RFID (w skrócie Radio Frequency IDentification) to nazwa technologii służących automatycznej identyfikacji obiektów z wykorzystaniem fal radiowych.
Przeciętny człowiek spotyka się z tą technologią starając się przejść przez bramki w hipermarkecie z uczciwie zapłaconym towarem, którego jednak nie udało się „rozkodować”, o czym wiedzą już patrzący z politowaniem lub współczuciem inni klienci. Temat wydawałoby się na pierwszy rzut oka mało interesujący dla poligrafii, warto jednak poświęcić chwilę i zastanowić się nad możliwościami, jakie otwierają technologie związane z RFID. Szczególnie, że technologie te wykorzystują poligrafię.
Jak to działa?
Przeciętny system RFID składa się z dwóch elementów: tzw. taga (znacznika) oraz urządzenia nadawczo-odbiorczego do odczytu zawartości taga. Sam tag w wersji najtańszej to układ antenowy (taki właśnie, który „piszczy w sklepach”), zaś w rozbudowanej połączony jest z programowalnym mikrochipem zawierającym różne dane umieszczone tam przez projektanta (przykładowo numer towaru, data produkcji, cena). Istnieją najróżniejsze odmiany tagów i systemów odczytu oraz programowania, działające w różnych pasmach częstotliwości (inne standardy obowiązują w Europie, inne w USA, inne w Japonii itd.). Szczegółowe informacje można znaleźć m.in. w Finkenzeller K. 20031 oraz na wielu stronach internetowych2. Najistotniejsza w RFID jest możliwość automatycznego, bezstykowego odczytu informacji zapisanej w tagu, często z dużej odległości (ostatnie osiągnięcia pozwalają na3 odczyt tzw. tagów pasywnych z odległości nawet 300 ft, tj. 91,44 m). Odczytywanie z dużej odległości pozwala na budowanie automatycznych systemów śledzących dany znacznik i tym samym to, do czego jest przymocowany.
Zastosowania
RFID wykorzystuje się już w wielu dziedzinach życia począwszy od hodowli zwierząt, śledzenia przesyłek, zarządzania łańcuchami dostaw, identyfikacji dokumentów, ludzi itd. Przykładów udanych wdrożeń jest wiele; wystarczy wymienić najważniejsze dziedziny i najciekawsze wdrożenia (często kontrowersyjne):
Identyfikacja dokumentów (paszporty): Malezja (od 2000), Nowa Zelandia (od 2005), Belgia (2005), Holandia (2005), USA (w trakcie testów), Polska (w trakcie testów).
Systemy opłat drogowych i biletowych: Francja, Belgia, Niemcy, Włochy (system Calypso), Turcja, moskiewskie metro.
Śledzenie produktów i zarządzanie łańcuchami dostaw: GlaxoSmithKline, Novartis, Xerox, HP.
Identyfikacja zwierząt: często stosowana w Polsce do oznaczania i identyfikacji zwierząt, promowana przez Unię Europejską.
Przykłady można mnożyć, wiele z nich jest omówionych na stronach podanych w bibliografii.
Co to ma wspólnego z drukiem?
Każdy z tagów RFID, szczególnie wyposażony w mikrochip, może ulec awarii lub uszkodzeniu, przez co niemożliwa będzie jego identyfikacja drogą radiową; poza tym nie we wszystkich punktach znajdują się czytniki pozwalające na identyfikację danego tagu. Dlatego zdecydowana większość znaczników jest zadrukowywana kodami kreskowymi lub matrycowymi (2D, 3D) oraz dodatkowymi informacjami umożliwiającymi identyfikację (nazwa towaru, adres nadawcy, numer seryjny itp).
Techniki wykorzystywane do zadruku znaczników RFID muszą cechować się niską temperaturą oraz niskim ciśnieniem w procesie transferu i utrwalania obrazu; dodatkowo wymagane jest również drukowanie danych zmiennych (numeracji, kodów kreskowych itp.). Najczęściej wykorzystywane są:
techniki termotransferowe4
techniki atramentowe (inkjet)
techniki laserowe oparte na utrwalaniu bezdotykowym5
Druk termotransferowy oraz atramentowy realizowane są zazwyczaj z wykorzystaniem dedykowanych drukarek wyposażonych w programatory, instalowanych bezpośrednio przy taśmach produkcyjnych czy w centrach logistycznych. Druk laserowy bezdotykowy natomiast służy najczęściej do drukowania dużych i bardzo dużych nakładów znaczników RFID. Realizowany jest z wykorzystaniem urządzeń drukujących różnego rodzaju prace, począwszy od książek po formularze samokopiujące. Pozwala to na obniżenie kosztów amortyzacji urządzeń. Niewątpliwymi zaletami druku laserowego są wysokie rozdzielczości obrazu, jakie można uzyskać na tagach (do 1200 dpi) oraz możliwość drukowania w pełnym kolorze (co jest rzadko spotykane w drukarkach dedykowanych).
Bezdotykowa technologia laserowa jest z powodzeniem wykorzystywana do druku znaczników dla samochodów w Meksyku, gdzie właściciel otrzymuje unikalny personalizowany tag RFID z numerem rejestracyjnym do przyklejenia na szybę.
Szukając różnych nisz rynkowych w poligrafii warto zwrócić uwagę na ten bardzo szybko rosnący rynek i rozważyć możliwości, jakie stwarza.
1. Finkenzeller K., „Fundamentals and Applications
in Contactless Smart Cards and Identification”,
UK, 2003, http://rfid-handbook.de/
2. http://www.rfidradio.com; http://en.wikipedia.org/wiki/Radio-frequency _identification#EPC_Gen2
3. http://www.rfidradio.com/?p=25
4. www.zebra.com
5. www.xerox.com
