Pod koniec ubiegłego roku znane fachowe czasopismo niemieckie ăFlexo+Tief-DruckÓ przeprowadziło ankietę na temat oceny rozwoju, tendencji i szans wklęsłodruku do drukowania opakowań. Na ankietę odpowiedzieli przedstawiciele znanych w branży firm z zakresu przygotowalni oraz budowy maszyn i stowarzyszeń zawodowych.
Z odpowiedzi na zadane pytania można wysnuć wnioski dotyczšce przyszłoci tego rodzaju zastosowania wklęsłodruku. Jest to szczególnie interesujšce, gdyż w zakresie drukowania opakowań od kilku lat można zauważyć bardzo szybki rozwój zasadniczego konkurenta Đ fleksografii. Dlatego też publikujemy wypowiedzi niektórych uczestników ankiety, gdyż naszym zdaniem wynikajš z tego także pewne wnioski dla branży poligraficznej w Polsce.
1. Jak oceniacie Państwo rozwój wklęsłodruku w zakresie drukowania opakowań w roku 2002?
Hans Rath, Aabach Graphic Systems GmbH & Co.: Liczymy się ze wzrostem w tym segmencie.
Beat Troesch, MDC Max Daetwyler AG: Wymagania, szczególnie dotyczšce jakoci, stale rosnš. Tu wklęsłodruk wykazuje oczywiste zalety w stosunku do innych technik drukowania.
James Siever, European Rotogravure Association (ERA): Inaczej niż w drukowaniu czasopism wklęsłodruk do opakowań, a szczególnie do opakowań rodków spożywczych, nie podlega takim wahaniom koniunktury. Na targach spożywczych ANUGA, które odbyły się w ubiegłym roku, oceniono sytuację jako budzšcš duże nadzieje na rozwój. Z tego rozwoju skorzystajš naturalnie też producenci opakowań. Zakładamy, że wklęsłodruk do opakowań będzie miał w tym odpowiedni udział. Dotyczy to szczególnie tych obszarów, w których wklęsłodruk zawsze wykazywał swš siłę: wyższych nakładów oraz opakowań wysokiej jakoci do markowych produktów.
Jan Breiholdt, Hell Gravure Systems GmbH: Ekonomiczny rozwój wklęsłodruku w odniesieniu do drukowanego produktu ma na naszš firmę, jako producenta urzšdzeń, jedynie poredni wpływ. Z rozmów z naszymi klientami Đ producentami form drukowych dla wklęsłodruku Đ wyłania się następujšcy obraz: miniony rok 2001 był w stosunku do roku 2000 ăpowcišgliwyÓ w rozwoju. Należy jednak przy tym wspomnieć, że rok 2000 był rokiem pełnym sukcesów. Ocenia się, że w roku 2002 należy się liczyć z umiarkowanym wzrostem.
Marco Curtoni, Schiavi SpA: Liczymy się z lekkim wzrostem wielkoci produkcji we wklęsłodruku zwojowym z następujšcych względów: rosnšce zapotrzebowanie krajów rozwijajšcych się o jeszcze nie w pełni rozwiniętej produkcji przemysłowej, jak np. Europa Wschodnia i niektóre kraje azjatyckie, oraz koniecznoć podwyższania ekonomicznoci produkcji w krajach o rozwiniętym przemyle.
Ulrich Harte, Windmller & Hlscher: Prezentujšc maszynę wklęsłodrukowš Heliostar na DRUPA 2000 i na wewnętrznych pokazach w firmie ponownie włšczylimy się w segment rynku Đ wklęsłodruk do opakowań Đ w sposób sprawiajšcy duże wrażenie. Wynika to nie tylko z innowacyjnej koncepcji maszyny, lecz także z akceptacji tej techniki drukowania w kręgu producentów opakowań i producentów markowych artykułów. Z punktu widzenia aktualnego rozwoju w budowie maszyn drukujšcych, produkcji form drukowych i logistyce w drukarni Đ wklęsłodruk wzmocni w przyszłoci swš pozycję w drukowaniu opakowań.
2. W ostatnich latach w zakresie drukowania opakowań wklęsłodruk stracił znaczšcš częć rynku na korzyć fleksografii. Jakie warunki należy spełnić, aby tę tendencję powstrzymać?
H.R.: Wychodzimy z założenia, że wklęsłodruk ponownie zdobędzie częć rynku. Pozytywny stosunek cen do wydajnoci powinien przybliżyć rynek. Wykonywanie form drukowych może zostać zrewolucjonizowane przez bezporednio grawerowane i bezporednio drukujšce cylindry ze sztucznego tworzywa.
