Drukarnia, zlecajšc wykonanie farb spotowych w mieszalni i płacšc za ich wykonanie, ma prawo stawiać wymagania. Jeli ămieszalnie z przypadkuÓ funkcjonujš na rynku, to dlatego, że nie muszš sprostać wysokim wymaganiom, jakie drukarnie mogš stawiać mieszalniom, a w rezultacie drukarnie nie otrzymujš odpowiedniego produktu. Czego należy oczekiwać od profesjonalnej mieszalni?
3. Wykorzystanie mieszalni do celów nietypowych
Oprócz wykonywania farb mieszanych na potrzeby drukarń mieszalnia może wykorzystać swój sprzęt do wielu innych prac. Oczywicie jest to sprawa konkretnej mieszalni, czy będzie ot-warta na tego typu dodatkowe zlecenia.
Jaki zatem jest jeszcze potencjał do ewentualnego wykorzystania?
3.1. Ocena intensywnoci farby
Zarówno farby spotowe, jak i triadowe zawierajš pewnš procentowš zawartoć pigmentów. Drukarnia może zbadać stopień intensywnoci farby w ten sposób, że przy dużym nakładzie drukuje się np. 2,5 kg farby X i 2,5 kg farby Y, starajšc się zachować tę samš gęstoć optycznš. Następnie porównuje się liczbę wydruków wykonywanych farbš X w stosunku do farby Y i tak można porównać wydajnoć obu farb oraz ich ekonomicznoć. Zamiast takiego sposobu liczenia pomiarem intensywnoci może się zajšć mieszalnia posiadajšca przeddrukarkę i spektrofotometr.
3.2. Ocena równego krycia farby
Drukarnie, które nie posiadajš odpowiedniego sprzętu (densytometr, a w przypadku farb mieszanych Đ spektrofotometr) nie sš w stanie zmierzyć, czy farba w różnych miejscach arkusza nakładana jest z takš samš grubociš, jeli za występujš różnice, to w jakim stopniu. W niektórych maszynach można skorygować iloć nadawanej farby tak, aby jej nadawanie było równomierne, a w konsekwencji gęstoć optyczna w każdym miejscu arkusza była zasadniczo jednakowa. Zatem istnieje możliwoć regulacji maszyny, a gdy jej nie ma, to sama wiadomoć wielkoci różnicy pozwoli na lepszy dobór farby: gdy jest to duża różnica, lepiej drukować farbš o mniejszej pigmentacji, wówczas różnica będzie mniej zauważalna. Pomiaru gęstoci optycznej druku może dokonać mieszalnia.
3.3. Ocena barwy farby
Drukarnia posiada farbę i chce się dowiedzieć, czy regulujšc gruboć nałożenia farby osišgnie danš barwę na konkretnym podłożu, czy nie; na ile zbliży się do pożšdanej barwy; jak grubo musi położyć farbę, aby rezultat był jak najbliższy oczekiwanemu.
3.4. Zmiana barwy farby
Drukarnia posiada farbę spotowš, ale musi zmienić podłoże. Mieszalnia może okrelić, czy zmiana barwy podłoża istotnie wpłynie na barwę finalnš. Jeli zmiany będš istotne, to może istnieje szansa, że przez dodanie odpowiedniego pigmentu da się wprowadzić korektę. Ponadto farby o jakiej barwie można użyć jako składowej do produkcji farby o zdecydowanie innej barwie.
3.5. Uzyskanie farby czarnej z farb spotowych
Farba pochłania częć widma wiatła owietlajšcego farbę; pozostała częć widma odbitego od powierzchni farby dociera do oka obserwatora, wywołujšc wrażenie barwy. Jeli do tej farby dodane zostanš pigmenty pochłaniajšce widmo dotychczas odbijane, wówczas farba stanie się czarna. W praktyce stanie się szara z jakim odcieniem, np. czerwonym. Do takiej farby dodawana jest dodatkowo farba czarna w celu lepszego jej wyczernienia. Mieszalnia do takiej czarnej farby może dołšczyć pasek pokryty farbš dla jej oceny. Tak wyprodukowana farba w zależnoci od jej barwy z powodzeniem nadaje się do drukowania ulotek, a nawet tekstów ksišżek. Dla drukarni może to być sposób pozbycia się resztek farb mieszanych i pozyskania taniej farby czarnej.
3.6. Pomiar odpornoci
na cieranie
Mieszalnie wyposażone w urzšdzenie do badania cieralnoci (rub tester) mogš zbadać odpornoć na cieranie druku zarówno lakierowanego, jak i nie. Drukarnie mogš sprawdzić stopień cieralnoci farby: czy farba na wydrukowanym arkuszu posiada pożšdanš odpornoć, czy jest ona porównywalna do odpornoci z poprzedniej produkcji, czy nakład można już przekazać np. na linię klejšcš, czy raczej trzeba go dosuszyć, a może farba była niewłaciwie wykonana lub nieodpowiednio zmodyfikowana przed samym drukowaniem i mimo schnięcia 24 czy 48 godzin wcišż nie wykazuje żšdanej odpornoci i nigdy jej nie osišgnie. Rub testery ze specjalnym wyposażeniem umożliwiajš sprawdzenie cieralnoci w podwyższonej temperaturze Đ test dla opakowań narażonych na podwyższone temperatury piecowe i mikrofalę.
