18 maja zakończyła się 53. edycja Międzynarodowych Targów Książki, której gościem honorowym był Izrael. Trudno oprzeć się wrażeniu, że pomimo rekordowej liczby ponad 600 imprez towarzyszących (to chyba jedyny tegoroczny rekord) targom brakowało zdecydowanego wyrazu.
Wydawały się one powielać coroczny schemat: byli wydawcy, autorzy, przyznano nagrody i nominacje w konkursach literackich... Oczywiście w dalszym ciągu jest to jedno z największych wydarzeń dla środowiska wydawniczego, a także dla wszystkich miłośników książek (targi odwiedziło 45 tysięcy osób), niemniej nawet w wypowiedziach wydawców, które można było usłyszeć bądź przeczytać w prasie, widoczny był niedosyt.
Do takiego wrażenia przyczynił się też chyba, niestety, gość honorowy 53. MTK. Obecny rok jest rokiem szczególnym dla państwa Izrael, ponieważ obchodzi ono 60-lecie istnienia. Szczególne są też wielowiekowe związki łączące kultury polską i żydowską, i choć nierzadko bywały one trudne – o czym przypomniał ambasador Izraela w Polsce David Peleg, który wraz z ministrem kultury i dziedzictwa narodowego Bogdanem Zdrojewskim dokonał uroczystego otwarcia targów – to wciąż pozostają silne i trwałe. Ambasador wyraził też zadowolenie z faktu, że właśnie w tym roku Izrael może być gościem honorowym warszawskich targów; będzie to okazją, jak powiedział, do spotkania dwóch współczesnych narodów.
Izraelska ekspozycja miała przybliżyć to państwo Polakom i zwiększyć ich zainteresowanie sprawami Izraela. Jednakże zarówno samo stoisko izraelskie, jak i goszczący w nim pisarze – w większości nieznani w Polsce – chyba niezbyt się do tego przyczynili. Trochę to dziwi zważywszy na bogactwo kultury tego kraju; nie bez powodu też naród izraelski nazywany jest „narodem księgi”, o czym przypominano podczas konferencji prasowej przed targami. Nawiązywała do tego także akcja przepisywania Biblii, jednakże była ona prowadzona już w ubiegłym roku.
W tegorocznych targach uczestniczyło ok. 600 wystawców z 30 krajów, a liczba imprez towarzyszących przekroczyła 600. Większość z nich stanowiły spotkania z autorami, w tym z pisarzami izraelskimi takimi jak m.in.: Yossi Avni-Levy – laureat nagrody premiera Izraela, poetka Liat Kaplan – laureatka wielu nagród literackich, Szoszana Ronen, Esti Chaim i Alona Frankel. Jedną z zagranicznych sław był Robin Cook – autor popularnych także w Polsce thrillerów medycznych. Z naszych rodzimych twórców obecni byli: Wiesław Myśliwski – dwukrotny laureat Nagrody Nike, Sławomir Mrożek, Jerzy Pilch, Eustachy Rylski, Hanna Krall, Julia Hartwig, Olga Tokarczuk i wielu innych, także autorzy wywiadów – m.in. Michał Komar wraz z prof. Władysławem Bartoszewskim, z którym przeprowadził wywiad-rzekę – oraz dziennikarze, których książki ostatnio ukazały się na rynku: Adam Michnik, Tomasz Lis, znany dziennikarski duet Sekielski-Morozowski i inni. Zainteresowanie wzbudzał Janusz Palikot ze swoją książką „Poletko Pana P., czyli… po co mi był ten blog” wydaną przez słowo/obraz/terytoria.
Andrzej Wajda podpisywał album „Katyń”, który – zrealizowany wg koncepcji i projektu graficznego Macieja Buszewicza – został uznany za najpiękniejszą książkę roku 2007 w kategorii „Albumy”. Dziękując za to wyróżnienie przedstawiciel wydawcy, oficyny Prószyński i S-ka, podkreślał zasługi Drukarni Wydawniczej im. W.L. Anczyca, która wykonała druk i oprawę.
Tuż przed rozpoczęciem targów zmarła Irena Sendlerowa; podczas ceremonii otwarcia mówił o niej i swoich z nią kontaktach ambasador Peleg zapowiadając, że w przyszłym roku na warszawskich targach w stoisku Izraela znajdzie się jej książka przetłumaczona na język hebrajski. W tym roku natomiast można było kupić wydaną przez Muzę pt. „Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej” jej biografię podpisywaną przez autorkę, Annę Mieszkowską.