B.T.: Drukarnie wklęsłodrukowe muszš się obudzić i zaczšć bardziej agresywnie ăsprzedawaćÓ zalety tej techniki drukowania. pišcy olbrzym, jak często okrela się wklęsłodruk, musi zostać obudzony.
J.S.: Przy opakowaniach giętkich wklęsłodruk w żadnym przypadku nie straci swego udziału w rynku na rzecz fleksografii. W Europie udział ten od lat jest stabilny i wynosi ok. 20%. W ostatnich latach fleksografia znacznie jednak skorzystała z rozwoju tego rynku. Przyczyny tego to m.in. zauważalna, szczególnie w branży spożywczej, tendencja do częstej zmiany projektu graficznego oraz wykonywania mniejszych opakowań jednostkowych w niższych nakładach. Nasza obserwacja rynku pozwala jednak przypuszczać, że ta tendencja ulegnie znacznemu spowolnieniu. Szczególnie artykuły markowe stawiajš wysokie wymagania co do jakoci projektu i wykonania poligraficznego opakowań, co ma pozytywny wpływ na udział wklęsłodruku.
J.B.: Od DRUPA 2000 firma Hell zaangażowała się we fleksografię. Dla przedsiębiorstwa, które wczeniej było ukierunkowane tylko na wklęsłodruk, jest to nowe, inspirujšce dowiadczenie. Oczywicie sš to różne technologie ze swymi specyficznymi zaletami i wadami, ale także z różnorodnymi strukturami przedsiębiorstw. Po jednej stronie fleksografia, napędzana wieloma innowacyjnymi rozwišzaniami i wspierana dopracowanym marketingiem dostawców. Po drugiej stronie wklęsłodruk, jako ăkonserwatywnaÓ technologia drukowania o wysokiej jakoci, z niewielkš ilociš dużych producentów. ăNie duży zjada małego, lecz szybki powolnegoÓ Đ ta zasada sprawdziła się też przy technikach drukowania. Wyglšda jednak na to, że ta tendencja ulega zahamowaniu. Nawet jeżeli działania innowacyjne przy dojrzałej technologii, jakš jest wklęsłodruk, sš mało spektakularne, to wklęsłodruk nie zatrzymał się w rozwoju. Fleksografia osišgnęła swe pierwsze granice i powoli zaznacza się ponowny ruch od fleksografii do wklęsłodruku.
M.C.: Znaczšcy rozwój fleksografii nie podlega dyskusji. To nie oznacza jednak rzeczywistego zagrożenia dla wklęsłodruku, którego pozycja nadal jest nienaruszona. Znaczny wzrost iloci sprzedanych maszyn fleksograficznych wynika głównie z nowych rozwišzań konstrukcyjnych, jak np. bezwałowy napęd i technologia tulei oraz z zasadniczo uproszczonej obsługi.
W budowie maszyn wklęsłodrukowych też mamy jednak wiele nowych rozwišzań technicznych. Sš to automatyczne urzšdzenia do mycia w maszynie, usprawniona ergonomiczna obsługa oraz wysoko wydajne systemy kontroli pasowania zintegrowane z maszynš. Rezultatem tych rozwišzań jest jednoznaczna tendencja do inwestowania w tę czołowš technologię.
U.H.: Niezaprzeczalne zalety tej techniki w odniesieniu do jakoci drukowania i powtarzalnoci rezultatów sš obecnie uzupełniane nowymi sposobami pracy przy maszynie i w jej otoczeniu, pozwalajšc na szybkš, efektywnš i taniš produkcję. Generalnie bioršc prognozujemy doskonałš przyszłoć wklęsłodruku.
3. Jakie, zdaniem Państwa, jest znaczenie wklęsłodruku w dziedzinie opakowań? Czy powinno ono być większe i jakie punkty ciężkoci należy przy tym uwzględnić?
H.R.: Siła wklęsłodruku w zakresie opakowań leży oczywicie w zakresie i w jakoci know-how.
B.T.: Dzi panuje jeszcze poglšd, że wklęsłodruk jest drogi i nadaje się tylko do wysokich nakładów. Przedsięwzięcia zmierzajšce do zmiany tego punktu widzenia sš już realizowane. Forma drukowa coraz częciej jest wykonywana w automatycznych liniach, w sposób znormalizowany. Nowe zespoły drukujšce stały się tańsze i pozwalajš na szybkš zmianę zleceń.
