Fundusze unijne na lata 2014-2020 otwierają przed polskimi firmami nowe możliwości rozwoju, ale stawiają przy tym i nowe wyzwania. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorstw sektora MSP (małe i średnie), które będą głównymi odbiorcami rekordowego budżetu unijnego.
Obecnie unijne dotacje są rozdzielane na zupełnie nowych zasadach. Najwięcej mogą zyskać firmy, które stawiają na innowacyjność oraz prowadzą badania i inwestują w rozwój.
Myślą przewodnią twórców nowej perspektywy było zbudowanie przez polskie firmy długotrwałej przewagi konkurencyjnej w oparciu o efekty projektów badawczo-rozwojowych (w tym patentów) oraz zmiana modelu biznesowego przedsiębiorstw na model oparty na nowych technologiach (efekt prac B+R), co ma zapewnić ich wejście na ścieżkę szybkiego rozwoju oraz przejście z kategorii produktów o niskiej marży do produktów wysokomarżowych.
Oznacza to, iż firmy chcące ubiegać się o dotacje na rozwój z funduszy UE muszą być otwarte na perspektywę podjęcia lub zakupu prac badawczo-rozwojowych.
Choć istnieje wąska grupa przedsiębiorstw działających już w taki sposób od lat, to nie można powiedzieć, aby ten model biznesowy był popularny w Polsce. Nie ma też wypracowanego modelu współpracy przedsiębiorstw z jednostkami badawczo-rozwojowymi i uczelniami.
Specyfiką obecnej agendy unijnej jest też preferowanie w dostępie do unijnych pieniędzy firm reprezentujących wyselekcjonowane na poziomie krajowym (dla konkursów organizowanych centralnie) oraz regionalnym (dla konkursów organizowanych na poziomie województw) dziedziny specjalizacji, branż zwanych Inteligentnymi Specjalizacjami.
Chociaż budżet unijny jest większy, nie da się ukryć, że sięgnąć po unijne pieniądze w najbliższych latach będzie trudniej niż w perspektywie finansowej 2007-2013.
Jakie są szanse w wyścigu o unijne fundusze przedsiębiorstw branży poligraficznej i producentów opakowań?
W zakresie bezpośredniego odniesienia do drukowania i produkcji opakowań z nadrukiem odnoszą się aż 4 spośród 19 Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS):
KIS 5: Żywność wysokiej jakości
KIS 13: Wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty
KIS 14: Sensory (w tym biosensory) i inteligentne sieci sensorowe
KIS 16: Elektronika oparta na polimerach przewodzących
Z kolei w Inteligentnych Specjalizacjach Regionalnych znajdujemy wiele odniesień do opakowań żywności, farmaceutyków i kosmetyków.
Większość województw traktuje technologie informatyczne i komunikacyjne jako technologie kluczowe, co pozwoli firmom poligraficznym i producentom opakowań realizować z unijnym wsparciem projekty informatyczne.
Ważnym czynnikiem przemawiającym za dużymi szansami sektora poligrafii i opakowań w aplikowaniu o fundusze unijne jest wysoki poziom techniczny i technologiczny branży.
Według najnowszego Raportu KPMG z 2015 roku pt. „Rynek poligraficzny i opakowań z nadrukiem w Polsce” polski sektor poligraficzny rozwija się dynamicznie i bije kolejne rekordy sprzedaży oraz eksportu, plasując się na 8. miejscu w Europie. Co więcej, Polska należy do nielicznych krajów europejskich, w których sektor poligraficzny rozwija się zarówno pod względem sprzedaży, jak i zatrudnienia. O rozwoju branży świadczą także: wysoki poziom innowacyjności, pozytywne nastroje wśród przedstawicieli firm drukarskich oraz realizowane i planowane inwestycje na miarę XXI wieku.
A zatem szanse na unijne dotacje przedsiębiorstw sektora poligraficznego i produkcji opakowań należy ocenić jako wysokie, choć nie w każdym województwie takie same.
