Terroryzm jest największym zagrożeniem ludzkości
Jan Paweł II, marzec 2001
Terroryzm jest jednym ze sposobów prowadzenia walki w celu osiągnięcia własnych celów politycznych, ekonomicznych czy społecznych. Sieje paniczny strach, burzy harmonię i ład społeczny. Jest jednym z najgroźniejszych zjawisk współczesnego świata. Pociąga za sobą tysiące niewinnych ofiar. Poprzez swoje działania terroryści starają się zwrócić oczy świata na sprawę, którą uważają za najważniejszą. Są oni bardzo dobrze zorganizowani i wyszkoleni. Dysponują najnowocześniejszymi technologiami i dużymi finansami. Często się przemieszczają posługując się fałszywymi dokumentami wielu krajów, na różne nazwiska.
Terroryzm jest nieodłącznym czynnikiem współczesnego życia. Stanowi potencjalne zagrożenie dla każdego z nas. W swoich działaniach terroryści wykorzystują nowości techniczne związane z uzbrojeniem jak również element zaskoczenia licząc na bezradność tłumu.
11 września 2001 r. doszło do największego w historii i najbardziej brutalnego zamachu terrorystycznego na świecie. Dwa pasażerskie samoloty Boeing 767, należące do linii United Airlines, uderzyły w odstępie 18 minut w bliźniacze 110-piętrowe budynki World Trade Center na Manhattanie w Nowym Jorku. Mniej więcej w tym samym czasie trzeci samolot, Boeing 767, uderzył w skrzydło Pentagonu w Waszyngtonie. Czwarty samolot, Boeing 757, spadł w pobliżu Pittsburga. Najprawdopodobniej zmierzał w kierunku posiadłości prezydenta USA w Camp David lub Białego Domu. Kolejny, piąty samolot, linii United Airlines, który wystartował z Bostonu i leciał do Los Angeles, rozbił się. Samochód pułapka eksplodował przed budynkiem Departamentu Stanu w Waszyngtonie. Atak na Światowe Centrum Handlowe i Pentagon był najokrutniejszym i najbardziej brzemiennym w skutkach aktem terroryzmu. Spowodował on wielotysięczne ofiary śmiertelne w ludziach (około 3000 osób).
Strach przed terroryzmem zaostrzył wszelką kontrolę towarzyszącą przekraczaniu granic.
Podstawowym dokumentem urzędowym stwierdzającym tożsamość danej osoby, uprawniającym do przekroczenia granicy państwa i pobytu w innym kraju jest paszport. Opisane są w nim dane osobowe posiadacza oraz historia jego zagranicznych podróży. Paszport jest dokumentem międzynarodowym, dlatego musi być dobrze zabezpieczony, tak aby jego autentyczność nie wzbudzała żadnych wątpliwości, a odprawa osób wyjeżdżających przebiegała szybko i sprawnie. Jest to możliwe oczywiście jedynie dzięki dobrej znajomości autentycznego paszportu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej.
Obecnie jest dużo możliwości zabezpieczeń dokumentu:
znajdujących się w papierze – skład papieru, zabezpieczenia chemiczne, znak wodny, pasek ochronny, kolorowe włókna, broki, lantanowce i inne;
wynikających z zastosowania odpowiednich technik druku – staloryt, typografia, typooffset, offset i wykonane nimi zabezpieczenia: mikrodruk, efekt kątowy, gilosz, relief, druk cienkolinijny, druk irysowy, recto-verso, oznaczenie serii oraz numeru i inne;
wynikających z zastosowania specjalnych farb – fluorescencyjnej, absorpcyjnej, zmiennej optycznie, opalizującej, magnetycznej, nietrwałej chemicznie, penetrującej, fotochromowej, termochromowej i innych;
dodatkowych – folia zabezpieczająca, hologram, kinegram, perforacja, podpisy, pieczątki/pieczęcie i inne.
