoczką. Taka konstrukcja tuszu gwarantuje równomierny, kolorowy, fotograficzny wydruk nawet na zwykłym papierze, do którego to właśnie został on notabene zaprojektowany, a po wyschnięciu polimer zapewnia trwałą ochronę wydruku – nasze dzieło możemy zamoczyć w wodzie, nie obawiając się rozmycia wydruku. Trwałość takiego dokumentu szacowana jest na ponad 80 lat. Do wykonywania wydruków próbnych na drukarkach Epson serii Pro wykorzystuje się atramenty UltraChrome K3. Są to atramenty wodne, zaś czynnik barwiący stanowią pigmenty. Do najważniejszych zalet pigmentów należą mały rozmiar cząsteczek i ich duża jednorodność. Wielkość i jednorodność mają decydujące znaczenie dla właściwości odbijania światła, a co za tym idzie – dla jakości druku. Wszystkie cząsteczki pigmentu w atramentach Epson UltraChrome są powleczone żywicą, która wchodzi w reakcję z medium w chwili zetknięcia się z nim i utrwala na nim pigmenty. W nowych atramentach Epson UltraChrome K3 żywice i pigmenty zostały znacznie ulepszone. Wielkość cząsteczek pigmentu tych atramentów umożliwia teraz uzyskanie w kolorze czarnym gęstości 2,3 na papierze Epson Premium Glossy Photo Paper 250. Barwne pigmenty zostały tak zoptymalizowane, że atramenty Epson UltraChrome K3 umożliwiają pokrycie znacznie większego obszaru barwnego niż dotychczasowe Epson UltraChrome. Optymalizacja zastosowanych żywic daje w rezultacie przede wszystkim znacznie większą odporność na wodę i wytrzymałość na zarysowania, a także możliwość uzyskania większego połysku na odpowiednich mediach. Doszedł także nowy „kolor” – atrament o nazwie Light Light Black. W porównaniu z nowym atramentem Photo Black z rodziny Epson UltraChrome K3 ma on gęstość 17%. Nowy atrament monochromatyczny znacząco zmniejsza efekt zróżnicowania kolorów przy różnym oświetleniu, a także w widoczny sposób podnosi jakość druku czarno-białego.
Zwykły biurowy papier (plain paper), choć z powodzeniem stosowany jest w kserokopiarkach i drukarkach laserowych, w przypadku „plujek” nadaje się wyłącznie do wydruków czarno-białych i prostych grafik. Powodem jest rozmywanie się kolorowego atramentu. Lepsze papiery, np. papier błyszczący lub powlekany, mają specjalną utwardzoną powierzchnię uniemożliwiającą nadmierne rozpływanie się atramentu. Papiery takie stosuje się zazwyczaj do wydruku grafiki prezentacyjnej; umożliwiają one uzyskanie dokumentów w rozdzielczości do 720 dpi. Najlepsze efekty otrzymuje się jednak na tzw. papierze fotograficznym (1440 dpi i więcej), który – jak sama nazwa wskazuje – służy do wydruku zdjęć.
Papier fotograficzny to złożona, wielowarstwowa struktura projektowana dla konkretnego typu atramentu, np. pigmentowego lub barwnikowego. Taka kartka zbudowana jest przynajmniej z kilku warstw. Pierwsza z nich – warstwa obrazu – składa się z minimum trzech powłok. Pierwszą jest wielofunkcyjny polimer umożliwiający szybkie i równomierne przyjmowanie tuszu. Zapewnia on również ochronę przed uszkodzeniami, wodą i blaknięciem. Drugą powłoką jest warstwa kapilarna (tzw. podwarstwa). Wiąże ona barwniki, dzięki czemu zapewniona zostaje wysoka ostrość punktowa. Odpowiada ona też za skrócenie czasu schnięcia atramentu i zabezpiecza wydruk przed czynnikami zewnętrznymi. Ostatnim elementem warstwy obrazowej jest powłoka materiału izolacyjnego (najczęściej polietylenu). Powstrzymuje ona tusz przed wnikaniem w głąb podłoża. Te trzy pierwsze powłoki odpowiadają bezpośrednio za jakość końcowego wydruku.
Kolejna warstwa – tzw. podłoże – to papier lub polimer zapewniający sztywność kartce. Jej grubość i gramatura determinują zastosowanie danego papieru do różnych potrzeb: zdjęcia w albumie, prezentacje, wizytówki, plakaty itp. Ostatnia warstwa – tzw. powłoka spodnia – zapobiega zwijaniu się papieru i umożliwia uzyskanie gładkiego, płaskiego arkusza. Nowoczesne papiery mają jeszcze jedną dodatkową powłokę – warstwę bazową. Jest to specjalny wodoodporny polimer zabezpieczający papier od spodu przed działaniem wilgoci i wnikaniem atramentu z innego zdjęcia, jeśli wydruki przechowujemy w pudełku jeden na drugim. Dodatkowo papier firmy HP ma wbudowane w warstwę bazową mikrokuleczki, które zapobiegają sklejaniu się ze sobą dwóch fotografii.
Jeśli proofing, to z certyfikatem!
Jak widać, wyprodukowanie dobrego papieru nie jest ani łatwe, ani tanie. Wszystkie te starania zmierzające do polepszenia jakości odbitki w poligrafii i proofingu powinny spełniać obowiązujące standardy druku. Dlatego też producenci często zwracają się do Fogry o wykonanie certyfikatu na zgodność papieru z normą. Tak naprawdę końcowy odbiorca dzięki certyfikatowi nadanemu przez Fogrę uzyskuje informację, czy papier, którego używa, nadaje się do proofingu. Jak już wspomniałem, certyfikaty zwykle nadaje się papierom do proofingu uwzględniając ich parametry i zdolności do symulacji zestandaryzowanych technik drukowania.
I tak, jeśli na certyfikacie jest symbol: PT1 i PT2 – papier nadaje się do symulowania papieru powlekanego błyszczącego i matowego 70 g/m2 zgodnie ze standardem ISOCoatedv2.icc; PT3 – papier nadaje się do symulowania papieru błyszczącego, powlekanego LWC zgodnie ze standardem ISOWebcoated.icc; PT4 – papier nadaje się do symulowania białego offsetowego papieru niepowlekanego zgodnie ze standardem ISOUncoated.icc; PT5 – papier nadaje się do symulowania niepowlekanego żółtawego papieru offsetowego zgodnie ze standardem ISOuncoatedyellowish.icc; News-paper – papier nadaje się do symulowania papieru gazetowego zgodnie ze standardem ISOnewspaper26v4.icc; S1 – papier nadaje się do symulowania papieru LWC zgodnie ze standardem PSRgravureLWC.icc; S2 – papier nadaje się do symulowania papieru SC zgodnie ze standardem PSRgravureSC.icc; S3 – papier nadaje się do symulowania papieru MF zgodnie ze standardem PSRgravureMF.icc; S4 – papier nadaje się do symulowania papieru HWC zgodnie ze standardem PSRgravureHWC.icc