Projekty badawczo-rozwojowe (B+R)
Projekty badawczo-rozwojowe mają na celu opracowanie nowego (lub znacząco ulepszonego) produktu, usługi albo technologii wytwarzania.
Prace B+R wg polskiej definicji to działalność twórcza obejmująca badania naukowe i prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystywania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
Natomiast działalnością B+R nie są:
n wprowadzanie rutynowych zmian w produktach, procesach i usługach;
n kontrola i zapewnienie jakości;
n opracowanie norm i standardów;
n pomiary zgodności z normami;
n opracowywanie oprogramowania, które nie jest związane z poszerzaniem wiedzy.
Jakie zatem projekty badawczo-rozwojowe możemy realizować i rozwijać w poligrafii oraz jakie korzyści możemy odnieść?
Istnieją 3 główne kierunki, w ramach których można przeprowadzać badania. Poniżej przykładowe tematy badań dla poszczególnych kierunków.
Innowacyjne materiały
n Biodegradowalne materiały opakowaniowe
n Opakowania dla żywności z warstwą barierową
n Farby funkcjonalne (przewodzące, termoczułe itp.)
n Kleje specjalne (bezpieczne, przewodzące itp.)
Innowacje procesowe
n Zmniejszenie materiałochłonności
n Automatyzacja
n Cyfrowe technologie uszlachetnienia
Innowacje produktowe
n Inteligentne opakowania
n Zmiany funkcjonalne wyrobów
n Metody zabezpieczeń przed kopiowaniem i fałszowaniem
Korzyści z działalności B+R mogą mieć dla przedsiębiorstwa dwojaki charakter:
Materialny
Powstają nowe produkty odpowiadające na wyzwania rynku i klientów
Opracowane wynalazki i wzory użytkowe, które można licencjonować lub sprzedawać
Możliwość uzyskania ulgi podatkowej na innowacje (projekt Ministerstwa Gospodarki) – odliczenie 126 proc. kosztów kwalifikowanych B+R.
Niematerialny
Zdobycie wiedzy pozwalającej na dalszy rozwój przedsiębiorstwa
Stymulowanie kreatywnej działalności pracowników – zwiększenie atrakcyjności miejsc pracy
Spośród planowanych konkursów dużym zainteresowaniem cieszyć się będą projekty związane z budową centrum badawczo-rozwojowego. Prowadzenie prac B+R wiąże się z koniecznością stworzenia w firmie wyodrębnionego w strukturze organizacyjnej działu badawczo-rozwojowego. Dofinansowanie na ten rodzaj projektów obejmujące m.in. zakup aparatury badawczej oraz wartości niematerialnych i prawnych możliwe będzie zarówno na poziomie krajowym, jak i w konkursach regionalnych.
Najważniejsze obszary, w których wspierane będą firmy, ze względu na ich wielkość (patrz tabelka poniżej):
Projekty inwestycyjne
Znane z ubiegłych lat projekty, w których finansowano np. zakup maszyn pod kątem wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw i związanej z tym efektywności ekonomicznej, odeszły w zapomnienie. W nowej perspektywie unijnej wszystkie inwestycje muszą być związane z przeprowadzonymi lub zakupionymi wynikami badań naukowych oraz innowacjami technologicznymi w nowych produktach, usługach oferowanych na rynek.
Konkursy na projekty inwestycyjne zostały przewidziane zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.
Już w lipcu PARP ogłosi wyczekiwany przez przedsiębiorców konkurs „Badania na rynek”. Będą to dotacje na wdrożenie własnych wyników prac badawczo-rozwojowych firm lub prac przez nie nabytych, a prowadzących do uruchomienia produkcji nowych towarów lub usług. Wielu ekspertów uważa, iż ten konkurs to prawdziwe otwarcie nowej puli pomocy dla przedsiębiorstw, bo co prawda trwa już kilka konkursów ogłoszonych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju na badania i prace rozwojowe, ale dopiero „Badania na rynek” przyniosą pierwsze pieniądze z puli na lata 2014-2020 na projekty inwestycyjne przedsiębiorstw.