3.7. Pomiar i modyfikowanie lepkoci lakierów
Mieszalnia wyposażona w kubki wypływowe do badania lepkoci płynów może sprawdzić lepkoć lakierów. W przypadku lakierów dyspersyjnych może odpowiednio obniżyć ich lepkoć do pożšdanej, może też podać ăprzepis" na obniżenie tej lepkoci. Może sprawdzić, czy lakier dyspersyjny w dużych kontenerach ma jednorodnš lepkoć w całej objętoci, dokonujšc pomiaru jego lepkoci przy powierzchni i przy dnie. W przypadku lakieru rozwarstwionego należy go dokładnie wymieszać, a skutecznoć homogenizacji można sprawdzić kubkiem wypływowym.
3.8. Poszukiwanie rozwišzań efektów nietypowych
Drukarnia może zlecić wykonanie próbnych wydruków, m.in. jaki efekt osišgnie się pokrywajšc farbę metalicznš innš farbš, jaki efekt da bardzo grube położenie farby (np. uzyskiwane na maszynie offsetowej jako wynik dwukrotnego drukowania). Może zadać jaki inny temat do rozwišzania w mieszalni, tak aby laboratorium mieszalni wykonało wstępnš pracę i przekazało sugestie przed kosztownymi eksperymentami na maszynach offsetowych i lakierujšcych.
4. Bilans ekonomiczny drukarń korzystajšcych z usług mieszalni
Osoby odpowiedzialne za ekonomiczne wyniki drukarń stawiajš sobie pytanie, czy korzystać z usług mieszalni i w jakim zakresie? Ten problem można sformułować inaczej: czy drukarnie sš w stanie taniej wyprodukować powtarzalnš farbę mieszanš z zachowaniem niezbędnych dla danego druku parametrów?
Jeli drukarnia na koszty spojrzy w sposób wšski, to czasem dochodzi do wniosku, że taniej wyniesie jš wykonanie farby mieszanej we własnym zakresie; jest tak, gdy cena kilograma farby z mieszalni przewyższa cenę składników, których użyła drukarnia do wyprodukowania kilograma farby, majšcej zastšpić tę z mieszalni. Jednak spójrzmy na to szerzej, aby nie zdarzyła się taka sytuacja jak z kierowcš, który dowiedział się, że na odległej stacji benzynowej może kupić paliwo tańsze o grosz. Gdy udało mu się tam zatankować, ucieszył się, że zarobił kilka złotych, a nie wzišł pod uwagę czasu, który powięcił na dojazd i spalonego dodatkowo paliwa.
Drukarnia chcšc wyprodukować farbę mieszanš nabywa składniki dla niej dostępne, czyli farby o podstawowych barwach Pantone. Szuka na rynku najtańszych farb. Gdy je zakupi, pojawia się kwestia ich wydajnoci. Załóżmy, że ma dowiadczenie z farbami okrelonego producenta i wie, jakš grubociš farby należy drukować, aby uzyskać pożšdanš barwę. Zatem wstępnie oblicza, ile będzie potrzebować farby dla danego nakładu. Na wszelki wypadek nabywa mniej, bo tak naprawdę iloć poszczególnych kolorów będzie znana dopiero, gdy farbę się wykona i sprawdzi na maszynie poprawnoć barwy, ewentualnie wprowadzi poprawki receptury. Oczywicie, robišc korekty stara się je odnotować. Notatki będš wiarygodne, jeli drukarnia ma odpowiedniš wagę (czasem poprawki wymagajš dodania niewielkich iloci). Gdy już wiadomo, jakich proporcji farb poszczególnych kolorów należy użyć, można zaczšć drukowanie w celu sprawdzenia wydajnoci farby i dokupienia kolejnej porcji farb dla całego nakładu. Można jednak się obawiać, że ponownie nie wykona się dokładnie farby takiego samego koloru i lepiej będzie, gdy zmiesza się od razu przed drukowaniem całš potrzebnš farbę (w tym jednak przypadku trzeba znać wydajnoć użytych farb). Ponieważ farby dostępne sš na rynku w opakowaniach 1 kg, to częć farb pozostanie w rozhermetyzowanych puszkach i z wielkim prawdopodobieństwem ulegnie zniszczeniu, zajmujšc najpierw miejsce na półce jako farba, która może kiedy się przydać.