J.S.: Na zlecenie ERA opracowano niedawno studium dotyczšce znaczenia wklęsłodruku w dziedzinie opakowań. Okazało się, że wklęsłodruk, ze względu na swš wysokš jakoć drukowania, jest preferowanš technikš do markowych produktów. Jednakże wklęsłodruk jest postrzegany na rynku jako technologia konserwatywna. Wynika to chyba z faktu, że w przeszłoci niedostatecznie informowano rynek o rozwoju i innowacjach. W każdym razie wklęsłodruk może się nauczyć od fleksografii, jakie znaczenie ma profesjonalny marketing.
J.B.: Wyobrażenie o wklęsłodruku do opakowań jest pozytywne: nieco konserwatywny, ale o wysokiej jakoci. W porównaniu z fleksografiš brakuje mu spektakularnych innowacyjnych posunięć oraz marketingu. Pożšdane jest teraz aktywne prezentowanie się.
M.C.: Wyobrażenie o wklęsłodruku do drukowania opakowań giętkich było dotychczas dwojakie: zapewnia on wysokš i stałš jakoć drukowania oraz bezproblemowš integrację z uszlachetnianiem inline, ale także jest technologiš, której rozwój w ostatnich latach się zatrzymał. Z tego też powodu producenci, którzy w znacznym stopniu i skutecznie skrócš czasy postoju maszyn oraz obniżš iloć makulatury, będš postrzegani jako innowacyjnie działajšcy. A to będzie miało wpływ na pozytywny obraz wklęsłodruku.
U.H.: Opinia o wklęsłodruku zawsze była doskonała ze względu na jego jakoć. Firma Windmller & Hlscher jako producent maszyn będzie nadal optymalizować ekonomicznoć i przydatnoć tej technologii do krótkoterminowych zleceń. Ważne kroki zostały już poczynione: opracowano automatyczny system zasilania farbš i czyszczenia wszystkich częci w zespołach drukujšcych stykajšcych się z farbš. Należy też wspomnieć o systemie zawierajšcym moduły do szybkiej zmiany zleceń i do przygotowywania aktualnie nieużywanych zespołów drukujšcych. Oferuje się także opcję wysuwania i wsuwania zespołów drukujšcych przy pełnej prędkoci maszyny.
4. Wraz z rozwojem technicznym zmierzajšcym do osišgnięcia wyższej jakoci we fleksografii wzrosły koszty przygotowywania form drukowych. Czy w zwišzku z tym widzicie Państwo odwrócenie tendencji i powrót do wklęsłodruku?
H.R.: Tak, ten zwišzek jest widoczny. Jakoć była i jest decydujšcym czynnikiem. Wklęsłodruk może zapewnić stale jednakowo wysokš jakoć drukowania. W takim zakresie fleksografia nie może tego osišgnšć. Niższe koszty fleksografii zawsze były wišzane z niższš jakociš. To stanie się widoczne dla większoci użytkowników dopiero teraz, wraz ze wzrostem kosztów we fleksografii w ramach podwyższania jakoci. Jednoznaczny argument za wklęsłodrukiem!
B.T.: Obie metody Đ fleksografia i wklęsłodruk Đ majš typowe rynki. Urzšdzenia laserowe pozwalajš fleksografii na uzyskanie doskonałej jakoci, a technologia tulei pozwala na stosowanie form drukowych bez końca, bez widocznego połšczenia krawędzi obrazu. Wraz z podwyższeniem jakoci koszty jednak znacznie wzrosły. Szczególnie formy bez końca, które sš zwykłš rzeczš we wklęsłodruku, spowodowały we fleksografii koszty wyższe od kosztów we wklęsłodruku.
J.S.: Rzeczywicie zauważamy takš tendencję. Badania dokonane przez naszych członków wykazały, że szczególnie w zakresie wyższej jakoci nie ma znaczšcych różnic w kosztach wykonywania form drukowych dla wklęsłodruku i dla fleksografii. Przy wyższych nakładach i powtarzajšcych się zleceniach wklęsłodruk jest jednoznacznie korzystniejszy pod względem kosztów wykonania form drukowych ze względu na wyższš wytrzymałoć cylindrów.
J.B.: Generalnie należy rozróżnić segment jakoci redniej i segment jakoci wysokiej. W segmencie jakoci redniej fleksografia odebrała wklęsłodrukowi częć udziału ze względu na niższe koszty. W segmencie wysokiej jakoci wklęsłodruk może wykorzystywać swš przyrodzonš zaletę: prostotę technologii. Fleksografia wchodzi w ten segment tylko przy zrezygnowaniu z zalety niższych kosztów.