Zabezpieczenia znajdujące się w paszporcie muszą współgrać ze sobą i być czytelne, nie mogą się zagłuszać.
Książeczka paszportowa musi być trwała i odporna na rozmaite warunki podróży i przechowywania. Powinna być wykonana w sposób precyzyjny, tak aby były widoczne ślady jakiejkolwiek ingerencji w jej strukturę. Wykonanie książeczki paszportowej jest bardzo skomplikowane technologicznie, dlatego też paszporty najczęściej są przerabiane. Bazę sfałszowanego dokumentu stanowią paszporty kupowane od osób postronnych, kradzione bądź zdobywane w inny sposób (np. oryginalny dokument „wydanyÓ nielegalnie). Bywają przypadki kradzieży niewypełnionych lub nie całkiem wypełnionych blankietów paszportowych z urzędów państwowych lub ambasad. Wykrycie takiego paszportu może okazać się trudne. Dlatego bardzo istotna jest strona personalizacyjna i wizowa, która zawiera dane użytkownika: datę urodzenia, datę ważności dokumentu, zdjęcie. Jej przeróbka może umożliwić użycie paszportu przez inną osobę niż właściciel. Wtedy zostają zmienione dane osobowe (nazwisko, data urodzenie, fotografia, rysopis, lista osób na utrzymaniu) bądź może mieć miejsce przeróbka umożliwiająca prawnemu właścicielowi przedłużenie okresu użytkowania paszportu i tu następuje zmiana numeru seryjnego, daty wygaśnięcia ważności dokumentu, ilości wjazdów.
Szybka weryfikacja paszportu następuje na podstawie zdjęcia. Jest ono wkomponowane w szatę graficzną tła, przytwierdzone do podłoża, w paszportach starego typu, nitami bądź klejem. Dodatkowo jest ono zabezpieczone różnego rodzaju folią, pieczęcią. Zmiana zdjęcia powoduje naruszenie podłoża, co jest widoczne w świetle przechodzącym, folii, o czym świadczą bąbelki powietrza i nierówności jej powierzchni oraz brak ciągłości rysunku pieczęci.
Aby uniemożliwić wymianę zdjęcia, w nowych dokumentach nanoszone jest ono bezpośrednio na podłoże stanowiąc jego integralną część. Może być wykonane metodą:
fotograficzną, na papierze fotograficznym naświetlona jest cała strona personalizacyjna – paszport niemiecki,
termosublimacyjną – paszport japoński,
grawerowania laserowego, gdy wszelkie informacje umieszczone są na podłożu poliwęglanowym – paszporty polski, węgierski,
druku atramentowego – paszporty portugalski, rumuński,
druku laserowego – większość pozostałych paszportów.
W przypadku, gdy zdjęcie stanowi integralną część strony personalizacyjnej, fałszerze najczęściej wymieniają całą stronę. Dane osobowe wypełnia się specjalnym fontem niedostępnym w komputerowych zbiorach czcionek.
Poza paszportami przerabianymi zdarzają się też dokumenty podrobione, a więc w całości wytworzone przez fałszerzy.
Kolejnym etapem kontroli osób wjeżdżających do kraju jest wprowadzenie na lotnisku systemu identyfikacji osób na podstawie unikalnych cech fizycznych, tj. biometrycznych takich jak:
linii papilarnych palców – Islandia, Kanada,
kształtu dłoni – Izrael,
wzoru tęczówki oka – Holandia,
brzmienia głosu,
kształtu twarzy,
innych.
Linie papilarne palców posiadają trzy bardzo istotne cechy są: niezmienne, niezniszczalne, niepowtarzalne. Niezmienne, bo od momentu ich wykształcenia – a jest to trzeci, czwarty miesiąc życia płodowego – aż do śmierci są takie same. Nie ulegają zniszczeniu w ciągu całego życia, jedynie głębokie rany powodują powstanie blizn, czyli dodatkowych cech identyfikacyjnych. Są niepowtarzalne, nie ma dwóch osób o takim samym przebiegu linii papilarnych. Te właściwości od dawna są wykorzystywane w kryminalistyce do identyfikacji osób.