Okres 2014-2020 przynosi nową odsłonę kredytu technologicznego dla firm. W poprzednich latach kredyt technologiczny był jednym z najpopularniejszych instrumentów wsparcia małych i średnich firm wdrażających innowacyjne technologie.
Jego idea polega na udzielaniu przez jeden z 18 banków komercyjnych współpracujących z BGK kredytu na warunkach rynkowych firmom na inwestycję technologiczną polegającą na wdrożeniu nowej, własnej lub kupionej technologii. Po zrealizowaniu inwestycji część kredytu spłaca BGK z pieniędzy unijnych. Owa spłata części kapitału to właśnie premia technologiczna. Kredyt pod nową nazwą „kredyt na innowacje technologiczne” kierowany jest wyłącznie do MŚP. W porównaniu z wcześniejszą edycją jeszcze większy nacisk będzie kładziony na wysoką innowacyjność projektów. Produkty, usługi lub procesy oparte na wdrożonej technologii powinny charakteryzować się innowacyjnością na minimum krajowym poziomie. Maksymalna wysokość premii technologicznej wzrośnie z 4 do 6 mln zł.
Finansowaniem będą objęte wydatki ściśle powiązane z wdrożeniem technologii, np. koszty nieruchomości, środków trwałych (zakup, wytworzenie, montaż, uruchomienie), robót i materiałów budowlanych, a także wartości niematerialne i prawne (m.in. patenty, licencje) oraz usługi doradcze (ekspertyzy, projekty techniczne).
Konkurs zostanie ogłoszony w IV kwartale br. Aby sięgnąć po pieniądze z tej puli, przedsiębiorca musi najpierw znaleźć bank, który podpisał umowę z BGK, a następnie złożyć w BGK wniosek o premię technologiczną. O jej przyznaniu zdecydują przede wszystkim innowacyjność technologii, spodziewany rezultat projektu i jego potencjał rynkowy. Na premię technologiczną mogą liczyć tylko projekty odpowiednio wcześnie i rzetelnie przygotowane.
Plany inwestycyjne przedsiębiorstw mogą być finansowane także w konkursach organizowanych na poziomie regionalnym, które począwszy od województwa śląskiego (już w II kwartale br.) będą sukcesywnie ogłaszane we wszystkich województwach.
Podstawowym źródłem finansowania inwestycji IT w firmach w najbliższych latach będą Regionalne Programy Operacyjne (RPO). Oznacza to bardzo zróżnicowane warunki pozyskiwania dotacji. Już teraz widać, że w większości RPO środków na projekty z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) będzie trzeba szukać w konkursach skierowanych na wzrost innowacyjności lub bardziej ogólnych, dedykowanych wsparciu inwestycji w sektorze MSP.
Współpraca z firmami doradczymi
W nowej perspektywie unijnej działający indywidualnie konsultanci ds. funduszy unijnych raczej nie będą w stanie pomóc uzyskać dotacji unijnych. Przedsiębiorcy muszą konsekwentnie wymagać od swoich firm doradczych kompleksowej obsługi polegającej na wielopoziomowym wsparciu począwszy od analizy potrzeb inwestycyjnych i planowania prac badawczo-rozwojowych, poprzez patentowanie i przygotowanie pełnej dokumentacji aplikacyjnej, aż po końcowe rozliczenie projektu i wsparcie w okresie trwałości.
Choć aplikowanie w nowej perspektywie unijnej jest trudniejsze niż w latach ubiegłych, warto wziąć pod uwagę słowa klasyków biznesu: „Tylko ci, którzy najszybciej dostosują się do zmieniającego się otoczenia, osiągną sukces”, czego Państwu życzę i zapraszam do współpracy.
