W artykule przedstawiono nowoczesne maszyny szybkobieżne z obszaru krajarek jednonożowych i wspomagających je urządzeń peryferyjnych. Na przykładzie krajarek przybliżono kierunki rozwoju we współczesnym introligatorstwie, a także podano, jak optymalizacja prac pomocniczych wpływa na wzrost wydajności.
Krajarki jednonożowe
Krajarki jednonożowe przeznaczone są przede wszystkim do przekrawania i okrawania ryz, tzw. wsadek czystego papieru lub odbitek, a więc zadrukowanych arkuszy papieru. W przypadku niewielkich zakładów poligraficznych wykorzystuje się je do okrawania z trzech stron broszur czy czasopism. Ponadto używa się ich do cięcia kartonu, tektury, płótna, materiałów plastycznych i polimerowych, sklejek, gum czy folii z tworzyw sztucznych i wielu innych materiałów.
Formaty krajarek to od 52 do 300 cm, przy czym właściwa wielkość urządzenia jest określana na podstawie przekątnej maksymalnego planowanego formatu arkusza, a cięty materiał powinien dać się obrócić na tylnym stole krajarki. Cięcie wykonywane jest z dokładnością do około 0,01 mm.
Za dokładność i szybkość realizacji kolejnych cięć jest odpowiedzialne siodło krajarki. Prowadzi je silnik napędowy sterowany częstotliwością, co wraz z precyzyjną śrubą pociągową toczną umożliwia dużą prędkość belki wymiarowej z zachowaniem najwyższej precyzji. Prędkość siodła – w zależności od potrzeb – można regulować.
Zarówno stoły: przedni i tylny, jak i stoliki boczne są wykonane w postaci żeliwnych odlewów z odpowiednim użebrowaniem i ze stopów aluminiowych, co gwarantuje ich maksymalną sztywność przy minimalnej masie.
Ponadto krajarki są wyposażone w kolorowe wyświetlacze lub ekrany dotykowe, dysponujące w pełni graficznym sterowaniem i naprowadzaniem graficznym operatora, a także w klawiaturę. Wstępnie zadane szeregi formatowe mogą być bezpośrednio wywoływane z pamięci. Jeśli układ druku zostanie zmieniony, można bezproblemowo przeprowadzić korektę danego programu cięcia, dzięki czemu oszczędza się materiał i czas na ponowne pisanie zlecenia. Istnieje także możliwość napisania programu cięcia przed drukiem i przesłania go do komputera krajarki.
Cięcie różnych materiałów wymaga pracy krajarki na maksymalnych obciążeniach belek dociskającej i nożowej. Dla każdego ciętego materiału siła docisku jest ustawiana płynnie (bezstopniowo).
Krajarka może być również wyposażona w dodatkowe urządzenia (dociskacze) wspomagające proces cięcia.
Urządzenia peryferyjne
Urządzenia peryferyjne są stosowane, aby wspomóc pracę krajaczy.
Podnośniki znacznie odciążają czynności wykonywane ręcznie; mogą one być wolno stojące, zamontowane bezpośrednio przy krajarce lub przed utrząsarką. W tym ostatnim wypadku załadunek papieru ma miejsce ręcznie na przedni stół krajarki.
Urządzenia załadowcze nakładają materiał do cięcia automatycznie od razu na tylny stół krajarki, co powoduje wzrost wydajności pracy nawet o 90%. Wszystkie urządzenia są wyposażone w czujniki wysokości stosu.
Automaty utrząsające zwiększają dokładność i wydajność cięcia. Mogą być dodatkowo wyposażone w pneumatyczny walec wygładzający. Istnieje także możliwość automatycznego rozładunku ciętego materiału na tylny stół krajarki.
Urządzenia do pośredniego składowania ciętego materiału zwiększają wydajność, eliminują przestoje i ruch jałowy maszyny. Materiały mogą być składowane zarówno przed cięciem, jak i po nim.
Elementy transportowe odciążają czynności wykonywane ręcznie i przyspieszają proces podawania, wpływając tym samym na wzrost wydajności. Mogą one być łączone ze sobą w dowolnie kombinowane linie transportowe.
Systemy chwytaków wspomagają i automatyzują czynności transportowe, dzięki czemu mogą być obrabiane grubsze warstwy arkuszy. Wśród nich wyróżnia się system chwytakowo-transportowy oraz chwytak obracający.
Urządzenia rozładowcze odpowiadają za płynne odbieranie przyciętych materiałów. Półprodukty lub produkty finalne mogą być odstawiane ręcznie lub automatycznie na palecie.