W drukarni farby miesza pracownik, który otrzymuje pensję, a zatem do ceny farby należy doliczyć jego wynagrodzenie. W tym czasie mógłby wykonywać innš pracę. Najlepiej, aby wykonywał farbę kto, kto ma dowiadczenie z barwš. Jeli będzie to drukarz, należałoby się zastanowić, czy nie jest korzystniej dla firmy, aby drukował niż zajmował się mieszaniem. Może w tym czasie musi stać maszyna, bo włanie nie ma odpowiedniej farby mieszanej. Drukarz musi się wykazać dyscyplinš laboranta także w swoich notatkach zawierajšcych receptury (może trzeba będzie wznowić nakład). Notatki powinny być dostępne dla innych drukarzy i napisane jednoznacznie (może drukarz znajdzie się na urlopie lub zachoruje). Zatem drukarze powinni umieć odczytywać i sporzšdzać notatki z recepturš w sposób jednoznaczny dla wszystkich. Gdy druk zostanie wznowiony, wszystko wydaje się proste: drukarnia kupuje odpowiednie iloci farb i miesza je według zapisanej receptury. W takim postępowaniu tkwi milczšce założenie, że kupowane farby (niech będš to farby tego samego producenta) majš takš samš pigmentację i barwę jak używane przy pierwszym nakładzie. Gdy jednak tak nie będzie, pojawiajš się pytania: czy receptura była zła, czy mieszajšcy się pomylił? Ostatnim pytaniem, którego może sobie nie zadać drukarnia, jest pytanie o samš farbę. Chociaż producenci starajš się zachować stabilnoć produkcji, zdarzajš się przypadki, kiedy wina tkwi np. w kolorze samej farby. Poza tym może zaistnieć sytuacja, że dostawcy nagle zabrakło okrelonej farby o danym kolorze podstawowym Pantone. Drukarnia uzupełniajšc ten brak farbš innego producenta może nie zdawać sobie sprawy, że farba ma innš intensywnoć, a zatem posiadana receptura nie zda egzaminu. Barwa farby mieszanej jest oceniana ăna okoÓ Đ profesjonalna mieszalnia ma spektrofotometr. Drukarnia może sobie taki zakupić. Barwę może wstępnie sprawdzić, rozmazujšc farbę na podłożu, a ostatecznie na maszynie. Aby tego uniknšć, drukarnia może zakupić przeddrukarkę. Majšc przeddrukarkę do wydruków próbnych dobrze jest nabyć wagę laboratoryjnš, dzięki czemu drukarnia będzie wiedziała, przy jak grubym nałożeniu farby osišgnie danš barwę i w ten sposób może skalkulować iloć farby potrzebnej na nakład i wycenić usługę dla klienta. No i oczywicie przydałby się mieszalnik zamiast wiertarki. Ale gdyby nawet drukarnia zakupiła wymienione urzšdzenia i przeszkoliła osobę do ich obsługi, to nadal nie ma możliwoci takich jak mieszalnia. Drukarnia pracuje bowiem na gotowych farbach, mieszajšc je ze sobš. Tymczasem mieszalnie majš możliwoć wykonywania farby na bardziej podstawowym poziomie; pigmenty, woski, suszki, spoiwa, oleje pozwalajš jej modyfikować właciwoci samej farby, a nie tylko jej barwę, dostosowujšc farbę do rodzaju podłoża, nadajšc jej odpornoć stosownš do przeznaczenia druku. Ponadto mieszalnia posiada system procedur archiwizacyjno-kontrolnych w celu zagwarantowania jakoci swego produktu.
Uznajšc potrzebę zlecania mieszalni profesjonalnego mieszania farb można postawić pytanie, czy jest możliwe obniżenie ceny farb mieszanych? Farba spotowa może mieć niższš cenę, gdy jest mniej intensywna, z większš zawartociš transparentu. Mieszalnie mogš wyprodukować taka farbę, jeli klient naciska na cenę kilograma, tyle że drukarnia na nakład może zużyć nawet do 30% więcej farby. Grubsza za warstwa farby nie sprzyja dobremu schnięciu. Zatem jest to oszczędnoć pozorna i krótkowzroczna. Cena farby może jednak być niższa bez zmian intensywnoci farby. Jest ona wypadkowš cen pigmentów. Jeli użyjemy tańszych pigmentów, to cena będzie niższa. Problem tylko, czy wykonujšc farbę o danej barwie można znaleć takie rozwišzanie. Mieszalnia może zaproponować barwę zbliżonš do żšdanej, której barwa może być dla drukarni do zaakceptowania, czyli faktycznie akceptowana jest inna barwa. O cenę farby mieszanej można zatroszczyć się już na etapie projektu i skonsultować barwę z mieszalniš tak, aby znaleć najtańsze rozwišzanie. Nie wszystkie pigmenty sš odporne np. na lakier UV. Można oczywicie zastosować pigmenty alternatywne, odporne na ten lakier, ale sš one znacznie droższe. Mieszalnia, majšc suszarkę UV, może nałożyć lakier UV na wydruk próbny, utrwalić go i w ten sposób przetestować, czy mimo zastosowania pigmentów podstawowych została zachowana barwa. Czasem nie sposób uniknšć użycia specjalnych pigmentów. Ostatnim elementem obniżenia ceny farb mieszanych jest negocjacja cen, ale o tym w dobie wolnego rynku nie muszę przecież pisać. Dodam jedynie, że iloć wykonywanej farby jest elementem przetargowym, bo mieszalnia woli wykonać 20 kg farby jednego koloru niż wykonać tę samš iloć farb np. po 2 kg z różnych kolorów.
Opracował Dariusz Biegacz
Agencja Poligraficzna Multigraf