W ramach imprez towarzyszących odbywały się także promocje nowo wydanych książek. Jedną z nich była najnowsza pozycja Łukasza Gołębiewskiego pt. „Śmierć książki. No Future Book” wydana przez Bibliotekę Analiz. Autor, znany z opracowań poświęconych rynkowi książki, a ostatnio także powieści, tym razem zajął się tematem zagrożenia, jakie dla drukowanych książek stanowią nowe media i internet, a także powstały niedawno portal Nexto.pl. Temat nie jest nowy; wiele razy też konstatowano, że nowe media nie są zagrożeniem, lecz szansą dla wydawnictw, a tradycyjnej książki raczej nie pokonają elektroniczne jej odpowiedniki, więc drukarniom dziełowym bezrobocie nie grozi (dowodem może być fakt, że wydanie tej pozycji wsparł Opolgraf – nota bene jedyna krajowa drukarnia, która miała na targach własne stoisko). Cóż, może warto o tym jeszcze raz przypomnieć… Należy tylko mieć nadzieję, że Polska Izba Książki nie zaskarży autora tak, jak zrobiła to Izba Wydawców Prasy w odniesieniu do twórców reklamy wieszczącej śmierć prasy drukowanej (patrz s. 6).
Inne spotkanie promocyjne dotyczyło autobiografii jednego z najwybitniejszych współczesnych architektów Daniela Libeskinda pt. „Przełom: przygody w życiu i architekturze”, która ukazała się nakładem WNT. Warto przypomnieć, że Libeskind urodził się w Łodzi i choć opuścił Polskę w 1957 r., jego rodzina nie zapomniała o swoich polskich korzeniach. Tworzył na całym świecie, a najnowsze jego projekty to odbudowa „Strefy Zero” – placu World Trade Center w Nowym Jorku oraz „Złota 44” w Warszawie, czyli najwyższy apartamentowiec w Europie Środkowej. W spotkaniu z Libeskindem prowadzonym przez Jacka Żakowskiego uczestniczył też ambasador Izraela.
Drugiego dnia targów miały miejsce uroczyste wręczenie nagród i wyróżnień w 48. edycji konkursu PTWK „Najpiękniejsze Książki Roku 2007” oraz rozstrzygnięcie I części Rankingu Drukarń Dziełowych organizowanego przez Sekcję Poligrafów SIMP, PTWK i miesięcznik „Wydawca” – „Wydawcy wybierają drukarnię”, którego wyniki publikujemy obok.
W konkursie PTWK jury pod przewodnictwem Józefa Wilkonia nominowało do nagród i wyróżnień 86 książek. Zwracano uwagę na wyższy niż w ub.r. poziom zgłaszanych pozycji wydawniczych, jednakże na 8 działów w 3 nie przyznano nagród, a w jednym spośród nich – nawet wyróżnień.
Nagrodzono następujące książki: w dziale „Literatura piękna”: Cyprian Norwid, Zbigniew Herbert „Znaki na papierze”, oprac. graf. M. Buszewicz, Wydawnictwo Bosz, druk i oprawa Sun Fung Offset Binding, Hong Kong; w dziale „Książki naukowe, popularnonaukowe (humanistyka): Jacek Purchla „Kraków w Europie Środka”, oprac. graf. W. Pluta, Wyd. Bosz i Mędzynarodowe Centrum Kultury, druk i oprawa Sun Fung Offset Binding; w dziale „Książki dla dzieci i młodzieży”: Maria Ekier „Kocur mruży ślepia złote”
z ilustracjami autorki, oprac. typogr. R. Bagiński, Wyd. Hokus-Pokus, druk i oprawa Druk-Intro SA; w dziale „Albumy”: Andrzej Wajda „Katyń”; w dziale „Katalogi, bibliofilskie i inne”: Małgorzata Strzałkowska, seria „What the Polish Have Given to the World”, oprac. graf. Grażyna Lange (uhonorowana także przez jury nagrodą za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki książki), wyd. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, druk i oprawa: Drukarnia Rapid G. H.
Podczas targów ogłoszono również nominacje do Nagrody Nike i podano nazwiska laureatów konkursów oraz nagród literackich. Laureatką nagrody im. Jerzego Kuryłowicza przyznawanej za najlepszy przekład książki z dziedziny nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych została Dorota Dziewońska, tłumaczka „Elementarza stylu w typografii”.
Czy przyszłoroczne targi, które odbędą się w dniach 21-24 maja, będą niecierpliwie oczekiwanym wydarzeniem, czy tylko kolejnym terminem w kalendarzu branżowych imprez? To pytanie przede wszystkim do organizatorów.