M.C.: Nie podlega dyskusji, że rynek zauważył podwyższone koszty fleksografii wynikajšce z rozwoju technicznego, co niewštpliwie ma wpływ na decyzję co do wyboru między tymi dwiema technologiami. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że jest to w znacznym stopniu zależne od kraju i od rodzaju produkcji.
U.H.: Nie tylko inwestycja w rotację wklęsłodrukowš wpływa na ekonomicznoć tej techniki; poważne znaczenie majš też koszty form drukowych. Obserwowalimy ostatnio tendencję do obniżania się kosztów form drukowych, podczas gdy jednoczenie technologia fleksografii robiła postępy, a na rynku umiejscowiły się takie systemy, jak computer-to-plate czy formy drukowe bez końca. Niewštpliwie z tego powodu koszty fleksografii raczej uległy podwyższeniu. Dzi widzimy, że pod względem kosztów produkcji dystans między obydwiema technologiami został silnie ograniczony lub prawie zlikwidowany i to nie tylko przy wysokich nakładach, lecz także przy zleceniach niskich czy rednich nakładach.
5. Elektromechaniczne grawerowanie jest we wklęsłodruku nadal dominujšcš technologiš wykonywania cylindrów formowych. Jak oceniacie Państwo szanse innych technik, np. grawerowania laserowego? Jakie perspektywy, jakie zalety i wady z tego wynikajš?
H.R.: Nie ma jeszcze zbyt wielu długoterminowych dowiadczeń z grawerowaniem laserowym. Koszty sš znaczne, problemy technologiczne nie zostały jeszcze rozwišzane. Nadal podstawš wykonywania form drukowych jest więc grawerowanie elektromechaniczne ze swš sprawnociš i know-how. Dalsze usprawnienia sš jednak możliwe tylko w ograniczonym zakresie. A nawet jeżeli tak, to przy stosunkowo wysokich kosztach; nie wiadomo, czy klienci będš mogli je ponosić.
B.T.: Grawerowanie elektromechaniczne od wielu lat jest najlepszym kompromisem. Pogodzono się z brakiem możliwoci jednoczesnej zmiany powierzchni i głębokoci kałamarzyków farbowych. Grawerowanie laserowe otwiera nowe możliwoci. Po raz pierwszy geometria kałamarzyków może być dowolnie wybrana i właciwie dostosowana do podłoża drukowego. Fachowcy coraz częciej doceniajš ulepszenia i zalety oferowane przez nowe formy drukowe: mniej makulatury, ostre krawędzie pisma, wyższa wydajnoć, równomierne przejcia tonalne także na aluminium, obniżone zużycie farb, bardziej równomierne opróżnianie kałamarzyków, powtarzalne wykonywanie form drukowych (cyfrowy przebieg pracy) itd. Dzięki tej metodzie wzrasta konkurencyjnoć wklęsłodruku.
J.S.: Ponieważ we wklęsłodruku do opakowań grawerowanie elektromechaniczne następuje za pomocš tylko jednej głowicy, to bezporednie grawerowanie laserowe jest znacznie szybsze. Poza tym grawerowanie laserowe pozwala na uzyskiwanie kałamarzyków farbowych o dowolnej formie. To umożliwia odtworzenie w druku jeszcze mniejszych i delikatniejszych szczegółów z doskonałš jakociš. Grawerowanie laserowe jest więc stosowane szczególnie do produkcji opakowań na papierosy. Wymaga ono jednak zamiast galwanicznego nanoszenia miedzi Đ nanoszenia cynku.
J.B.: Firma Hell Gravure Systems weszła do techniki laserowej za pomocš urzšdzenia HelioFlex F2000. Przy wykonywaniu form wklęsłodrukowych przez długi czas będzie jednak jeszcze dominować grawerowanie elektromechaniczne. Z naszego punktu widzenia laser we wklęsłodruku będzie szeroko i z powodzeniem stosowany dopiero wtedy, gdy zostanie opanowane grawerowanie w miedzi przy ekonomicznych kosztach. W swych projektach firma rozważa takie rozwišzanie.