Wraz z rozwojem techniki istnieje możliwość identyfikacji osób na podstawie budowy tęczówki, układu i wielkości kości dłoni czy twarzy oraz brzmienia głosu. Coraz mniejszą wagę przywiązuje się do podpisu, który w paszporcie lub w dowodzie osobistym występuje w postaci reprodukcji i tym samym zatracił już indywidualne cechy wykonawcy.
Odpowiednie parametry cech biometrycznych są porównywane z parametrami zawartymi w bazie danych.
Przyszłość należy do paszportów z chipami zawierającymi dane biometryczne; wtedy następuje identyfikacja jeden na jeden, czyli informacje zawarte w chipie są weryfikowane z cechami biometrycznymi okaziciela paszportu. Dzięki temu kontrola może przebiegać sprawniej, z mniejszym ryzykiem pomyłki.
Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej tego typu paszporty w Polsce są wydawane już od 28.08.2006 r. Paszporty nowej generacji mają być istotnym elementem walki z terroryzmem pod warunkiem, że terrorystów nie ma w krajach Unii, bo jak wiemy, do przekroczenia granic państw UE wystarczy dowód osobisty.
W najnowszym paszporcie dane personalizacyjne będą znajdować się na pierwszej stronie dokumentu. W okładce ma być umieszczony chip zawierający dane osobowe wraz ze zdjęciem oraz dane dotyczące geometrii owalu twarzy, a od 2008 r. odcisku palca. Zdjęcie użytkownika musi być wykonane en face, a nie jak do tej pory lewy profil. I tu pojawia się problem: odległość od czubka brody do styku czoła z włosami musi wynosić 31-38 mm, czyli trzeba mieć grzywkę, ale nie za długą, a co z łysymi? Czy nie lepiej byłoby, aby jako element graniczny wyznaczyć brwi? Fotografowana osoba nie może mieć okularów z grubymi oprawkami, przyciemnianymi szkłami. Oczywiście nadal, do wygaśnięcia daty ważności będą funkcjonowały stare typy paszportów, czyli:
paszport w niebieskiej okładce produkowany w Anglii przez firmę De La Rue,
paszport w okładce bordo, na którego wykonanie przetarg wygrały firma węgierska Multipolaris i nieistniejąca już Drukarnia Skarbowa,
paszport w brązowej okładce z malowniczą grafiką przedstawiającą różne formy podróży wykonany przez rodzimego producenta, Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych.
Przy takiej różnorodności istniejących aktualnych wzorów (pomijam ilości wersji poszczególnych paszportów) można powątpiewać w bardzo dobrą znajomość istniejących w nich zabezpieczeń. Oczywiście nasuwają się pytania, dlaczego wprowadzono następny wzór paszportu, co jest nie tak z paszportem „węgierskim”? Ponoć był lepszy od „angielskiego”, ale niestety posiadał liczne błędy: słaby jakościowo znak wodny, dodatkowo znajdujący się na zadrukowanym polu, przez co w znacznym stopniu ograniczona była jego czytelność, źle wykonany efekt kątowy i metameryczny, motyw graficzny widoczny w UV w postaci zapisu nutowego „ściągnięty” od Węgrów itd., ale nie to było przyczyną wprowadzenia nowego wzoru. PWPW, która wchłonęła Drukarnię Skarbową, miała problemy z dostawcą jednego z komponentów. Bojąc się, by nie zabrakło książeczek paszportowych, MSWiA decydowało się na wprowadzenie nowego wzoru. Miejmy tylko nadzieję, że wprowadzenie paszportu biometrycznego nie przyczyni się do jeszcze większego chaosu, a terroryści nadal będą omijać Polskę szerokim łukiem.