Odwracarki to urządzenia do automatycznego odwracania stosów papieru. Podczas odwracania również świeżo zadrukowane arkusze są traktowane z dużą ostrożnością. Uszkodzenia lub ślady, których nie zawsze da się uniknąć podczas ręcznego odwracania, w przypadku odwracania automatycznego są wykluczone. Odwracarki mogą być także wyposażone w dodatkowe funkcje napowietrzania, wyrównywania i wibracji.
Wykrawarki i paskownice półautomatyczne bądź automatyczne są urządzeniami uzupełniającymi wykonującymi czynności końcowe. Znajdują zastosowanie głównie przy produkcji etykiet.
Linie technologiczne
W celu uzyskania w procesie cięcia najlepszych rezultatów konstruuje się specjalne linie, tzw. systemy, w których łączy się omówione wcześniej urządzenia. Można je łączyć w dowolny sposób, w zależności od rodzaju wykonywanych prac, np.:
System 1: Utrząsanie przy krajarce i automatyczny rozładunek; spełnia on wymagania dotyczące utrząsania obok urządzenia szybkotnącego i automatycznego rozładunku po cięciu.
System 2: Krajarka z automatycznym załadunkiem i rozładunkiem; pozwala on optymalizować obróbkę dużych ilości arkuszy (duże nakłady) w możliwie najkrótszym czasie. Osiąga się to dzięki równoległemu przeprowadzaniu operacji załadowywania, cięcia i zdejmowania. System ten jest obsługiwany przez jedną osobę.
System 3: Oddzielne przygotowanie papieru do cięcia w warstwach; przydatny przy takich produktach jak etykiety czy banderole. Występuje tu oddzielna stacja utrząsania służąca do przygotowania i składowania poszczególnych warstw materiału przeznaczonego do cięcia, gdzie ustalana jest liczba arkuszy i następuje wyrównywanie ich krawędzi.
System 4: Oddzielne przygotowanie papieru do cięcia w stosach; wykazuje on wyższy stopień zautomatyzowania w porównaniu z systemem 3.
System 5: Utrząsanie przy krajarce, pośrednie składowanie i automatyczny rozładunek; został on przygotowany przede wszystkim pod kątem realizacji różnorodnych zleceń o niejednolitej strukturze i odmiennych wielkościach nakładów, ale z zachowaniem ciągłej eksploatacji.
System 6: Linia Autocut (ang. automatic cutting); system ten został przygotowany pod kątem przemysłowej produkcji etykiet, banderoli i kartek pocztowych. Może on być załadowywany materiałem przeznaczonym do oddzielnego cięcia w trybie „off line” albo w maszynie wstępnego cięcia w trybie „in line”. Ten system charakteryzuje się największą wydajnością z jednoczesnym zachowaniem stałej, wysokiej jakości.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę czas wykonania danego zlecenia, czynności introligatorskie zawsze były sporym obciążeniem. Dzięki zastosowaniu urządzeń peryferyjnych udało się znacznie przyspieszyć wszystkie prace wykończeniowe zwiększając wydajność pracy krajacza o 40-50%. Całą pracę wykonywaną przez operatorów maszyn (krajarek i urządzeń sprzężonych z nimi w różnych systemach) można zautomatyzować, co bardzo przyspiesza, a zarazem znacznie ułatwia realizowanie poszczególnych czynności.
Można również zastosować oprogramowanie, które jest przygotowywane na zewnątrz, i przesłać je do komputera krajarki. Wszystkie nowoczesne, zaawansowane maszyny mają tzw. kartę pamięci. Służy ona do transferu danych zarówno do samego urządzenia, jak i pomiędzy różnymi krajarkami. Istnieje możliwość włączenia do tego procesu centralnego komputera całej drukarni czy też tylko introligatorni.
Obecnie zwraca się większą uwagę na jakość cięcia. Aby sprostać coraz większym wymaganiom klientów, w krajarkach stosuje się odpowiednie noże przeznaczone do cięcia różnorodnych materiałów – muszą one być odpowiednio konserwowane i szlifowane w celu utrzymania wysokiej jakości cięcia.
Bibliografia
I. Pietruczuk, H. Godlewski, W. Jędrych „Technika i technologia introligatorstwa przemysłowego”, WNT, Warszawa 1985.
Systemy krojenia „Krojenie Polar E i ED”.
Instrukcja obsługi krajarki „Polar 115 ED”.
Ulotka „Perfecta Schneidsysteme – Wysokowydajne krajarki jednonożowe”.
Broszura Polar „Schneiden in der Praxis”,.
Broszura Polar Schneid – Systeme „Rutteln”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „Beladen”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „Puffern”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „Fordern”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „Entladen”.
Broszura Polar Der Finishing System – Spezialist „Komponenten Stapelwenden”.
Broszura Polar Der Finishing System – Spezialist „Label System”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 2”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 3”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 4”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 5”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 6”.
Broszura Polar Schneid – Systeme „System 7”.
Katalog firmy Adast.