M.C.: Według naszej oceny nowe systemy do grawerowania cylindrów wklęsłodrukowych nie majš jeszcze odczuwalnego wpływu na rynek. W zwišzku z tym trzeba zwrócić uwagę na to, że znajdujšce się obecnie w użyciu elektroniczne wyposażenie do grawerowania cylindrów stanowi nowoczesnš, wysoko rozwiniętš technologię. Oznacza to, że te systemy nie zostanš szybko zastšpione innymi i zalety innych, jeszcze bardziej rozwiniętych systemów będš zauważalne dopiero po kilku latach.
U.H.: Laserowe grawerowanie cylindrów wklęsłodrukowych i stosowanie tulei jako form drukowych we wklęsłodruku do opakowań sš przykładem istniejšcego potencjału rozwoju w tej dziedzinie. Rozpowszechnienie się technologii laserowej pocišgnie za sobš zalety dotyczšce czasów produkcji przy cylindrach formowych, co powinno być porednio czy bezporednio zwišzane ze znacznymi korzyciami odnonie do kosztów. Już technologia zwišzana z tulejami pozwala na poważne obniżenie kosztów form drukowych. Tuleje majš też pozytywny wpływ na logistykę w drukarni ze względu na łatwiejsze transportowanie. Sš one też przeznaczone do drukarń opakowaniowych i w niektórych sš już stosowane. Bezporednie grawerowanie laserowe oraz tuleje będš dla drukarń opakowaniowych alternatywš przy okrelonej strukturze zleceń.
6. Jak oceniacie Państwo zastosowanie tulei jako nonika formy drukowej we wklęsłodruku do drukowania opakowań?
H.R.: Warunkiem stosowania tulei na bazie cylindra podstawowego (nonika tulei) sš standardowe wielkoci cylindrów, a więc tuleje nadajš się do znormalizowanych i powtarzajšcych się wymiarów. Przy obecnej bardzo różnorodnej wielkoci cylindrów należy oczekiwać, że udział tulei w drukowaniu opakowań nie zmieni się.
B.T.: Tuleje sš stosowane zarówno we fleksografii, jak i we wklęsłodruku. We fleksografii tuleje sš najdroższym rodzajem form drukowych i często sš stosowane tam, gdzie wklęsłodruk byłby lepszy. We wklęsłodruku stosowane sš różne technologie z tulejami; wszystkie majš ten sam cel: stworzyć tańszš alternatywę dla konwencjonalnych cylindrów. Chodzi tu szczególnie o koszty transportu.
J.S.: Wklęsłodruk zawsze miał tendencje do rozwoju w kierunku wyższej sprawnoci. Jestemy przekonani, że zastosowanie we wklęsłodruku do opakowań łatwych w obsłudze systemów tulei doprowadzi do dalszej optymalizacji w przygotowalni form drukowych i przyczyni się do oszczędnoci czasu i kosztów. Nie bez przyczyny system tulei został odznaczony nagrodš za innowacyjnoć w europejskim konkursie w zakresie wklęsłodruku do opakowań.
J.B.: Z praktyki wiadomo, że grawerowanie tulei na urzšdzeniach Helio-Klischograph nie powoduje żadnych problemów, a te dowiadczenia sięgajš ponad 10 lat. Jednakże ten rodzaj form drukowych znajdujemy u naszych klientów tylko w pojedynczych przypadkach. Niepodważalnym zaletom pod względem logistyki i kosztów przeciwstawiajš się jeszcze niektóre wady technologiczne. Dlatego też nie liczymy w następnych latach na znacznš zmianę udziału tulei jako form drukowych w porównaniu z konwencjonalnymi cylindrami.
M.C.: Ogólnie bioršc tuleje sš ważnym narzędziem w dšżeniu do prostszych i tańszych metod produkcji. Jeżeli wyobrazimy sobie, że głębokoć kałamarzyków farbowych mierzymy w mikrometrach, a cylindry sš tak ciężkie, że muszš być wprowadzane w maszynę i wyprowadzane tylko za pomocš podnonika, to oczywista jest zaleta technologii tulei. Nie oznacza to jednak, że pewnego dnia wyeliminuje się wszystkie stare cylindry. Oznacza to, że zastosowanie tulei należy dokładnie przeanalizować. Zastosowanie tulei we wklęsłodruku jest tak intensywnie testowane, że niewštpliwie można po nie sięgnšć. Im więcej tulei będzie stosowanych, tym większe będš miały znaczenie techniczne.
U.H.: (patrz odpowied na pytanie 5).
Opracowano na podstawie artykułu ăSchlafender Riese oder zahnloser Papiertiger?Ó z ăFlexo+Tief-DruckÓ nr 1/2002
